راه‌اندازی معاملات فروش تعهدی در بازار سرمایه ایران
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار، با اشاره به تکمیل و ورود ابزار «فروش تعهدی» به بازار سرمایه گفت: این ابزار در کمیته فقهی سازمان بورس با عقد وکالت و به‌گونه‌ای تنظیم‌شده که ازنظر شرعی قابل‌قبول باشد.
دکتر شاپور محمدی در گفت‌وگو با پایگاه خبری بازار سرمایه (سنا) اظهار داشت: دلیل تغییر اسم این ابزار از «فروش استقراضی» به «فروش تعهدی» این است که در این ابزار فردی متعهد می‌شود سهامی را که فروخته‌شده، از بازار بخرد و برگرداند؛ درواقع سهم را قرض نمی‌گیرد، بلکه متعهد به خرید و بازگرداندن آن می‌شود. ازنظر عقد وکالت، این روش قابل‌قبول‌ترین شکلی است که میتواند برای فروش تعهدی اتفاق بیفتد.
دکتر محمدی با تأکید بر امنیت سرمایه‌گذاری برای سهامداران در مکانیزم طراحی‌شده این ابزار خاطرنشان کرد: بر اساس کارشناسی‌های صورت گرفته در طراحی فروش تعهدی، سازوکار به نحوی طراحی‌شده که از ورود سهامداران به زیان جلوگیری می‌شود. رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار با اشاره به اینکه در حال حاضر تقریباً در بورس ایران تمام ابزارهای مرسوم مالی موجود است، یادآور شد: اکنون ابزارهایی همچون سهام و آتی سهام، اختیار خرید و اختیار فروش در بازار سرمایه وجود دارد. خرید اعتباری را نیز از قبل داشته‌ایم. «فروش تعهدی» نیز از فردا به این ابزارها اضافه می‌شود و با این اتفاق همه ابزارهای مرسوم مالی در بازار سرمایه کشور وجود دارد.
بورس کشور؛ سرآمد بهره‌برداری از ابزارهای مالی اسلامی
محمدی، بورس ایران را جایگاه بیشترین استفاده از ابزارهای مالی اسلامی در جهان ارزیابی کرد و گفت: ابزارهایی همچون اوراق مشارکت، اوراق اجاره، اوراق اجاره سهام، صکوک استصناع یا همان اوراق مبتنی بر ساخت، اوراق مرابحه، اوراق خرید دین، اوراق جُعاله، اوراق وکالت و اوراق منفعت در بازار سرمایه کشور وجود دارد که هیچ‌یک از کشورهای اسلامی دیگر، از این تنوع ابزارهای مالی اسلامی در بازارهای مالی و سرمایه‌ای برخوردار نیستند.
وی افزود: در این میان تنها یک یا دو ابزار مالی اسلامی دیگر در جهان وجود دارد که به بازار سرمایه کشور وارد نشده که اکنون در دست بررسی و برنامه‌ریزی برای ورود به بازار سرمایه است.
تأمین مالی از بورس مستلزم رعایت مقررات بیشتر است
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در خصوص دلایل عدم بهره‌گیری جدی شرکت‌ها از تأمین مالی از طریق بورس باوجود تنوع ابزارها در بازار سرمایه کشور گفت: همواره شرکت‌ها به دلیل دریافت آسان‌تر تسهیلات از طریق بانک به بازار پولی کشور مراجعه می‌کنند و دلیل اصلی آن نیز این است که تأمین مالی از طریق بورس مستلزم رعایت مقررات بیشتر است. البته مقررات موجود در بازار سرمایه برای حفاظت از حقوق سهامداران و صیانت از سرمایه‌های خُرد است. وی در تشریح دلیل دیگر تأمین مالی از طریق بانک به‌عنوان انتخاب اول شرکت‌ها یادآور شد: در تأمین مالی بورسی باید افراد متعهد شوند تا بازپرداخت خود را در زمان معینی انجام دهند. درحالی‌که نظام بانکی این اختیار را دارد که برای یک شرکت مسئله استمهال را انجام دهد؛ اما در بازار سرمایه این تأمین مالی از سرمایه‌های مردم صورت می‌گیرد و امکان این امر وجود ندارد.
