استخر نقدینگی چیست و چگونه به انجام تراکنش های ارزدیجیتال کمک میکند؟
استخر نقدینگی یا Liquidity pool چیست و چگونه میتواند در انجام تراکنش ها موثر باشد؟ این فناوری چگونه و با چه هدفی وارد عرصه ارز های دیجیتال شد؟ در ان مقاله از سایت جامع فیبودکس به بررسی این مفهوم خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید تا با نحوه عملکرد آن و جزییات کارکرد این فناوری آشنا شویم.
استخر نقدینگی چیست؟
استخر نقدینگی یک واسطه مالی است میان خریدار و فروشنده جهت انجام تراکنش های مالی و نقل و انتقالات توکن هااست. به واسطه ی این استخر ارتباط میان خریدار و فروشنده از میان میرود. و هر دو به طور مستقیم با استفاده از این فناوری به اهداف مالی خود دست پیدا میکنند.
علاوه بر آن استخر نقدینگی را میتوان یک فضا و یا یک بستر توصیف کرد که به واسطه ی آن نقدینگی بازار تامین میشود. و کاربر با اتصال به آن به سهولت خرید و فروش های خود را انجام میدهند.
روش کارکرد صرافی ها
صرافی های برای انجام مبادلات مالی سابقا تنها نحوهی کارکرد استخرهای نقدینگی از روش Order Book استفاده میکردند. با پیشرفت روز افزون فضای کریپتوکارنسی روش دیگری نیز به این بستر معرفی شد که استخر نقدینگی و یا Liquidity pool نام دارد.
- روش Order book: صرافی ها از طریق مکانیزم موتور تطبیق به اتصال سفارشات در ارتباط با هم میپردازند. به این شکل که فروشنده های یک ارز خاص، مقدار ارز مورد فروش را درون پلتفرم صرافی ثبت و صرافی ها با استفاده از موتور تطبیق، خریداری که با مشخصات فروشنده فوق همخوانی دارد (مقدار و نوع ارز) را جست و جو و به فروشنده متصل میکنند.
- روش Liquidity pool: در این روش واسطه و یا موتور تطبیق وجود ندارد. و خریداران و فروشندگان در ارتباط با یکدیگر قرار ندارند. درادامه به معرفی این روش خواهیم پرداخت.
نحوه عملکرد استخر نقدینگی
همان طور که عنوان کردیم در این روش تمامی تراکنش ها، اعم از درخواست های خرید و درخواست های فروش به یک استخر مالی به نام استخر نقدینگی متصل میشود. این استخر دربردارنده درخواست های زیاد مالی بوده. به این شکل که فروشندگان، کوین یا توکن مورد نظر خود را با اتصال به این استخر مالی به فروش میرسانند. و خریداران نیز برای خرید ارز مورد نظرشان به استخر نقدینگی متصل شده و تراکنش خود را انجام میدهند. به طور ساده تر میتوان این گونه عنوان کرد که تمامی عرضه و تقاضا در استخر نقدینگی است. و تمامی تراکنش ها از طریق اتصال به آن انجام میشود.
علاوه بر آن دراین روش امکان مشارکت در بخش تامین نقدینگی برای کاربران مهیا است. و افراد میتوانند با اتصال به این استخر های مالی در نقش Liquidity Provider فعالیت داشته باشند.
کارمزد ها
کارمزد های این پلتفرم به این شکل تقسیم بندی شده است. اگر کاربری به جهت انجام معاملات مالی مانند تعویض توکن معاملاتی خود به استخر نقدینگی متصل میشود. طبیعتا برای انجام درخواست های وی کارمز تعیین و کاربر با پرداخت این کارمزد عملیات مالی خود را به انجام میرساند.
اگر کاربری به هدف تامین نقدینگی به استخر متصل شده باشد. در این حالت به وی کارمزد تعلق میگیرد. این کارمزد ها بخشی از پول دریافتی از تریدر ها در بستر Liquidity pool است.
بازارساز خودکار
بازارساز خودکار ابزاری است که با بهره گیری از الگوریتم های ریاضی به اتصال و انجام تراکنش های مالی کمک میکند. این ابزار عملکردی خودکار دارد. و جامعه کریپتوکارنسی را از وجود واسطه برای انجام تراکتنش ها بی نیاز میکند.
بازارساز خودکار با دریافت اطلاعات درست از استخر نقدینگی در خصوص نرخ عرضه و تقاضا به محاسبه قیمت لحظه ای رمزارز مورد نظر میپردازد. و آن را در اختیار کاربران برای خرید قرار میدهد. این پلتفرم برای عملکرد درست، نیاز به استخر نقدینگی دارد. چون از طریق این استخر، داده هایی که برای محاسبه نرخ فروش دارد به طور دقیق محاسبه میکند. و آن را به درستی در اختیار کاربر قرار میدهد. این پروتکل برای قیمت گذاری در یک سیستم خودکار به دور از واسطه، دقیق ترین پلتفرم ممکن خواهد بود.
در اصل قیمت دهی برای انجام تراکنش ها به دست ربات بازارساز خودکار، از طریق محاسبات نرخ عرضه و تقاضا در فرمول ریاضی مشخص به کاربر ارائه داده میشود. لازم است بدانید این فرمول برای تمامی صرافی ها یکسان نبوده. و هر صرافی فرمول منحصر به خود را داراست. و بر اساس دیتا های دریافتی از استخر نقدینگی به قیمت دهی میپردازند.
تامین کننده نقدینگی (LP)
هر کاربر با تزریق دارایی خود به داخل استخر نقدینگی به عنوان یک تامین کننده یا Liquidity Provider از سمت استخر نقدینگی مجاز به دریافت کارمزد از این پلتفرم میشود. مدت زمان ماندگاری پول و دارایی درون استخر وابسته به نظر کاربر میباشد. و استخر نقدینگی محدودیتی را برای ورود و خروج وی ایجاد نمیکند.
کاربرانی که به عنوان Liquidity Provider به استخر متصل میشوند. در ابتدا توکن LP را دریافت میکنند. و در نهایت زمان خروج وی از سیستم، این توکن را از آنان مسترد میکند.
سوددهی پس از سپرده گذاری
ابهامی که برای کاربران پیش می آید اطمینان به شبکه پس از سپرده گذاری است. سوال اینجا است که که پلتفرم Liquidity pool چگونه است؟ چه تضمینی وجود دارد که پس از تزریق دارایی از سمت یک کاربر پلتفرم استخر نقدینگی بر قول خود وفادار باشد و کارمزد شخص سرمایه گذار را پرداخت کند؟
سیستم استخر نقدینگی بر اساس قرارداد هوشمند تنظیم و ارائه شده است. همان طور که در مقاله معرفی قرارداد هوشمند مطالعه کردید این پلتفرم امن بوده و امکان تقلب و تغییر اطلاعات در آن وجود ندارد. و نحوهی کارکرد استخرهای نقدینگی کاربران میتوانند به راحتی با این روش به سوددهی برسند.
کسب سود از طریق Liquidity pool به چه عواملی وابسته است؟
- زمان ورود و خروج: اگر از فعالان فضای ارز های دیجیتال هستید. پس با مفهوم نوسانات بازار و عوامل دخیل بر روی آن آشنا هستید. فضای کریپتوکارنسی یک فضایی پر نوسان است. و انجام تمامی فعالیت های مالی در این بستر با ریسک همراه است. یکی از موثر ترین عوامل زمان ورود و خروج دراین بستر است.
- اندازه استخر: اندازه استخر معاملاتی دراصل به ظرفیت صرافی مورد نظر و پوشش دهی از ارزهای گوناگون اشاره میکند.
- حجم معاملات: منظور از حجم معاملات تعداد معاملات مالی و میزان نقدینگی درون استخر است.
نحوه اتصال به استخر ها:
برای این که بتوانید به استخر های نقدینگی متصل شوید در ابتدا باید از طریق وب سایت رسمی آنها ثبت نام کنید. و پس از ورود به اکانت به راحتی با کلیک بر روی گزینه pool به استخر مالی متصل میشوید. البته صرافی های گوناگون با یکدیگر متفاوت اند. اما همه ی آن ها برای کاربران ساده اند و پیچیدگی خاصی ندارد.
شبکه های پوشش دهی استخر نقدینگی
مهم ترین رمزارز هایی که از این پلتفرم برای انجام تراکنش های خود بهره برده اند عبارت اند از: ارز دیجیتال اتریوم، بایننس کوین، کاردانو، پولکادات و… است.
همچنین صرافی هایی که در این بستر کار میکنند عبارت اند از : صرافی یونی سواپ، وان اینچ،مدک و پنیک سواپ و… است. برای مشاهده صرافی های برتر و بررسی دقیق آن ها با مراجعه به سایت کوین مارکت کپ این امکان برای شما فراهم شده است.
مقایسه عملکرد دو مدل کارکرد Liquidity pool و Order book
برای بررسی عملکرد این دو مدل کارکرد باید به نکات زیر اشاره کنیم.
در روش order book خریدار و فروشنده باید با هم در ارتباط باشند و سفارشات مشترکین باید با هم تطابق داشته باشد. این روش در زمانی که نقدینگی بازار بالا است. مطلوب است. اما زمانی که نقدینگی پایین است تراکنش ها درگیر نوسانات بزرگ میشوند. در روش استخر نقدینگی، همیشه نقدینگی تامین است. و وابستگی میان خریدار و فروشنده از میان رفته است. اما این حالت در زمانی که نقدینگی استخر بالا میرود. کارمزد های دریافتی تامین کننده ها نحوهی کارکرد استخرهای نقدینگی به طبع پایین می آید. و با توجه به پلتفرم تازه آن احتمال رویت باگ و حملات هکر ها را در بستر خود دارد.
در نهایت
استخر نقدینگی از دیگر دستاورد های کاربردی ارائه شده به بستر ارز های دیجیتال است. ارز های دیجیتال با هدف دارایی غیر متمرکز به بستر مالی آمدند. و هر روز با ایده های نوآورانه و جدید پلتفرم های خود را قوی تر میکنند. زمان بر تکامل این پروژه ها تاثیر میگذارد. و آنان را کامل تر و کاربر پسند خواهد کرد.
استخر نقدینگی در DeFi چیست؟
استخرهای نحوهی کارکرد استخرهای نقدینگی نقدینگی یکی از فناوریهای بنیادی در اکوسیستم DeFi هستند. آنها بخشی اساسی از بازارسازهای خودکار (AMM)، پروتکلهای اعطای وام، فارمینگ بهره، داراییهای ترکیبی، بیمه درون زنجیرهای، بازیهای بلاکچینی و … هستند؛ استخر نقدینگی اساساً وجوهی دیجیتالی بوده که به صورت جمعی نگهداری میشود. اما با این حجم انبوه دارایی در یک محیط بدون نیاز به اجازه که هرکسی میتواند به آن نقدینگی اضافه کند چه کاری میتوان انجام داد؟
معرفی استخرهای نقدینگی (Liquidity Pools)
اخیرا فایننس غیرمتمرکز (DeFi) رشدی انفجاری را تجربه کرده است. حجم معاملات DEX به طور معناداری میتواند با حجم معاملات صرافیهای متمرکز رقابت کند. از دسامبر ۲۰۲۰، تقریباً ۱۵ میلیارد دلار دارایی در پروتکل های DeFi بلاک شده و این اکوسیستم با تنوعی از محصولات جدید به سرعت در حال توسعه است. اما چه چیزی این توسعه را ممکن میسازد؟ یکی از فنآوریهای اساسی در پس این محصولات، استخر نقدینگی است .
استخر نقدینگی چیست؟
استخر نقدینگی به مجموعه وجوهی اطلاق میشود که در یک قرارداد هوشمند قفل شدهاند؛ استخرهای نقدینگی برای تسهیل صرافیهای غیرمتمرکز، پروتکلهای اعطای وام و بسیاری از عملکردهای دیگر مورد استفاده قرار میگیرند.
استخرهای نقدینگی ستون فقرات بسیاری از بسترهای مبادلاتی غیرمتمرکز (مانند Uniswap) هستند. کاربرانی که ارائهدهندگان نقدینگی (LP) نامیده میشوند، مقدار مساوی از دو توکن را برای ایجاد بازار در یک استخر اضافه میکنند. آنها در ازای تأمین وجوه خود و متناسب با سهم خود از کل نقدینگی، از معاملاتی که در استخر آنها انجام میشود کارمزد دریافت میکنند.
از آنجا که هرکسی میتواند تأمینکننده نقدینگی باشد، AMM ها بازار را در دسترس همگان قرار دادهاند.
یکی از اولین پروتکلهای استفادهکننده از استخرهای نقدینگی، Bancor بود؛ اما این طرح با محبوبیت Uniswap مورد توجه بیشتری قرار گرفت. برخی از بسترهای مبادلاتی معروف که از استخرهای نقدینگی اتریوم استفاده میکنند SushiSwap، Curve و Balancer هستند که استخرهای نقدینگی آنها دارای توکنهای ERC-20 است. چیزی شبیه زنجیره هوشمن بایننس که از PancakeSwap ، BakerySwap و BurgerSwap (توکنهای BEP-20) پشتیبانی میکند.
مقایسه استخرهای نقدینگی و دفاتر ثبت سفارش
برای درک تفاوت استخرهای نقدینگی، بیایید به بخش اساسی تجارت الکترونیکی ( دفتر ثبت سفارشات) نگاهی بیاندازیم. به زبان ساده، دفتر ثبت سفارش شامل مجموعهای از سفارشات باز برای یک بازار معین است؛ سیستمی که سفارشات را با یکدیگر منطبق میکند، موتور تطبیق نامیده میشود. دفتر ثبت سفارشات به همراه موتور تطبیق، هسته اصلی هر صرافی متمرکز (CEX) است.
معاملات DeFi، شامل معاملات درون زنجیرهای است، بدون اینکه یک حزب متمرکز منابع مالی را در اختیار داشته باشد. این امر برای دفتر ثبت سفارش مشکلی را به همراه میآورد. هر تعامل با دفتر ثبت سفارش به هزینه گس (gas) نیاز دارد که این مساله انجام معاملات را بسیار گران میکند.
این امر همچنین برای معاملهگرانی که برای جفتهای معاملاتی تأمین نقدینگی میکنند، بسیار پرهزینه است. مهمتر از همه، اکثر بلاکچینها نمیتوانند توان مورد نیاز برای معامله میلیاردها نحوهی کارکرد استخرهای نقدینگی دلار در روز را تحمل کنند؛ این بدان معناست که در یک بلاکچین مانند اتریوم، یک دفتر ثبت سفارش درون زنجیرهای عملا غیرممکن است. برای اینکار میتوان از زنجیرهای جانبی یا راهکارهای لایه دوم استفاده نمود.
قبل از ادامه کار، لازم به ذکر است که DEXهایی وجود دارند که با دفاتر ثبت سفارش به خوبی تعامل دارند. Binance DEX که بر روی بلاکچین بایننس ساخته شده، به طور ویژه برای معاملاتی سریع و ارزان طراحی شده است. مثال دیگر پروژه Serum در بلاکچین سولانا است.
استخرهای نقدینگی چگونه کار میکنند؟
بازارسازهای خودکار این بازی را تغییر دادهاند. آنها نوآوری قابل توجهی هستند که امکان معاملات درون زنجیرهای و بدون نیاز به دفتر ثبت سفارش را فراهم میکنند. از آنجا که برای انجام معاملات به هیچ یک از طرفین احتیاجی نیست، معاملهگران قادرند در پوزیشن ورود و خروج جفتهای معاملاتی قرار گیرند.
شما میتوانید دفتر ثبت سفارش یک صرافی همتا به همتا را تصور کنید، جایی که خریدار و فروشنده مستقیما به یکدیگر متصل میشوند. به عنوان مثال معاملات در Binance DEX به صورت همتا به همتا است و مستقیماً بین کیفپول کاربران انجام میشود؛ خرید و فروش با استفاده از AMM متفاوت است. شما می توانید معاملات با AMM را به عنوان قرارداد peer-to-contract در نظر بگیرید.
ارتباط AMM با Liquidity Pools
همانطور که اشاره کردیم، استخر نقدینگی مجموعهای از وجوه است که در یک قرارداد هوشمند توسط ارائهدهندگان نقدینگی نگهداری میشود. هنگام انجام معامله در AMM، به معنای سنتی طرف مقابل ندارید. در عوض شما معاملات را در برابر نقدینگی موجود در استخر نقدینگی انجام میدهید. برای خریدار، در آن لحظه نیازی به فروشنده نیست و تنها نقدینگی کافی در استخر مهم است.
هنگام خرید جدیدترین کوین در صرافی یونی سواپ، در طرف مقابل شما فروشندهای به معنای سنتی آن نیست. درعوض فعالیت شما توسط الگوریتمی کنترل و قیمتگذاری براساس معاملات انجام شده در استخر تعیین میشود؛ مسلماً نقدینگی باید در سطح مطلوبی قرار داشته باشد و هر شخصی بتواند تأمینکننده نقدینگی باشد.
موارد استفاده Liquidity Pools
تاکنون ما در خصوص AMMها که محبوبترین موارد استفاده از استخرهای نقدینگی میباشند بحث کردهایم. با این حال، همانطور که گفتیم جمعکردن نقدینگی یک مفهوم کاملاً ساده است، بنابراین میتوان آن را به طرق مختلف استفاده کرد؛ یکی از این موارد، فارمینگ بهره یا استخراج نقدینگی است. استخرهای نقدینگی اساس پلتفرمهای فارمینگ بهره هستند، جایی که کاربران وجوه خود را به استخرهایی جهت تولید بهره ارایه میکنند.
توزیع توکنهای جدید به افراد لایق، یک معضل دشوار برای پروژههای رمزارزی است. برای حل این معضل، استخراج نقدینگی یکی از موفقیتآمیزترین رویکردها بوده است. با این کار توکنها به صورت الگوریتمی بین کاربرانی که توکنهای خود را در یک استخر نقدینگی قرار میدهند، توزیع میشوند. سپس توکنهای تازه منتشر شده متناسب با سهم هر کاربر در استخر توزیع میگردند.
به خاطر داشته باشید این حتی میتواند توکنهایی از سایر استخرهای نقدینگی که استخر توکن نامیده میشوند هم باشد. به عنوان مثال اگر نقدینگی خود را به Uniswap یا صندوق اعطای وام Comound پرداخت نمایید، توکنهایی دریافت میکنید که بیانگر سهم شما در این استخر است. شما ممکن است بتوانید آن توکنها را به یک استخر دیگر واریز و بازدهی کسب کنید.
ما همچنین میتوانیم حکمیت را به عنوان یک مورد استفاده از استخر نقدینگی در نظر بگیریم. در برخی موارد، آستانه رمزارزی بسیار بالایی نیاز است تا بتوانیم یک پیشنهاد حکمیتی را ارائه دهیم. بنابراین شرکتکنندگان با تجمیع منابع نقدینگی میتوانند پشت سر یک هدف مشترک برای پروتکل متحد شوند.