دکتر محمدی ارائه صورت‌های مالی و اطلاعات موردنیاز پذیرش در بورس را دلیل دیگر مراجعه کمتر شرکت‌ها به بازار سرمایه دانست و تصریح کرد: برخی شرکت‌ها این اطلاعات را به‌صورت ادواری جمع‌آوری نکرده و در اختیار ندارند و به همین دلیل نمی‌توانند مستندات موردنیاز برای تأمین مالی از طریق بورس را فراهم کنند. در این میان باوجود تعداد کمتر شرکت‌ها نسبت به نهادهای دولتی اکنون سهم تأمین مالی کشور از طریق بازار سرمایه ۱۵ درصد است.
فروش استقراضی سهم در کشورهای اسلامی
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار با اشاره به انواع ابزارهای مالی اسلامی در بازار سرمایه ایران، گفت: بازار سرمایه ایران آمادگی دارد با تشکیل کمیته‌ای با دیگر کشورهای اسلامی ابزارهای مالی اسلامی مشترک را طراحی کند.
به گزارش اقتصادسرآمد، شاپور محمدی - معاون وزیر امور اقتصادی و دارایی در یازدهمین دوره اجلاس بین‌المللی بازار سرمایه اسلامی که با حضور نمایندگان بازار سرمایه برخی کشورهای اسلامی برگزار شد، اظهار کرد: در تمام حوزه‌ها ابزارهای مالی ما بر اساس موازین شریعت طراحی شده و در مرحله اجرا نیز همینطور است. تلاش ما در سازمان بورس این است که ضوابط کمیته فقهی رعایت شود.
وی ادامه داد: در سال ۲۰۰۵ قوانینی درباره بازار سرمایه ایران تأیید شد و در فروش استقراضی سهم در کشورهای اسلامی سال ۲۰۰۹ قانون جدیدی به قانون سال ۲۰۰۵ اضافه شد که درباره ابزارهای مالی اسلامی بود. بر اساس آن تاکید شد که ابزارهای مالی اسلامی مورد توجه قرار گیرد تا ابزارها بررسی و تأیید شوند.
محمدی ادامه داد: کمیته فقهی هر دو هفته یکبار جلسه دارد و ابزارها را بررسی و اعلام نظر می‌کند. البته کارکرد کمیته فقهی محدود به ابزارهای مالی اسلامی نیست، بلکه همه امور بازار سرمایه در این کمیته بررسی می‌شود. حتی در مورد سهام و نحوه انجام معاملات هم اگر سوالی وجود داشته باشد در کمیته فقهی مطرح می‌کنیم و این کمیته اعلام نظر می‌کند. سازمان بورس در فرایند قبل از معاملات، حین معاملات و پس از معاملات از کمیته فقهی نظرخواهی می‌کند.
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار درباره انتشار اوراق مالی اسلامی در ایران گفت: در سال ۲۰۱۸ نزدیک به ۱۸ میلیارد دلار ابزارهای مالی اسلامی در ایران منتشر شد. عمده‌ترین اوراقی که در ایران به عنوان ابزار مالی اسلامی مورد معامله قرار می‌گیرد، ابزار مالی اسلامی است.
وی افزود: در سال‌های گذشته ابزار اختیار خرید و اختیار فروش را کمیته فقهی سازمان بورس تأیید کرد که استقبال خوبی هم از این اوراق شد. حجم معاملات این ابزار قابل توجه است. سال گذشته ابزار آتی سبد سهام را هم راه‌اندازی کردیم.
محمدی یادآور شد: ابزار فروش استقراضی در دنیا معروف است که برای انتشار آن در ایران باید این ابزار با اصول اسلام مطابقت پیدا می‌کرد فروش استقراضی سهم در کشورهای اسلامی که ما این کار را کردیم. در این نوع مالک سهام هم در فروش و هم در خرید به شخص مقابل وکالت می‌دهد. امسال این ابزار را برای بکار گرفتن در ایران عملیاتی و راه‌اندازی خواهیم کرد. اگر این ابزار راه‌اندازی شود ابزارهای مالی کلاسیک به جز ابزارهای معاوضه تکمیل می‌شود.