صدور داراییهای ترکیبی در بلاکچین به استخرهای نقدینگی متکی است. اگر مقداری وثیقه را در یک استخر نقدینگی اختصاص دهید، سپس آن را به یک اوراکل معتبر متصل کنید، یک توکن ترکیبی که به هر دارایی میتواند وابسته باشد خواهید داشت؛ به چه چیز دیگری میتوانیم فکر کنیم؟ احتمالاً کاربردهای بیشتری برای استخرهای نقدینگی وجود دارد که هنوز کشف نشدهاند و همه آنها به هوشمندی توسعهدهندگان DeFi بستگی دارد.
ریسک استخرهای نقدینگی
اگر نقدینگی خود را به نحوهی کارکرد استخرهای نقدینگی AMM اختصاص دهید، باید با مفهومی به نام ضرر ناپایدار هم آشنا باشید. به طور خلاصه هنگامی که نقدینگی خود را به AMM ارائه میدهید، در مقایسه با هودل کردن، نوعی از دست دادن ارزش دلار است. اگر نقدینگی یک AMM را تأمین کنید، احتمالاً در معرض یک ضرر ناپایدار قرار دارید که گاهی اوقات میتواند ناچیز و گاهی اوقات هم بسیار چشمگیر باشد.
نکته دیگری که باید به خاطر بسپارید خطرات قرارداد هوشمند است. وقتی وجوه خود را به یک استخر نقدینگی واریز می کنید، آنها در استخر هستند. بنابراین در حالی که از نظر فنی هیچ واسطهای به وجوه شما دسترسی ندارد، اما آن قرارداد را میتوان متولی وجوه دانست. به عنوان مثال اگر ایراد یا نوعی سو استفاده از طریق وام فوری رخ دهد، وجوه خود برای همیشه از دست میدهید.
همچنین در مورد پروژههایی که توسعهدهندگان اجازه تغییر قوانین حاکم بر استخر را دارند، مراقب باشید. گاهی اوقات توسعهدهندگان میتوانند از برخی دسترسیهای ویژه در کد قرارداد هوشمند برخوردار باشند که آنها را قادر به انجام اقدامات مخرب مانند کنترل منابع مالی در استخر میکند.
نتیجهگیری
استخرهای نقدینگی هسته اصلی فناوری DeFi هستند. آنها معاملات غیرمتمرکز، اعطای وام، فارمینگ بهره و موارد دیگر را امکان پذیر میکنند. این قراردادهای هوشمند تقریباً در هر قسمت از DeFi استفاده میشوند و به احتمال زیاد این کار را ادامه میدهند.
سوالات متداول
کاربرد استخر نقدینگی چیست؟
در حقیقت وظیفه استخر نقدینگی، تامین دارایی لازم برای صرافیهای غیرمتمرکز است.
معروفترین استخرهای نقدینگی که بر روی فناوری بلاک چین فعالیت میکنند و قرارداد هوشمند ارائه میکنند کدام اند؟
کاردانو، پولکادات، بایننس کوین و اتریوم از معروف ترین استخرهای نقدینگی هستند که روی بلاک چین فعالیت و قرارداد هوشمند ارائه میکنند.
استخر نقدینگی (Liquidity Pool) چیست و چه کاربردی در دیفای دارد؟
زمانی که درباره بلاکچین و کاربردهای آن صحبت میکنیم، حتما باید موضوع استخر نقدینگی را نیز به خوبی مورد بررسی قرار دهیم. وجود این استخرها سبب میشود که امنیت سرمایهگذاری افزایش پیدا کند و همچنین میزان سود سرمایهگذاران نیز بسیار مناسب خواهد بود. با توجه به مواردی که خدمت شما بیان شد، در این مطلب از دلفین وست بهصورت جامع به بررسی استخر نقدینگی میپردازیم؛ پس تا انتها با ما همراه باشید.
استخر نقدینگی چگونه کار می کند؟
استخر نقدینگی Liquidity Pool از مهمترین ساختارها در بلاک چین است که شما میتوانید بهصورت ویژه از آن استفاده کنید. نحوه کار در یک استخر شامل موارد مختلفی میشود که حتما باید بررسیهای لازم در این زمینه را انجام دهید. زمانیکه شما توکنهای خود را در داخل استخر قرار میدهید، از آنها برای انجام معاملات مختلف استفاده میشود. به همین جهت هر چقدر که با توکنهای شما معامله صورت بگیرد، کارمزد آن نیز بهصورت مجزا برای شما در نظر گرفته میشود. به همین جهت است که عضویت در استخر نقدینگی کوینکس میتواند سود خوبی برای شما داشته باشد.
بهطور قطع هرچقدر که سرمایه بیشتری در یک استخر داشته باشید، قادر خواهید بود که سود بیشتری نیز از این طریق به دست بیاورید. نکته دیگری که باید به آن دقت کنید، این است که در داخل استخر نقدینگی تبدیل توکنها به یکدیگر نیز بهسادگی صورت میگیرد. به همین جهت امکان مبادله توکنهای مختلف با یکدیگر برای شما نیز وجود دارد که میتوانید از این امتیاز ویژه به نفع خود بهره ببرید. این موضوع را از یاد نبرید که درحالحاضر، استخرهای زیادی ایجاد شدهاند که از مهمترین آنها میتوان به استخر نقدینگی پنکیک سواپ اشاره کرد.
در نهایت این شما هستید که باید از بین گزینههای مختلف بهترین انتخاب را برای خود داشته باشید.
مزایای استخرهای نقدینگی
با توجه به مواردی که تابهحال گفته شد، حتما به اهمیت بالای استخر نقدینگی پی بردهاید. این سیستم نیز دارای مزایای خاص خودش است که باید آن را بهصورت ویژه بررسی کنید. یکی از این ویژگیهای مثبت استخر نقدینگی این است که در آن از قراردادهای هوشمند استفاده میشود. اسمارت کانترکت یا قرارداد هوشمند یک عملکرد خاص را تعریف کرده و بر روی بلاکچین نحوهی کارکرد استخرهای نقدینگی اجرا میشود. تمامی مفاد این قرارداد به شکل اتوماتیک اجرا میشود که به همین علت هیچگونه خطایی در محاسبات صورت نمیگیرد.
استخر نقدینگی در واقع یک بازارساز نیز به حساب میآید که خرید و فروش توکنهای مختلف در آن به سرعت انجام میشود. یکی دیگر از مزایای استخرها این است که در آن، حجم نقدینگی بسیار بالاست و هنگام خرید یا فروش با کمبودی مواجه نخواهید شد. همچنین زمانیکه از یک استخر نقدینگی استفاده میکنید، مواردی همچون احراز هویت نیز برای شما وجود نخواهد داشت. با توجه به این که موانع صرافیها در این استخرها وجود ندارد، بسیاری از افراد استفاده از استخرها را نسبت به صرافیها ترجیح میدهند.
قیمت در استخر نقدینگی چطور مشخص میشود؟
با توجه به شرایط خاصی که در استخرهای نقدینگی وجود دارد، شما حتما باید راهی پیدا کنید که تعیین قیمت برایتان به بهترین نحو ممکن صورت بگیرد. از همینرو بهتر است که با فرایند قیمتگذاری در این استخرها آشنایی پیدا کنید. آن چیزی که قیمت یک توکن را در استخر نقدینگی ترون و سایر ارزهای دیجیتال مشخص میکند، عاملی به عرضه و تقاضا است. بهطور کلی وقتی که میزان خرید یک توکن در داخل استخر افزایش مییابد، قیمت آن نیز شروع به بالارفتن میکند.
حال اگر میزان فروش یک توکن بیشتر از حجم خرید آن باشد، قیمت به مرور با کاهش مواجه خواهد شد. با وجود این مکانیزم، قیمت توکنهای موجود در هر استخر نقدینگی مشخص خواهد شد. در نهایت این امکان را خواهید داشت که با بررسی قیمت ارزها در استخر، نسبت به خرید یا فروش آنها اقدامات لازم را انجام دهید. ذکر این نکته ضروری است که این استخرهای نقدینگی دارای سرمایههای متفاوتی هستند که بر اساس اقبال کاربران مشخص خواهد شد. بهطور مثال Liquidity Pool کوینکس یکی از گزینههایی است که بسیار مورد استقبال ایرانیان قرار گرفته است. از همین رو شما هم میتوانید پس از انجام بررسیهای مختلف بهترین انتخاب را برای خود انجام دهید.
عوامل موثر در میزان سود استخر نقدینگی
همانطور که قبلا نیز به آن اشاره کردیم، حضور در یک استخر نقدینگی میتواند برای شما سود خوبی به همراه داشته باشد. بااینحال، عوامل متعددی بر روی میزان سود شما اثر دارند که باید آنها را نیز در نظر بگیرید. یکی از مهمترین عواملی که میزان سود استخر نقدینگی دیفای را مشخص میکند، قیمت ارزی است که به استخر اضافه میکنید. بهطور قطع اگر بعد از واریز توکنها به استخر افزایش قیمت صورت بگیرد، بدونشک شما سود خوبی از این طریق به دست خواهید آورد. مورد دیگری که میتواند در سود شما بسیار تاثیرگذار باشد، اندازه استخر است.
برخی از موارد همچون استخر نقدینگی پنکیک سواپ دارای حجم بزرگی هستند که این مورد میتواند باعث افزایش سود شما شود. وقتی اندازه یک استخر بزرگ است، مسلما تعداد تراکنشهایی که در آن صورت میگیرد، نیز بیشتر خواهد بود. در نحوهی کارکرد استخرهای نقدینگی این حالت، تعداد زیاد معاملات سبب میشود که کارمزد زیادی ایجاد شود که در نهایت به سود تبدیل میشود. بهطور کلی حجم معاملات در استخر نقدینگی ترون و سایر استخرها بهصورت مستقیم بر روی سود شما تاثیر دارد. پس حتما این موارد را در نظر بگیرید.
استخر نقدینگی چه ریسکهایی دارد؟
درست است که تابهحال از ویژگیهای مثبت استخر نقدینگی صحبت کردیم، ولی بااینحال برخی از ریسکها نیز در این بخش وجود دارد که حتما باید به آنها نیز دقت کافی را داشته باشید. یکی از این ریسکها زمانی اتفاق میافتد که قیمت به یکباره نوسان شدیدی داشته باشد. در واقع ساختار استخرها بهگونهای ساخته شده است که در آن باید تغییرات قیمتی به صورت منطقی صورت بگیرد.
به همین علت اگر در یک توکن جهش قیمتی رخ بدهد، احتمال عدم تبعیت قیمت استخر و آسیب به آن وجود دارد. یکی از نکات مهمی که باید به آن دقت کنید، این است که استخر نقدینگی در دیفای با استفاده از قراردادهای هوشمند کار میکند. به همین جهت اگر در برنامهنویسی قرارداد هوشمند مشکلی وجود داشته باشد، احتمال بروز خطاهای بزرگ در استخر نیز وجود خواهد داشت. به همین علت قبل از عضویت در استخرهای نقدینگی حتما باید این مورد را هم در نظر بگیرید. از آنجایی که میلیونها دلار ارز در استخر نقدینگی دیفای وجود دارد، بسیاری از هکرها علاقه دارند که به این منابع دسترسی پیدا کنند. به همین جهت امروزه شاهد آن هستیم که گروههای هکری مختلف به سراغ استخرها میروند.
نحوه شکلگیری و ایجاد استخر نقدینگی
درست از زمانیکه ارزهای دیجیتال شروع به گسترش کردند، بسیاری از مردم وارد این بازار شدند. برای این که معاملات ارزهای مختلف به راحتترین شکل ممکن صورت بگیرد، صرافیها شروع بهکار کردند. بهطور کلی تراکنشهایی که بهصورت فردبهفرد صورت میگیرد، معمولا با کارمزد بیشتری همراه است. این موضوع بهخصوص در هزینه گس بیتکوین کاملا مشهود است. همچنین بسیاری از صرافیهای غیرمتمرکز نیز نقدینگی لازم برای انجام معاملات را نداشتند که این مورد چالشهای زیادی را ایجاد میکرد.
همه این عوامل در کنار هم سبب شد تا اسخر نقدینگی شکل بگیرد. بنکور، اولین پروژهای بود که به عنوان استخر نقدینگی ایجاد شد که عملکرد بسیار خوبی داشت. همین تجربه موفق سبب شد تا موارد دیگری همچون Liquidity Pool نحوهی کارکرد استخرهای نقدینگی کوینکس نیز وارد عمل شوند. درحالحاضر، استخر نقدینگی پنکیک سواپ نیز از نظر حجم معاملات و اندازه بسیار بزرگ است که افراد زیادی از این استخر بهره میبرند. هر چقدر که زمان رو به جلو حرکت میکند، شاهد آن هستیم که تکنولوژیهای بهتری بر روی قراردادهای هوشمند اعمال شوند که شما هم میتوانید از این شرایط ویژه به نفع خود استفاده کنید.
امکان معاملات آسان و کمریسک با استخرهای نقدینگی
با توجه به توضیحاتی که تابهحال داده شد، مطمئنا متوجه شدهاید که استخرهای نقدینگی چه نقشی در معاملات رمز ارزها دارند. از همین رو شما باید تمام تلاش خود را بهکار ببندید تا یک استخر مناسب را انتخاب کرده و خرید و فروش خود را به ثبت برسانید. یکی از مهمترین عواملی که میتواند سرمایه شما را به خطر بیندازد این است که وارد بازارهای کم حجم شوید. معمولا در این ارزها بخش زیادی از سرمایه بازار در دست افراد محدودی است که بهراحتی میتوانند با خرید یا فروش قیمت را دستکاری کنند.
از آنجایی که در استخر نقدینگی کوینکس، معاملات زیادی صورت میگیرد، این ریسک نیز برای شما به کمترین حد خود نحوهی کارکرد استخرهای نقدینگی خواهد رسید. مورد ویژهای که باید به آن دقت کنید، این است که در گذشتهای نه چندان دور صرافیهای غیرمتمرکز با مشکل کمبود نقدینگی مواجه بودند. همین مورد سبب شده بود که بسیاری از افراد از این بستر ویژه برای خود استفاده نکنند. خوشبختانه ایجاد استخر نقدینگی سبب شد تا مشکل نقدینگی صرافیهای غیرمتمرکز نیز بهصورت کلی حل شود. اگر حس میکنید که در این زمینه آگاهی کافی را ندارید، حتما نحوه عضویت در این استخرها را بیاموزید تا از مزایای ویژه آن نیز بهرهمند شوید.
سرعت بالای تراکنشها در استخر نقدینگی
بسیاری از افراد نمیدانند که علت اصلی سرعت بالای تراکنشها در Liquidity Pool کوینکس چیست. زمانیکه شما در یک صرافی متمرکز میخواهید ارزی را بخرید، حتما باید یک فروشنده حضور داشته باشد تا این انتقال صورت بگیرد. برخی از اوقات پیش میآید که به دلیل کاهش عرضه خرید با مساله و یا با تاخیر مواجه میشود. با توجه به شرایط خاصی که در این بخش وجود دارد، کمکم استخرهای نقدینگی به وجود آمدند و این مشکل را حل کردند.
زمانی که داخل استخر برای خرید یک ارز درخواست میدهید، نیازی به وجود فروشنده نیست و همه چیز توسط قرارداد هوشمند انجام میشود. به همین جهت اگر ارز مورد نظر شما داخل استخر باشد، بلافاصله برای شما منتقل میشود. سرعت بالای انتقال در استخر نقدینگی پنکیک سواپ و سایر موارد به دلیل وجود قراردادهای هوشمند و نقدینگی بالاست که هرکدام آنها در نوع خود حائز اهمیت هستند. اگر برای شما هم عامل سرعت در معاملات مهم است، بهطور قطع استخر نقدینگی بهترین انتخاب پیش روی شما خواهد بود.
اهمیت استخر نقدینگی در دیفای
امور مالی غیرمتمرکز یا دیفای به حالتی گفته میشود که هیچ ارگان و سازمانی بر آن نظارت ندارند. این درحالی است که در امور مالی متمرکز یا سیفای نهادهای نظارتی همچون بانک و دولت حضور دارند. امروزه بلاکچین و ارزهای دیجیتال در دسته پروژههای دیفای قرار میگیرند. از آنجایی که موجودی استخر نقدینگی نیز توسط هزاران کاربر صورت میگیرد، این استخر نیز به نوعی دیفای محسوب میشود که شما باید به آن دقت لازم را داشته باشید. بهطور کلی ایجاد استخر نقدینگی ترون و سایر موارد، سبب رشد هر چه بیشتر پروژههای دیفای خواهد شد.
برخی از کارشناسان به دلیل عدم تامین نقدینگی، نگران سیفایشدن پروژههای بلاکچینی بودند. درست از زمانیکه استخرهای نقدینگی ایجاد شدند، این دغدغه نیز بهصورت کامل رفع شد که شما هم میتوانید بهصورت ویژه از این استخرها استفاده کنید. با توجه با ماهیت دیفای این استخرها، میزان سود شما نیز کاملا مخفی میماند و هیچ نهادی به آن دسترسی نخواهد داشت. در چنین شرایطی موارد دیگری همچون مالیات نیز عملا بیمعنا خواهد شد. با توجه به نکات مهمی که بیان شد، حتما سعی کنید که یک استخر نقدینگی دیفای خوب برای خود ایجاد کنید. ذکر این نکته ضروری است که هر استخر، شرایط خاص خود را از نظر میزان سوددهی دارد که حتما باید این مورد مهم را نیز در نظر بگیرید.
ارتباط بین استخر نقدینگی و صرافیهای غیرمتمرکز
در بسیاری از موارد دیده شده است که افراد، صرافی غیرمتمرکز را با استخرهای نقدینگی اشتباه میگیرند. ذکر این نکته ضروری است که استخرها وظیفه تامین نقدینگی صرافیهای غیرمتمرکز را برعهده دارند. البته نباید این موضوع را فراموش کرد که استخر نقدینگی و صرافی، دو نهاد مجزا هستند. شما در صرافی غیرمتمرکز اقدام به خرید و فروش انواع ارزهای دیجیتال خواهید کرد. این در حالی است که در استخر نقدینگی با قفلکردن ارزهای خود میتوانید از طریق کارمزد تراکنشها به سود برسید.
با توجه به وجود استخر نقدینگی در دیفای با تعداد زیاد، امروزه سرعت و امنیت تراکنشها نیز بیشتر شده است. این نکته را به یاد داشته باشید که استخرهای نقدینگی بر روی بلاکچینهای مختلفی قرار میگیرند. بااینحال بررسیها نشان میدهد که بیشتر این استخرها بر روی بلاکچین اتریوم قرار گرفته است. با توجه به شرایط خاصی که در این بخش وجود دارد، شما میتوانید به خوبی از این بسترها برای معاملات خود استفاده کنید. امروزه بسیاری از صرافیهای غیرمتمرکز به سراغ ایجاد استخرهای نقدینگی اختصاصی خود رفتهاند.