فروش تعهدی راه‌اندازی می‌شود
رییس سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: قرارداد فروش تعهدی یا استقراضی سهام (Short Selling) در سال‌جاری راه‌اندازی خواهد شد که در تحلیل منطقی‌تر بازار، امکان سودآوری مناسب از فرصت‌های بازار و به عنوان ابزار پوشش به فعالان بازار سرمایه کمک می‌کند.
در روزهای اخیر بازار بورس تهران روند مثبتی را طی کرده است، به‌طوری که شاخص کل بورس در روز دوشنبه با افزایش پنج هزار و ۶۲۳ واحدی به رقم تاریخی ۲۱۴ هزار و ۸۶۷ واحد رسید.
شاپور محمدی در گفت‌وگو با ایلنا با بیان اینکه باید به تصمیم بازار احترام بگذاریم، گفت: در این شرایط تحلیلگران براساس تحلیل‌های خود راجع به هر سهمی برنامه‌ریزی، خرید و تنوع در سرمایه‌گذاری می‌کنند و در واقع این به صلاحدید سرمایه‌گذاران بستگی دارد.
وی ادامه داد: به هر حال بازار به قیمت کالاهای شرکت‌ها، میزان تولید و صورت‌های مالی آن توجه می‌کند و فعالان بازار هم براساس نگاه سودآوری، هوشمندی و استفاده از سواد مالی خود تحلیل و عمل می‌کنند و ما نیز باید نسبت به تحلیل بازار احترام بگذاریم، بنابراین انتخاب سهم و تشکیل پرتفو براساس تحلیل بازار است.
محمدی در مورد استفاده از ابزارهای جدید در بازار سرمایه گفت: از اواخر سال ۹۵ قرارداد اختیار خرید و فروش سهام را راه‌اندازی کردیم که در حال حاضر نسبت به روزهای آغازین رونق خوبی دارد، همچنین سال گذشته قرارداد آتی سبد سهام راه‌اندازی شد که معاملات آن در حال رونق گرفتن است البته در مورد این دو ابزار جای کار زیاد است.
وی اضافه کرد: همچنین قرارداد فروش تعهدی یا استقراضی سهام (Short Selling) در سال‌جاری راه‌اندازی خواهد شد که در تحلیل منطقی‌تر بازار، امکان سودآوری مناسب از فرصت‌های بازار و به عنوان ابزار پوشش به فعالان بازار سرمایه کمک می‌کند.
رییس سازمان بورس و اوراق بهادار از پیشنهاد الگوهای مختلف برای به کارگیری ابزار «فروش تعهدی» یا «فروش استقراضی» خبر داد و گفت: این اوراق در آینده نزدیک به ابزارهای بازار سرمایه اضافه می‌شود.
شاپور محمدی در حاشیه بازدید از سی و دومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب گفت: مسوولیت این کار بر عهده شرکت بورس تهران است و تاکنون الگوهای مختلفی از جمله الگوی وکالت، الگوی مبتنی بر اختیار سهام و الگوی مبتنی بر قرارداد آتی برای آن پیشنهاد شده است.
به گفته سخنگوی سازمان بورس، همه این الگوها مورد مطالعه قرار گرفته و سازوکارهای اجرایی آن تنظیم شده که در نهایت، یکی از این الگوها مبنا قرار خواهد گرفت.
دبیر شورای عالی بورس با بیان اینکه ابزارهای مالی کلاسیک در کشورهای دیگر هم مورد استفاده قرار گرفته‌اند، ابراز امیدواری کرد که اوراق فروش تعهدی به سرعت در کشور عملیاتی شود و این ابزار به جمع ابزارهای موجود در بورس بپیوندد.