یکی از این موارد استخر نقدینگی پنکیک سواپ است که توسط صرافی غیرمتمرکز پنکیک سواپ ایجاد شده است. به همین جهت شاهد آن هستیم که سرعت معاملات در این استخر به طرز فزایندهای در حال رشد است. با توجه به اهمیت ویژه استخر نقدینگی در دیفای، بدونشک در آینده نیز این بخش پیشرفتهای بیشتری به خود میبیند.
چنانچه به دنبال انتخاب یک استخر نقدینگی پرسود هستید، حتما گزینههای مختلفی که در این بخش وجود دارند را بررسی کنید. بهطور قطع با یک انتخاب درست، میتوانید از سود بسیار خوبی برخوردار شوید پس حتما از این گزینه برای خود بهره ببرید.
سخن پایانی
تامین نقدینگی مورد نیاز برای صرافیهای غیرمتمرکز در گذشتهای نه چندان دور، یک چالش اساسی محسوب میشد. خوشبختانه با ایجاد استخر نقدینگی دیفای این مشکل نیز برای همیشه حل شد. همچنین در این استخرها میتوانید به سرعت ارزهای مورد نظر خود را خریداری کنید. با توجه به این که مبادلات در این استخرها با قرارداد هوشمند صورت میگیرد، میزان خطا در آن به کمترین حد خود رسیده است. در این مطلب از دلفین وست بهصورت کامل به بررسی استخرهای نقدینگی پرداختیم. بهطور قطع شما هم با یک سرمایهگذاری درست در استخر نقدینگی سود خوبی به دست میآورید؛ پس آن را جدی بگیرید. اگر از آن دسته افرادی هستید که قصد فعالیت در بازار کریپتو را دارید باید دانش کافی در این زمینه به دست آورید دوره آموزش ارز دیجیتال ماشین زمان صفر تا صد نکاتی که برای ورود و معامله ارز ئیجیتال نیاز دارید را در اختیار شما قرار میدهد.
سوالات متداول
- کسب سود با استخر نقدینگی چگونه است؟
شما این امکان را دارید که ارزهای خود را در استخر نقدینگی قرار دهید تا مبادلات با استفاده از آن انجام شود. در قبال این کار بخشی از کارمزد معاملات به شما تعلق میگیرد.
- بهترین استخر نقدینگی برای ایرانیان چیست؟
بهطور کلی تعداد استخرهای نقدینگی زیادی وجود دارد که از بین آنها میتوان به استخرهای ترون، پنکیک سواپ و کوینکس اشاره کرد.
- استخرهای نقدینگی در کدام بلاکچینها اجرا شدهاند؟
درحالحاضر استخرهای مختلفی بر روی شبکههای اتریوم، ترون و اسمارت بایننس چین اجرا شدهاند.
برای یادگیری “مقدمات آموزش سرمایه گذاری در ارزهای دیجیتال” مسیر زیر را به شما پیشنهاد میکنیم:
استخر نقدینگی چیست؟
در مقاله استخر نقدینگی چیست؟ به ارائه توضیحاتی در رابطه با استخر نقدینگی، نحوه عملکرد استخر نقدینگی، هدف از استخر نقدینگی و. می پردازیم. نقدینگی بخش اساسی هر دو بازار ارز دیجیتال و مالی است. نقدینگی روشی هست که در اون دارایی ها به سرعت و کارآمد به پول نقد تبدیل میشن و از نوسانات شدید قیمت جلوگیری میشه. اگه دارایی غیر نقد شونده باشه، مدت زیادی طول می کشه تا به پول نقد تبدیل بشه. همچنین استخرهای نقدینگی نقش زیادی در ایجاد یک سیستم مالی غیرمتمرکز نقدینگی (Defi) دارن که یکی از راه های کسب درامد از ارزهای دیجیتال به شمار میان.
تصور کنین در داخل یه رستوران فست فود منتظر سفارش هستین. نقدینگی با داشتن صندوقدار زیاد قابل مقایسه هست. این موضوع باعث افزایش سرعت سفارشات و تراکنش ها میشه و مشتری ها رو راضی می کنه. از طرف دیگه، نقدینگی با داشتن تنها یک صندوقدار با صف طولانی مشتریان هم قابل مقایسه هست. این موضوع نیز منجر به سفارشات کندتر و معاملات کندتر میشه و مشتریان رو ناراضی می کنه. در تامین مالی سنتی، نقدینگی توسط خریداران و فروشندگان یک دارایی تامین میشه. در مقابل، DeFi برای عملکرد به استخرهای نقدینگی متکی هست. یک صرافی غیرمتمرکز (DEX) بدون نقدینگی معادل یک کارخانه بدون آب هست. استخرهای نقدینگی راه نجاتی برای DEX ها فراهم می کنند.
استخر نقدینگی چیست؟
احتمالا براتون این سوال پیش اومده که استخر نقدینگی چیست؟ برای پاسخ به این سوال می تونیم اینطوری توضیح بدیم که استخر نقدینگی نوعی سفارش گذاری ارز دیجیتال هست که در یک قرارداد هوشمند قفل شده. این منجر به ایجاد نقدینگی برای معاملات سریع تر میشه. یکی از اجزای اصلی یک استخر نقدینگی، بازارسازان خودکار (AMM) هستن. بازارساز خودکار پروتکلی هست که از استخرهای نقدینگی استفاده میکنه تا امکان داد و ستد داراییهای دیجیتال رو به روشی خودکار به جای بازار سنتی خریداران و فروشندگان فراهم کنه. به عبارت دیگه، کاربران یک پلتفرم AMM استخر نقدینگی رو با توکن تامین میکنن و قیمت توکنهای موجود در استخر با فرمول ریاضی خود AMM تعیین میشه.
استخرهای نقدینگی همچنین برای افزایش بازدهی و بازیهای آنلاین مبتنی بر بلاک چین ضروری هستن. استخرهای نقدینگی برای تشویق کاربران پلتفرم های مختلف رمزنگاری به نام ارائه دهندگان نقدینگی (LP) طراحی شدن. پس از مدت زمان معینی، LP ها با کسری از کارمزدها و مشوقها، معادل مقدار نقدینگی که عرضه کردن، پاداش دریافت میکنن که به اونها رو توکنهای ارائهدهنده نقدینگی (LPT) می نامند. سپس توکن های LP رو می توان به روش های مختلف در یک شبکه دیفای استفاده کرد. سوشی سواپ و یونی سواپ صرافیهای رایج دیفای هستنن که از استخرهای نقدینگی در شبکه اتریوم حاوی رمزهای ERC-20 استفاده میکنن. در همان زمان، پنکیک سواپ از توکنهای BEP-20 در زنجیره BNB استفاده میکنه.
ارائه دهندگان محبوب استخر نقدینگی:
بسیاری از پلتفرمهای غیرمتمرکز از بازارسازان خودکار و استخر لیکوئیدیتی استفاده می کنن، تا امکان داد و ستد داراییهای دیجیتال رو به روشی خودکار و بدون مجوز فراهم کنن. در واقع، پلتفرم های محبوبی وجود دارن که فعالیت های خودشون رو بر روی استخرهای نقدینگی متمرکز می کنن. به همین منظور ما سعی می کنیم در این قسمت از مقاله استخر نقدینگی چیست؟ برخی از ارائه دهندگان محبوب استخر نقدینگی رو برای شما معرفی کنیم.
• Uniswap
یکی از ارائه دهندگان محوب استخر نقدینگی، پلتفرم یونی سواپ هست. این پلتفرم به کاربران این امکان رو میده تا بدون نیاز به سرویس متمرکز، ETH رو با هر توکن ERC-20 دیگری مبادله کنن. این یک صرافی منبع باز هست که به هر کسی اجازه میده یک جفت مبادله رو به صورت رایگان در شبکه راهاندازی کنه. همچنین این پلتفرم ویژگی های زیادی داره که باعث میشه تا محبوبیت زیادی به دست بیاره.
• Curve
یکی دیگه از انواع ارائه دهندگان محبوب استخر نقدینگی، پلتفرم Curve هست که کاربردها و مزایای زیادی به همراه داره که یک استخر نقدینگی غیرمتمرکز برای استیبل کوینهای مبتنی بر شبکه اتریوم هست.
• Balancer
یکی دیگه از ارائه دهندگان محبوب استخر نقدینگی، پلتفرم بالانسر هست که محبوبیت زیادی در بین کاربران بازار ارزهای دیجیتال داره. یک پلتفرم غیرمتمرکز که چند گزینه ادغام مانند استخرهای نقدینگی خصوصی و اشتراکی رو ارائه میده که مزایایی رو برای ارائه دهندگان نقدینگی خود ارائه میده.
استخرهای نقدینگی رمزنگاری درDeFi:
استخرهای نقدینگی رمزنگاری در اکوسیستم DeFi (مالی غیرمتمرکز) به ویژه در DEX ها (صرافی های غیرمتمرکز) ضروری هستن. استخرهای نقدینگی ابزاری هستن که به وسیله اون کاربران این امکان رو دارن تا وجوه خودشون رو در قراردادهای هوشمند DEX جمع کنند تا نقدینگی دارایی رو برای معامله گران به منظور مبادله بین ارزها ارائه بدن. استخرهای رمزنگاری سرعت نقدینگی بسیار مورد نیاز و راحتی رو برای اکوسیستم DeFi ارائه میدن. قبل از معرفی بازارسازان خودکار (AMM)، نقدینگی بازار کریپتو برای DEX ها در اتریوم یک مشکل بود.
DEX ها یک فناوری جدید با یک رابط پیچیده بودن. در اون زمان خریداران و فروشندگان زیادی وجود نداشت، بنابراین یافتن کاربران کافی که مایل به تجارت منظم باشن، چالش برانگیز بود. AMM ها این مشکل محدودیت نقدینگی رو با ایجاد استخرهای نقدینگی و ارائه دهندگان نقدینگی برای تامین دارایی های این استخرها، بدون نیاز به دخالت شخص ثالث، برطرف می کنند. هرچه دارایی ها و نقدینگی بیشتر استخر باشه، معاملات در DEX آسون تر میشه.
استخرهای نقدینگی Crypto چگونه کار می کنند؟
یک استخر نقدینگی از 2 ارز دیجیتال یا توکن تشکیل شده. استخرها بازارهای مختلفی رو برای یک جفت توکن ایجاد می کنن. مبتکر هر استخر جدید قیمت شروع اون دارایی رو تعیین می کنه. اما اگه این قیمت برای استخر با بازار جهانی کریپتو مطابقت نداشته باشه، ارائهدهنده نقدینگی میتونه سرمایه خودش رو از دست بده. حفظ توکن ها در راستای قیمت های بازار مهم هست، زیرا ارائه دهندگان بیشتر وجوه رو به استخر اضافه می کنن. از اونجایی که استخر نقدینگی سوآپ توکن ها رو تسهیل می کنه، قیمت بر اساس یک الگوریتم قیمت گذاری تنظیم میشه.
هر مجموعه نقدینگی ممکنه از الگوریتم خاص خود برای محاسبه ارزش استفاده کنه. این الگوریتم تضمین می کنه که استخر بدون توجه به اندازه یک معامله، همیشه نقدینگی داره. نسبت توکن بر قیمت استخر حاکم هست. به عنوان مثال، در استخر DAI/ETH، اگه شخصی DAI رو از استخر بخره، حجم ETH افزایش پیدا می کنه که باعث افزایش قیمت DAI و کاهش قیمت ETH میشه. کل تغییر قیمت بر اساس میزان خرید فرد و میزان تغییر استخر متفاوت خواهد بود. استخرهای بزرگ تر نوسانات کمتری رو مشاهده می کنند، زیرا برای ایجاد تغییرات نیاز به معاملات و خریدهای بسیار بزرگ هست. ارائه دهندگان نقدینگی از کارمزد تراکنش برای دیگران برای خرید و فروش از استخر کسب درآمد می کنند.
این کارمزدهای تراکنش به استخر نقدینگی بر می گرده تا ارزش توکن های شما نحوهی کارکرد استخرهای نقدینگی رو بیشتر کنه و به رشد استخر کمک کنه. استخرهای نقدینگی تاسیس شده میتونن بیش از 1 میلیون دلار سرمایهگذاری داشته باشن، که باعث میشه اونها برای معاملهگران جدیدی که به دنبال شروع کار با ارزهای دیجیتال هستن، نسبتا پایدار باشن. استخرهای کوچکتر می تونن بیشتر مستعد نوسانات در بازار باشن، که می تونه به این معنی باشه که ارزش توکن های شما کاهش پیدا می کنه. با استخر مناسب، می تونین از ثبات ارزش عالی و از دریافت هزینه تراکنش برای افزایش سرمایه گذاری اصلی خودتون لذت ببرین.
هدف از راه اندازی استخر نقدینگی چیست؟
در یک معامله، معامله گران یا سرمایه گذاران می تونن با تفاوت بین قیمت مورد انتظار و قیمت اجرا شده مواجه بشن. این امر در بازارهای سنتی و ارزهای دیجیتال رایج هست. استخر نقدینگی با هدف از بین بردن مشکلات بازارهای غیر نقد شونده از طریق ایجاد انگیزه برای کاربران خود و تامین نقدینگی برای سهمی از کارمزد معاملاتی ایجاد شده و فعالیت می کنه. معاملات با برنامه های استخر نقدینگی مانند Uniswap نیازی به تطبیق قیمت مورد انتظار و قیمت اجرا شده نداره. AMM ها، که برای تسهیل معاملات کارآمد با از بین بردن شکاف بین خریداران و فروشندگان توکن های رمزنگاری برنامه ریزی شدن، معاملات در بازارهای DEX رو آسون و قابل اعتماد می کنن.
مزایا و معایب استخرهای نقدینگی:
استخرهای لیکوئیدیتی نیز مانند موارد دیگه بازار ارزهای دیجیتال مزایا و معایبی دارن که از موارد مهم برای مطالعه و کسب اطلاعات هستن و باید مورد بررسی قرار بگیرن. بنابراین در این پارت از مقاله استخرهای نقدینگی چیست؟ به بررسی مزایا و معایب استخرهای نقدینگی می پردازیم.
مزایای استخرهای نقدینگی:
• نقدینگی تضمین شده
یکی از مزایای استخرهای نقدینگی، فراهم کردن نقدینگی تضمین شده در هر سطح قیمتی هست. معامله گران مجبور نیستن مستقیما با معامله گران دیگه مرتبط باشن، زیرا تا زمانی که مشتریان دارایی های خودشون رو در استخر سرمایه گذاری کنن، نقدینگی ثابت هست. همین موضوع باعث میشه تا استخرهای نقدینگی مورد استقبال افراد و کاربران زیادی قرار بگیرن و محبوبیت زیادی به دست بیارن.
• قیمت گذاری خودکار
یکی دیگه از مزایای استخرهای نقدینگی این هست که قیمت گذاری خودکار بازارسازی منفعل رو امکان پذیر می کنند که این موضوع می تونه نقطه مثبتی برای استخرها محسوب بشه. ارائه دهندگان نقدینگی در واقع وجوه خودشون رو به استخر واریز می کنن و قیمت گذاری توسط قرارداد هوشمند انجام میشه.
• کسب درآمد
یکی دیگه از مزایای استخرهای نقدینگی این هست که هر کسی می تونه تامین کننده نقدینگی بشه و کسب درآمد کنه. استخرهای نقدینگی به هیچ کارمزد لیست، KYC یا سایر موانع مرتبط با مبادلات متمرکز نیاز ندارن. اگه سرمایهگذار بخواد نقدینگی رو در اختیار استخر قرار بده، معادل ارزش داراییها رو واریز می کنه.
• هزینه گس کمتر
قراردادهای هوشمند در صرافی های غیرمتمرکز مانند یونی سواپ، به گونه ای طراحی شده که موجب کاهش هزینه های گس خواهد شد. محاسبات قیمتی کارآمد و توزیع کارمزد در داخل استخرها به معنای اصطکاک کمتر بین تراکنش هاست. اغلب قراردادهای هوشمند این قابلیت رو دارن که مبالغ معامله شده رو به کیف پول برگردونن اما در برخی از صرافی ها، همچون یونی سواپ این قابلیت به تریدرها داده میشه که همان دارایی ها رو مبادله کرده و به کیف پول دیگری ارسال کنن.
• عدم نیاز به استراتژی
بازارسازها در صرافی های متکی به دفتر سفارش، لازم هست که دائما سفارش های معاملاتی خودشون رو آپدیت کنن و نوسان قیمت رو در نظر بگیرن. بازارسازها زمان و تخصص لازم رو برای مدیریت استراتژی های خود داشته باشن اما در استخر نقدینگی نیازی به تخصص و استراتژی نیست، تامین کنندگان نقدینگی تنها کافیست که دارایی های خودشون رو وارد یک استخر نقدینگی کرده و مابقی کارها رو به قراردادهای هوشمند واگذار کنن.
معایب استخرهای نقدینگی:
استخرهای نقدینگی با وجود مزایای زیادی که به همراه دارن، معایبی نیز به همراه دارن که باعث میشه تا افراد دید بدی به این استخرها داشته باشن. به همین منظور ما نحوهی کارکرد استخرهای نقدینگی سعی می کنیم در این قسمت از مقاله استخر نقدینگی چیست؟ برخی از معایب استخرهای نقدینگی رو برای شما مورد بررسی قرار بدیم.
• نوسانات قیمتی
یکی از معایب استخرهای نقدینکی، وجود نوسانات قیمتی هست. نوسانات قیمتی یکی از مواردی هست که جزو معایب استخرهای لیکوئیدیتی محسوب میشه، چرا که نوسانات قیمتی سبب ضررهای غیرقابل جبران میشه و وقتی که سرمایه گذار، سرمایه خودش رو از بازار کریپتوکارنسی خارج می کنه، زیان وارده غیر قابل جبران هست که گاها این ضرر با پاداش هزینه تراکنش جبران میشه که میزان این پاداش بستگی به حجم نوسان و طول مدت استیک واریزی داره.
• مشکلات قراردادهای هوشمند
یکی دیگه از معایب استخرهای نقدینگی، مشکلات احتمالی در قراردادهای هوشمند هست. این مشکلات زمانی رخ میدن که کد مربوطه حسابرسی نشده و امنیت کامل وجود نداشته باشه. بنابراین بهتره که کاربر قبل از سپرده گذاری منابع خود، اطلاعات کاملی از تمامی مشکلات موجود در این زمینه داشته باشه.