محمدی با بیان اینکه در سه سال اخیر ابزارهای متنوع و کارآمدی به بازار اضافه شده است، ادامه داد: اخیرا ابزارهایی همچون آتی سبد سهام و اختیار خرید و فروش در بازار سرمایه راه‌اندازی شد و ابزار فروش تعهدی یا فروش استقراضی هم یکی از ابزارهایی است که به زودی اضافه خواهد شد.
رییس سازمان بورس سپس با اشاره به رونق ابزارهای مالی اسلامی در ایران و دیگر کشورها اظهار داشت: خوشبختانه کشور ما در این زمینه پیشرو است و اوراق منفعت، اوراق جعاله، اوراق وکالت، اوراق مشارکت، صکوک اجاره، صکوک استصناع و صکوک اجاره سهام را که در بازارهای مالی دنیا هم در حال معامله است به کار گرفته‌ایم که امیدواریم این ابزار با فرهنگ‌سازی صحیح، رواج و توسعه بیشتری پیدا کنند.
وی افزود: در مورد انتشار کتب مالی اسلامی هم سازمان بورس عنوان‌های مختلفی را دنبال کرده و سعی در چاپ آنها داشته است. البته ما محدود به این عناوین نیستیم و با حوزه علمیه و دیگر مراکز هم همکاری‌هایی داریم.
محمدی اظهار داشت: در حوزه مالی – اسلامی، مجموعه‌ای از مستندات به عربی ترجمه شده که برای بورسهای عراق، سوریه و دیگر کشورهای اسلامی ارسال می‌شود.
وی با بیان اینکه این مستندات قابلیت تبدیل به کتاب را دارد، گفت: یکی از برنامه‌های سازمان بورس و اوراق بهادار این است که مستندات مربوط به انتشار اوراق در کشور را با استفاده از ابزارهای مالی اسلامی تبدیل به مجموعه‌ای از کتب مرجع کنیم. علاوه بر این بحث‌هایی که در حوزه مالی کلاسیک مطرح است و همچنین ابزارهای مالی فروش استقراضی سهم در کشورهای اسلامی و متونی که در کشورهای دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد، اکثرا در اینجا هم ترجمه و استفاده می‌شود.
سخنگوی سازمان بورس خاطرنشان کرد: انتشارات بورس، عناوین مشخصی را که پیش از این طی تفاهمنامه با دانشگاه‌ها نهایی شده و احیانا میتواند به عنوان کتب درسی دانشگاه‌ها پیشنهاد شود، تا نهایی شدن دنبال می‌کند.
محمدی همچنین استقبال از سی‌ودومین نمایشگاه کتاب و همچنین کتاب‌های تخصصی در حوزه مالی و بازار سرمایه را پرشور توصیف کرد و گفت: ازدحام و استقبال در غرفه انتشارات بورس نشان می‌دهد که علاقه‌مندی به این بازار و مباحث مربوط به آن در جامعه افزایش یافته است.
وی افزود: خوشبختانه هم تعداد عناوین و هم استقبال مردم بسیار خوب بود و امیدواریم یکی از محورهای فرهنگ‌سازی در بازار سرمایه که انتشار منابع درسی و کتب مرجع در رشته مالی است، با کمک همکاران در شرکت اطلاع‌رسانی و خدمات بورس به نحو احسن انجام شود.
فروش تعهدی چیست؟ بازار دو طرفه چه تاثیری بر بورس دارد؟
دنیای بورس | در بورس ایران علیرغم تلاش‌های انجام شده برای ارتقا کارایی و کیفیت در مقایسه با بورسهای جهانی، همواره خلا برخی از ابزارها وجود داشته است. یکی از آن موارد این‌است که در بازار سهام ایران برخلاف سایر کشورها تنها می‌توان از رشد قیمت سهام سود کرد.
به اینصورت که پیش‌بینی می‌شود که قیمت سهمی در آینده افزایش خواهد یافت یا به عبارتی سهمی ارزنده‌تر از قیمت فعلی است. در نتیجه با خرید و در نهایت افزایش قیمت سهم سود کسب می‌شود. اما در بورس بسیاری از کشورهای جهان، به ویژه بورسهای پیشرفته ابزاری تحت عنوان فروش استقراضی وجود دارد که در آن نزول قیمت سهم هم میتواند سود به همراه داشته باشد.
فروش استقراضی (Short Selling) چیست؟
در بورسهای جهانی، یک ابزار یا روش سرمایه‌گذاری تحت عنوان فروش استقراضی (Short Selling) وجود دارد. در فروش استقراضی می‌توان از نزول قیمت سهام سود کرد.
به اینصورت که فردی پیش‌بینی می‌کند که قیمت سهام شرکتی بیش از اندازه رشد کرده و در آینده احتمالا نزولی خواهد شد. در این حالت سرمایه‌گذار بدون آنکه سهام آن شرکت را از قبل خریداری کرده باشد، میتواند سهام را از مالک آن قرض کند و پس از سپری شدن یک بازه زمانی همان تعداد سهم به علاوه بهره آن را به مالک پرداخت کند.
میزان بهره نیز از قبل مشخص می‌شود. در اینصورت متقاضی از مابه‌تفاوت فروش سهم در قیمت بالاتر و خرید مجدد آن در ارقام پایین سود می‌کند. در این حالت بر اساس قرارداد قرض مالکیت به فروشنده منتقل می‌شود.
فروش استقراضی چیست؟
سازوکار فروش استقراضی چیست؟
معمولا فرآیند فروش استقراضی توسط کارگزاری‌ها انجام می‌شود. به این صورت که صاحبان سهام تعداد مشخصی از سهام خود را به متقاضیان قرض می‌دهند. برای این‌کار حتما باید درخواست ارائه سهام برای فروش استقراضی به کارگزاری داده شود تا وارد وضعیت معاملاتی استقراضی شوند. کارگزاران پس از شناسایی فرد متقاضی، سهام مالک را به متقاضی قرض می‌دهند.
پس از آن متقاضی نسبت به فروش سهام مالک اقدام می‌کند، مبلغ حاصل شده از فروش نزد کارگزار خواهد ماند. متقاضی علاوه بر مبلغ کسب شده از فروش سهام، موظف است مبلغی را به عنوان وجه تضمین نزد کارگزار محفوظ داشته باشد تا در صورتی که متقاضی سهام مالک را بازنگرداند از وجه تضمین استفاده شود.
الگوی فروش استقراضی متعارف در حالت کلی
در مدت زمان استقراض مبلغ ماحصل از فروش سهام توسط کارگزار سرمایه‌گذاری می‌شود و سود آن به مالک پس از کسر کارمزد کارگزار پرداخت می‌شود. در صورت تمایل مالک سهام و به منظور ایجاد انگیزش برای متقاضیان مبلغی از سود نیز به متقاضی تعلق پیدا می‌کند. پس از آن اگر پیش‌بینی متقاضی محقق شود و قیمت سهام کاهش پیدا کند همان تعداد سهم را مجدد خریداری و تحویل مالک می‌دهد و در نتیجه مابه تفاوت آن سودی برای متقاضی است. اما اگر قیمت سهم افزایش پیدا کند، متقاضی باید همان تعداد سهم را در قیمتی بالاتر بخرد و تحویل مالک دهد، پس در اینصورت زیان می‌کند.
لازم به ذکر است در مدت زمان فروش استقراضی کلیه حق و حقوق مالک سهام به جز حق رای محفوظ خواهد ماند.
میزان ریسک سرمایه‌گذاری در فروش استقراضی چقدر است؟
با توجه به اینکه عدد صفر حداقل قیمت یک سهم محسوب می‌شود و حداکثری برای رشد قیمت سهمی وجود نخواهد داشت و ممکن است رشد سهمی ادامه‌دار باشد، پس ریسک این عمل به شدت بالاست و تنها معامله‌گران حرفه‌ای بازار می‌توانند از این روش سود کسب کنند.