ییلد فارمینگ یا استخر لیکوئیدیتی:
فرض کنید شخصی می خواد تجربه معاملاتی بهتری داشته باشه. دراین صورت، پروتکلهای مختلف با ارائه توکنهای بیشتر برای استخرهای خاص، کاربران رو به ارائه نقدینگی تشویق میکنه. شما می تونین از این استخرهای نقدینگی مشوق به عنوان ارائه دهنده برای کسب حداکثر مقدار توکن های LP (کاوی نقدینگی) استفاده کنین. استخراج نقدینگی به این معناست که چگونه LP های صرافی ارز دیجیتال می تونن درآمد توکن LP خودشون رو در یک بازار یا پلتفرم خاص بهینه کنن. بازارهای مختلف DeFi، پلتفرمها و استخرهای مشوق به شما امکان میدن، برای تهیه و استخراج نقدینگی از طریق توکنهای LP پاداش دریافت کنین.
ییلد فارمینگ عبارت هست از قرار دادن یا قفل کردن رمزارزها در یک پروتکل بلاک چین برای ایجاد پاداش های توکن شده. این هست که توکنها رو در برنامههای مختلف DeFi قرار میده یا قفل میکنه تا پاداشهای توکنشدهای ایجاد کنه که درآمد رو به حداکثر برسونه. در نتیجه، این به یک ارائهدهنده نقدینگی صرافی ارز دیجیتال اجازه میده تا بازده بالایی رو برای ریسک تا حدودی بالاتر جمعآوری کنه، زیرا الگوریتم وجوه، اونها رو بین جفتهای معاملاتی و استخرهای مشوق با بالاترین کارمزد معاملات و پرداختهای توکن LP در چندین پلتفرم توزیع میکنه. این نوع سرمایه گذاری نقدینگی می تونه به ناچار وجوه کاربر رو در جفت دارایی با بالاترین بازدهی قرار بده.
آیا استخرهای رمزنگاری ایمن هستن؟
استخرهای نقدینگی فناوریهای کلیدی پشت فناوری مالی غیرمتمرکز فعلی هستن. اونها تجارت غیرمتمرکز، تولید بازده، وام دهی و بسیاری موارد دیگه رو امکان پذیر می کنن. این قراردادهای هوشمند تقریبا تمام بخشهای DeFi رو تأمین میکنن و احتمالا به این کار ادامه خواهند داد. اما وقتی نوبت به ارزیابی ایمنی یک استخر نقدینگی میرسه، باید در نظر داشته باشین که مانند هر سرمایهگذاری دیگه ای، این سرمایهگذاری نیز خطرات خودش رو داره در حالی که میتونه، سودآور باشه.
کلام پایانی:
تلاش کردیم در مقاله استخر نقدینگی چیست؟ اطلاعات کامل و کاربردی در رابطه با استخرهای نقدینگی خدمتتون ارائه کنیم. همونطور که بیان کردیم استخرهای نقدینگی نقش مهمی در اکوسیستم DeFi دارن و سبب غیر متمرکز شدن Defi شدن. برای شرکت در استخرهای نقدینگی، کاربر نیازی به رعایت معیارهای واجد شرایط بودن یا پر کردن فرمهای KYC نداره. ارائه دهندگان نقدینگی می تونن با مشارکت در استخرهای نقدینگی درآمد کسب کنن که منجر به تمرکززدایی بیشتر میشه و مشکل دستکاری بازار رو که یکی از چالش های مرتبط با شفافیت بازارهای رمزنگاری هست، برطرف می کنه. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد بازار ارزهای دیجیتال و خرید کریپتوکارنسی ها می تونین از صرافی ایران بایننس کمک بگیرین.
استخر نقدینگی در دیفای چیست؟
استخرهای نقدینگی (liquidity pool) یکی از فناوریهای بنیادین حال حاضر در اکوسیستم فعلی امور مالی غیرمتمرکز (Decentralized Finance) یا بهاختصار دیفای (دیفای) هستند. استخر نقدینگی در دیفای یکی از بخشهای اساسی بازارسازهای خودکار (AMM)، پروتکلهای وامدهی، کِشت سود (yield farming)، داراییهای سینتتیک (مصنوعی)، بیمه مبتنی بر بلاک چین، بازیهای مبتنی بر بلاک چین و بسیاری دیگر از موارد محسوب میشود. استخر نقدینگی اساساً مرکزی برای جمعآوری داراییهای دیجیتال است. در ادامه به کاربردهای استخر نقدینگی در حوزه دیفای میپردازیم.
دیفای اساس بسیاری از فعالیتهای درونزنجیرهای مبتنی بر بلاک چین است. در حال حاضر، حجم معاملاتی صرافیهای غیرمتمرکز (DEX) بهشکل معنیداری در حال رقابت با حجم معاملاتی صرافیهای متمرکز ارز دیجیتال است. طبق گزارشهای آخر سال 2020، بیش از 15 میلیارد دلار ارزش قفلشده در پروتکلهای دیفای وجود دارد.
این اکوسیستم همراه با انواع جدیدی از محصولات بهسرعت در حال گسترش است و یکی از عوامل چنین توسعه گستردهای وجود استخرهای نقدینگی است.
استخر نقدینگی چیست؟
استخر نقدینگی مجموعهای از داراییهای قفلشده در یک قرارداد هوشمند (smart contract) است. این استخرها برای تسهیل معاملات غیرمتمرکز، فرآیند وامدهی و بسیاری از کاربردهای دیگر مورد استفاده قرار میگیرند.
استخرهای نقدینگی ستون اصلی بسیاری از صرافیهای غیرمتمرکز مانند یونی سواپ (Uniswap) هستند. کاربرانی که تحتعنوان ارائهدهندگان نقدینگی (liquidity provider) یا بهاختصار LP شناخته میشوند، بهمنظور کمک به ایجاد بازار، ارزشی مساوی از دو توکن در اختیار استخر قرار میدهند. آنها در ازای تأمین نقدینگی، از کارمزد معاملاتی که در استخر انجام میشود، متناسب با سهم خود از نقدینگی کل بهرهمند میشوند.
تأمینکنندگان نقدینگی سهمی از نقدینگی کل بازار دریافت میکنند.
از آنجا که هرکسی میتواند تأمینکننده نقدینگی باشد، بازارسازهای خودکار بازار را دسترسپذیرتر کردهاند.
یکی از اولین پروتکلهایی که از استخرهای نقدینگی استفاده کرد پروتکل بانکور (Bancor) بود؛ اما این مفهوم با محبوبیت یونی سواپ مورد توجه بیشتری قرار گرفت. سوشی سواپ (SushiSwap)، کِرو (Curve) و بلنسر (Balancer) برخی دیگر از صرافیهای معروفی هستند که از استخرهای نقدینگی در پلتفرم اتریوم استفاده میکنند. استخرهای نقدینگی در این پلتفرمها توکنهای ERC-20 ارائه میدهند.
همچنین، زنجیره هوشمند بایننس (Binance Smart Chain) نیز دارای پلتفرمهای مشابهی همچون پنکیک سواپ (PancakeSwap)، بیکری سواپ (BakerySwap) و برگرسواپ (BurgerSwap) است که از توکنهای BEP-20 پشتیبانی میکنند.
بازارسازهای خودکار بازار را دسترسپذیرتر کردهاند.
استخر نقدینگی در مقابل دفتر سفارش
برای درک تفاوت استخرهای نقدینگی، بهتر است به اساسیترین پایه معاملات الکترونیکی نگاهی داشته باشیم: دفتر سفارش (order book). به زبان ساده، دفتر سفارش مجموعهای از سفارشهای فعلاً باز برای بازاری مشخص است.
سیستمی که سفارشها را با یکدیگر منطبق میکند، موتور انطباق (matching engine) نام دارد. موتور انطباق و دفتر سفارش دو هسته مرکزی هر صرافی متمرکزی (CEX) هستند. این مدل به ایجاد صرافیهای کارآمد و بازارهای مالی پیچیده کمک میکند.
با این حال، معاملات دیفای شامل انجام معاملات درونزنجیرهای بدون واسطهای مرکزی برای نگهداری داراییها است. این امر مشکلاتی در ایجاد دفتر سفارش بهوجود میآورد. زیرا، هر تعامل با دفتر سفارش به کارمزد گس نیاز دارد که انجام معاملات را بسیار گرانتر میکند.
همچنین، این امر باعث میشود کار بازارسازها، یعنی معاملهگرانی که برای جفتارزهای معاملاتی نقدینگی فراهم میکنند، بسیار پرهزینه تمام شود. مهمتر از همه، اکثر بلاک چینها نمیتوانند از پس توان عملیاتی مورد نیاز برای معامله میلیاردها دلار بربیایند.
این یعنی در بلاک چینی مانند اتریوم، ایجاد صرافی درونزنجیرهای مبتنی بر دفتر سفارش عملاً غیرممکن است. در این حالت، میتوانید از زنجیرههای جانبی یا راهحلهای لایه دوم استفاده کنید که فعلاً در دست توسعه هستند. نکته کلیدی این است که شبکه با شکل فعلی خود قادر به مدیریت توان عملیاتی لازم نیست.
پیش از ادامه بحث، لازم به ذکر است که صرافیهای غیرمتمرکزی وجود دارند که بهراحتی با دفتر سفارش درونزنجیرهای کار میکنند. بهعنوان مثال، صرافی غیرمتمرکز بایننس که روی زنجیره بایننس ساخته شده است، معاملاتی سریع و ارزان ارائه میدهد. نمونه دیگر صرافی غیرمتمرکز پراجکت سروم (Project Serum) است که روی بلاک چین سولانا (Solana) ایجاد شده است.