روش‌های مشابه فروش استقراضی کدامند؟
فروش تعهدی، خرید اختیار فروش و فروش قرارداد آتی از ابزارهای مالی مشابه با فروش استقراضی هستند که هر سه برای کسب سود در بازارهای نزولی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
فروش تعهدی چیست؟
با توجه به اینکه دریافت بهره در دین اسلام حرام است، به دلیل ربوی بودن فروش استقراضی و مشکلات شرعی ایجاد شده، تغییراتی در سازوکار فروش استقراضی ایجاد شده است. این تغییرات در قالب عقد وکالتنامه فی مابین مالک سهام و متقاضی است.
به این صورت که سرمایه‌گذار به وکالت از مالک سهام و با نام مالک، نسبت به فروش سهام مالک اقدام می‌کند. به این روش فروش تعهدی گفته می‌شود.
سازوکار فروش تعهدی چیست؟
در این روش همانند فروش استقراضی سهامدار تصمیم می‌گیرد تا کل یا بخشی از سهام خود را جهت انجام معاملات فروش تعهدی در اختیار افراد متقاضی قرار دهد. پس از مراجعه به کارگزاری و عقد قرارداد با کارگزار، نوع و تعداد سهام، نرخ تشویقی و دروه تنفس توسط مالک در سامانه تامین ثبت می‌شود.
سازوکار فروش تعهدی (یک)
متقاضیان پس از مراجعه به کارگزاری و عقد قرارداد با کارگزار، در سامانه معاملات بر خط سهام مد نظر را انتخاب کرده و پس از واریز وجه تضمین به حساب کارگزار، نسبت به فروش تعهدی سهم اقدام می‌کند.
سازوکار فروش تعهدی (دو)
در این روش نیز همانند فروش استقراضی در طی مدت پول ماحصل از فروش سهم نزد مالک محفوظ می‌شود و مالک حق برداشت پول را ندارد و باید در روشی از پیش تعیین شده مانند سپرده‌های بانکی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری با سود ثابت و یا اوراق با درآمد ثابت و. سرمایه‌گذاری و از سود دریافتی آن استفاده کند. البته اگر مالک تمایل داشته باشد میتواند مبلغی از سود خود را به مالک به عنوان مبلغ فروش استقراضی سهم در کشورهای اسلامی فروش استقراضی سهم در کشورهای اسلامی تشویقی پرداخت کند.
پس از سررسید زمان و یا خواست خود متقاضی یا مالک، متقاضی باید همان تعداد سهام را به مالک باز گرداند. البته اگر مالک پیش از موعد درخواست سهام خود را داشته باشد، پس از سپری شدن دوره تنفس که در ابتدا مشخص شده است، سهام به مالک بازگردانده می‌شود.
در این روش هم مانند فروش استقراضی اگر پیش‌بینی متقاضی محقق شود و قیمت سهام در زمان سررسید کاهش یابد، متقاضی سود خواهد کرد و در غیر اینصورت زیان می‌کند.
فروش تعهدی چیست؟ بازار دو طرفه چه تاثیری بر بورس دارد؟
فروش تعهدی چقدر ریسک دارد؟
به همان میزان که ریسک خرید اعتباری بالاست، فروش تعهدی نیز همانند فروش استقراضی به عنوان نقطه مقابل آن نیز از ریسک بالایی برخوردار است.
خرید اختیار فروش چیست؟
اختیار فروش هم مانند فروش استقراضی یک روش برای کسب سود در زمان نزولی شدن قیمت سهام است.
خریدار اختیار فروش پیش‌بینی می‌کند که قیمت سهم یا کالایی فروش استقراضی سهم در کشورهای اسلامی مثلا سه ماه دیگر کاهش پیدا می‌کند. به همین منظور اختیار فروش سهم یا کالا را با قیمتی مشخص (قیمت اعمال) خریداری می‌کند. برای مثال قیمت سهمی 400 تومان است، شما پیش‌بینی می‌کنید قیمت سهم سه ماه دیگر کاهش پیدا می‌کند. در اینصورت اختیار فروش را برای رسیدن به قیمت 380 تومان خریداری کرده و بابت هر سهم مثلا 20 تومان پرداخت می‌کنید. موعد سررسید سهام اگر قیمت هر سهم کمتر از رقم اعمال باشد از مابه تفاوت آن سود و اگر بیشتر شود اختیار فروش شما باطل می‌شود.
یکی از تفاوت‌های این روش با فروش استقراضی این است که فروش استقراضی سررسید مشخص ندارد و روزانه قیمت سهم توسط کارگزار چک می‌شود. اگر قیمت سهم افزایش یابد و از وجه تضمین بیشتر شود به فروشنده سهم اعلام می‌شود یا وجه تضمین را افزایش دهد و یا سهام را به مالک بازگرداند اما در روش اختیار فروش تا موعد سررسید حق فروش وجود ندارد.
فروش قرارداد آتی چیست؟
از فروش قرارداد آتی سهم نیز می‌توان از نزول قیمت سهام سود کسب کرد. به این صورت که شما معتقدید سهام شرکت یا کالایی در سه ماه آینده کاهش می‌یابد، حق فروش قرارداد آتی را با پرداخت وجه تضمین اخذ می‌کنید، در زمان سررسید اگر قیمت سهم پایین‌تر از رقمی باشد که شما پیش‌بینی کرده‌اید سود و اگر بالاتر رود ضرر خواهید کرد. این روش برخلاف فروش استقراضی سررسید مشخص دارد و وجه تضمین آن کمتر است.
بازار دوطرفه چیست؟
استفاده از ابزار فروش استقراضی یا فروش تعهدی و دیگر ابزاری که امکان کسب سود از نزول قیمت سهام را نیز فراهم می‌کند منجر به ایجاد بازار دوطرفه خواهد شد. به این معنی که برخلاف بازار یک طرفه که تنها می‌شود از رشد قیمت سهام سود برد، در بازار دوطرفه هم از رشد سهام و هم از افت سهام می‌توان سود کسب کرد. در بورسهای پیشرفته جهان بازار سهام دوطرفه است. اما در ایران تاکنون بازار سهام یک طرفه بوده است.
بازار دوطرفه چه اثری بر بورس می‌گذارد؟
تاثیر ایجاد بازار دو طرفه در بورس را می‌توان از دیدگاه‌های متفاوت بررسی کرد. از یک سو منجر به افزایش نقدشوندگی و در نهایت فروش استقراضی سهم در کشورهای اسلامی کارایی بازار سهام خواهد شد، عرضه و تقاضا متعادل می‌شود، در روزهای صعودی بازار از افزایش هیجانی و بیش از حد قیمت‌ها جلوگیری خواهد کرد و در نتیجه مانع از حبابی شدن سهام شرکت‌ها می‌شود. همچنین به معامله‌گران حرفه‌ای بازار این امکان را می‌دهد تا از نتایج ارزیابی‌های خود در روندهای صعودی و نزولی بورس استفاده کنند و جایگاه تحلیل در بازار سهام ارتقا پیدا می‌کند.
اما از سوی دیگر در زمان رکود یا ریزش‌های سنگین بورس اگر محدودیتی ایجاد نشود میتواند شدت سقوط قیمت‌ها را افزایش دهد و امکان دستکاری قیمت‌ها بیشتر می‌شود. به همین منظور باید نظارت کامل و کنترل‌های لازم از سوی نهاد ناظر و سازمان بورس صورت گیرد.
تجربه بورسهای جهانی فروش استقراضی سهم در کشورهای اسلامی چطور بوده است؟
در سال‌های اخیر تلاش بسیاری در راستای ارتقای بازار سهام ایران در رقابت با بورسهای جهانی شده است.
فروش استقراضی در بورسهای جهانی علیرغم اینکه انتقاداتی همواره به آن وارد می‌شد، موفقیت‌آمیز و بسیار به آنچه از فروش استقراضی سهم در کشورهای اسلامی ابتدای اجرای طرح پیش‌بینی می‌شد نزدیک است.
البته فروش استقراضی میتواند تشدیدکننده یکسری بحران‌ها باشد، به همین منظور پس از بحران‌های سال ۲۰۰۷ و ۲۰۰۸ میلادی، محدودیت‌های فروش استقراضی در بسیاری از بورسهای دنیا افزایش پیدا کرده است.