با این همه، از آنجا که بسیاری از داراییهای موجود در فضای ارزهای دیجیتال روی بلاک چین اتریوم ایجاد میشوند، نمیتوانید آنها را در شبکههای دیگر معامله کنید، مگر اینکه از نوعی رابط بینزنجیرهای استفاده کنید.
استخر نقدینگی چگونه کار میکند؟
بازارسازهای خودکار معادلات این بازی را تغییر دادهاند. آنها نوآوریهای قابلتوجهی هستند که امکان انجام معاملات درونزنجیرهای را بدون نیاز به دفتر سفارش فراهم میکنند.
از آنجا که برای انجام معاملات به هیچ یک از طرفین بهطور مستقیم احتیاج نیست، معاملهگران میتوانند در مورد اتخاذ موقعیتهای معاملاتی مختلفی برای جفتارزهایی تصمیمگیری کنند که در صرافیهای مبتنی بر دفتر سفارش، نقدینگی بسیار کمی دارند.
میتوانید صرافی همتابههمتا و مبتنی بر دفتر سفارشی را در نظر بگیرید که در آن، فروشندگان و خریداران بهواسطه دفتر سفارش به یکدیگر مرتبط میشوند. بهعنوان مثال، معاملهگری در بایننس دِکس (Binance DEX) همتابههمتا است، زیرا معاملات بهطور مستقیم بین کیف پولهای کاربران انجام میشوند.
معاملهگری با استفاده از بازارساز خودکار اندکی متفاوت است. در این حالت، میتوانید معاملهگری مبتنی بر بازارساز خودکار را درقالب همتا به قرارداد (peer-to-contract) در نظر بگیرید.
همانطور که اشاره کردیم، استخر نقدینگی مجموعهای از داراییها در یک قرارداد هوشمند است که توسط ارائهدهندگان نقدینگی واریز میشوند. بنابراین، هنگام انجام معامله بهواسطه بازارسازهای خودکار، طرف مقابل بهمعنای سنتی ندارید.
در عوض، معامله خود را در مقابل نقدینگی جفتارز مورد نظر انجام میدهید. درواقع، خریداران در لحظه انجام معامله نیازی به فروشنده ندارند، بلکه نقدینگی کافی در استخر برای انجام معامله کفایت میکند.
در استخر نقدینگی احتیاجی به فروشنده یا خریدار در معنای سنتی ندارید، بلکه نقدینگی استخر برای انجام معاملات کافی است.
بهعنوان مثال، هنگامی که قصد دارید کوینی در پلتفرم یونی سواپ بخرید، طرف مقابل معامله شما یک فروشنده بهمعنای سنتی آن نیست. بلکه، فعالیت شما توسط الگوریتمی کنترل میشود که بر آنچه در استخر اتفاق میافتد، نظارت دارد. علاوه بر این، قیمت نیز توسط این الگوریتم و براساس معاملات انجامشده در استخر تعیین میشود.
در استخرهای نقدینگی، هر فردی میتواند تأمینکننده نقدینگی باشد، بنابراین هر فردی میتواند بهنوعی طرف مقابل شما تلقی شود. با این حال، تعامل با قرارداد حاکم بر استخر نقدینگی، مانند مدل تعامل با دفتر سفارش نیست.
استخر نقدینگی چه کاربردهایی دارد؟
تابهاینجا، ما بیشتر در مورد بازارسازهای خودکار بحث کردیم که محبوبترین کاربرد استخرهای نقدینگی هستند. با این حال، استخرهای نقدینگی موارد استفاده متنوعتری دارند.
یکی از این موارد استفاده، کشت سود یا استخراج نقدینگی (liquidity mining) است. استخرهای نقدینگی اساس پلتفرمهای خودکار تولید سود مثل یِرن فایننس (Yearn Finance) هستند، جاییکه کاربران داراییهای خود را به استخر اضافه و سپس از آن برای تولید سود استفاده میکنند.
توزیع توکنهای جدید در دست افراد شایسته مشکل بسیار دشواری برای پروژههای ارز دیجیتال است. استخراج نقدینگی یکی از موفقیتآمیزترین موارد استفاده از استخرهای نقدینگی بوده است. اساساً توکنها بهصورت الگوریتمی بین کاربرانی توزیع میشوند که توکنهای خود را به یک استخر نقدینگی واریز میکنند. سپس، توکنهای تازهایجادشده متناسب با سهم هر کاربر از استخر به حساب او ارسال میشوند.
در خاطر داشته باشید که این توکنها ممکن است از سایر استخرهای نقدینگی تحت عنوان توکنهای استخر (pool tokens) گرفته شده باشند. بهعنوان مثال، اگر در پلتفرم یونی سواپ یا صندوقهای وامدهی پلتفرم کامپاند (Compound) نقدینگی فراهم کنید، توکنهایی دریافت خواهید کرد که نشاندهنده سهم شما در استخر هستند. همچنین، ممکن است این توکنها را به یک استخر دیگر واریز و سود دریافت کنید. این زنجیرهها با ادغام پروتکلها ممکن است بسیار پیچیده شوند.
یکی از مهمترین کاربردهای استخرهای نقدینگی کِشت سود است.
علاوه بر این، تسهیل فرآیندهای مربوط به حاکمیت (governance) نیز میتواند کاربرد دیگری باشد. در برخی موارد، برای اجراییشدن یک پیشنهاد رسمی حاکمیتی، رأی بسیاری باید جمع شود. اگر بهجای این کار، داراییها در استخری جمع شوند، شرکتکنندگان میتوانند به پشتوانه هدفی از پروتکل که مهم به نظر میرسد با یکدیگر رقابت کنند.
در حال حاضر، یکی دیگر از بخشهای نوظهور در حوزه دیفای، بیمه در مقابل خطر قراردادهای هوشمند است. این ویژگی نیز با کمک استخرهای نقدینگی پیادهسازی میشود.
یکی دیگر از کاربردهای جالب استخرهای نقدینگی استفاده از ترانشه وام (tranche) است، مفهومی که از امور مالی سنتی گرفته شده است و شامل تقسیم محصولات مالی بر اساس ریسک و بازده آنها میشود. این محصولات به تأمینکنندگان نقدینگی اجازه میدهد تا میزان ریسک و بازده پروفایل خود را سفارشیسازی کنند.
ایجاد داراییهای مصنوعی (synthetic assets) در بلاک چین نیز به استخرهای نقدینگی وابسته است. با اضافهکردن مقداری وثیقه به استخر نقدینگی و اتصال آن به یک اوراکل معتبر میتوانید توکنی مصنوعی داشته باشید که به دارایی مطلوب شما وابسته باشد. البته، این کار در عمل اندکی پیچیدهتر است؛ اما ایده سادهای دارد.
به غیر از آنچه اشاره شد، احتمالاً کاربردهای بیشتری برای استخرهای نقدینگی وجود دارند که هنوز کشف نشدهاند و همه این موارد به هوشمندی توسعهدهندگان دیفای بستگی دارد.
خطرهای استخرهای نقدینگی
اگر تأمینکننده نقدینگی برای یک بازارساز خودکار باشید، احتمالاً با مفهومی بهنام ضرر موقت (impermanent loss) آشنا هستید. بهطور خلاصه هنگامیکه تأمینکننده نقدینگی یک بازارساز خودکار میشوید، ارزش دلاری دارایی شما بهنسبت زمانی که هودل (HODL) میکنید، افت میکند. ضرر موقت گاهی اندک است و گاهی بسیار بزرگ. بنابراین، بهتر است پیش از ورود به استخرهای نقدینگی دوطرفه، در خصوص میزان احتمالی ضرر موقت اطلاعات لازم کسب کنید.
بههنگام مشارکت در استخرهای نقدینگی، مراقب احتمال ضرر موقت باشید!
نکته دیگری که باید به خاطر بسپارید خطرهای مربوط به قرارداد هوشمند است. هنگامیکه داراییهای خود را به یک استخر نقدینگی واریز میکنید، هیچ واسطهای داراییهای شما را در اختیار ندارد؛ بنابراین، میتوانید خود قرارداد هوشمند را امانتدار داراییهای خود بدانید. باید در نظر داشته باشید که اگر باگی در قرارداد هوشمند وجود داشته باشد یا هر نوع سوءاستفادهای از وام بشود، داراییهای شما برای همیشه از بین خواهند رفت.
همچنین، در پروژههایی که توسعهدهندگان آنها مجاز به تغییر قوانین حاکم بر استخر هستند، جانب احتیاط را رعایت کنید. گاهی اوقات، توسعهدهندگان ممکن است یک کلید اصلی یا دسترسیهای ویژه در کد قرارداد هوشمند قرار داده باشند که به آنها بهصورت بالقوه اجازه بدهد اقدامی مخرب، همچون کنترل منابع مالی استخر، انجام دهند.
سخن پایانی
استخر نقدینگی یکی از مهمترین فناوریهای موجود در حوزه دیفای است. این استخرها معاملهگری غیرمتمرکز، وامدهی، تولید بازده و بسیاری موارد دیگر را امکانپذیر میکنند.
در حال حاضر، استخر نقدینگی که اساساً مبتنی بر قراردادهای هوشمند است، راه خود را تقریباً به تمام بخشهای حوزه گشوده است و همچنان به گسترش خود ادامه میدهد.
قصد شروع سرمایهگذاری در بورس را دارید؟ اولین قدم این است که افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاریها انجام دهید:
برای سرمایهگذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه میشود:
دیدگاه شما