توضیح محمدی درباره علت تغییر نام فروش استقراضی / معرفی ۵ نماد مشمول
رئیس سازمان بورس با اشاره به رونمایی فروش تعهدی بر روی ۵ نماد بورسی از علت تغییر نام این ابزار و دلایل عدم تامین مالی جدی شرکت ها از طریق بازار سرمایه خبر داد.
به گزارش پایگاه خبری بورس پرس، شاپور محمدی در خصوص دلیل تغییر اسم ابزار فروش استقراضی به فروش تعهدی که فردا بر روی نماد شرکت های بورسی "بانک تجارت، سرمایه گذاری سایپا، ماشین سازی اراک، ملی مس و سیمان فارس خوزستان آغاز می شود به سنا گفت: در این ابزار فردی متعهد می شود تا سهامی را که فروخته شده از بازار بخرد و برگرداند در واقع سهم را قرض نمی گیرد بلکه متعهد به خرید و بازگرداندن آن می شود. از نظر عقد وکالت این روش قابل قبول ترین شکلی است که می تواند برای فروش تعهدی اتفاق بیفتد.
وی افزود: بر اساس کارشناسی های صورت گرفته این ساز و کار به نحوی طراحی شده که از ورود سهامداران به زیان جلوگیری می شود. اکنون ابزارهایی همچون آتی سهام و اختیار خرید و فروش در بازار سرمایه وجود دارد. خرید اعتباری را نیز از قبل داشته ایم. با افزوده شدن فروش تعهدی از فردا به ابزارها همه ابزارهای مرسوم مالی در بورس ایران وجود دارد.
این مقام مسئول ادامه داد: ابزارهایی همچون اوراق مشارکت، اوراق اجاره، اوراق اجاره سهام، صکوک استصناع یا همان اوراق مبتنی بر ساخت، اوراق مرابحه، اوراق خرید دین، اوراق جُعاله، اوراق وکالت و اوراق منفعت در بازار سرمایه وجود دارد که هیچ یک از کشورهای اسلامی دیگر از این تنوع ابزارهای مالی اسلامی در بازارهای مالی و سرمایه ای برخوردار نیستند.تنها یک یا دو ابزار مالی اسلامی دیگر در جهان وجود دارد که به بازار سرمایه وارد نشده که اکنون در دست بررسی و برنامه ریزی برای ورود است.
محمدی در خصوص دلایل عدم تامین مالی جدی فروش استقراضی سهم در کشورهای اسلامی شرکت ها از طریق بورس با وجود تنوع ابزارها توضیح داد: همواره شرکت ها به دلیل دریافت آسان تر تسهیلات از طریق بانک به بازار پولی مراجعه می کنند و دلیل اصلی آن نیز این است که تامین مالی از طریق بورس مستلزم رعایت مقررات بیشتر است. البته مقررات موجود در بازار سرمایه برای حفاظت از حقوق سهامداران و صیانت از سرمایه های خُرد است.
وی عنوان کرد: در تامین مالی از بورس باید افراد متعهد شوند بازپرداخت را در زمان معینی انجام دهند در حالی که نظام بانکی این اختیار را دارد برای شرکتی مساله استمهال را انجام دهد. اما در بازار سرمایه تامین مالی از سرمایه های مردم صورت می گیرد و امکان این امر وجود ندارد. ارائه صورت های مالی و اطلاعات مورد نیاز پذیرش در بورس دلیل دیگر مراجعه کمتر شرکت ها به بازار سرمایه است. برخی شرکت ها این اطلاعات را بصورت ادواری جمع آوری نکرده و در اختیار ندارند به همین دلیل نمی توانند مستندات مورد نیاز برای تامین مالی از طریق بورس را فراهم کنند. با وجود تعداد کمتر شرکت ها نسبت به نهادهای دولتی اکنون سهم تامین مالی از طریق بازار سرمایه ۱۵ درصد است.
دیدگاه شما