سرنوشت بازار ارز بعد از حذف دلار فردایی
به گزارش بانک اول روز گذشته اعلام شد که براساس ویرایش جدید قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز که به تازگی توسط رئیس مجلس به دولت ابلاغ شده است، معاملات فردایی ارز غیرقانونی و در حکم قاچاق خواهد بود.
در متن این قانون آمده است که معامله ارز در صرافی یا غیرآن که تحویل ارز و مابه‌ازای آن به روز یا روزهای آینده موکول شده ولی به تحویل ارز منجر نمی‌شود یا از ابتدا قصد تحویل ارز وجود نداشته است و قصد طرفین تنها تسویه تفاوت قیمت ارز باشد، جزء مصادیق قاچاق ارز خواهد بود.
معاملات فردایی که در بازار دلار فردایی انجام می‌شود، شکلی از معاملات آتی است. معاملات آتی به این معناست که افراد بر روی قیمت آینده یک دارایی که زمان آن را نیز خودشان مشخص می‌کنند، توافق کرده و در سررسید آن را به صورت فیزیکی تسویه می‌کنند و یا ما به التفاوت آن را پرداخت می‌کنند.
شیوه تعیین نرخ دلار بازار آزاد در ایران به این صورت است که معادل تبدیل ریال ایران به درهم امارات محاسبه شده و معادل آن به بازار فردایی تهران آمده که خروجی آن معاملات، همان نرخ دلار آزاد است. البته درحال‌حاضر سهم درهم امارات در این محاسبات کاهش یافته و سهم دلار هرات بالاتر رفته است. این موضوع اهمیت بالای بازار معاملات فردایی را برای بازار ارز ایران و نرخ دلاری که بر روی تابلوی صرافی‌ها نمایان می‌شود، مشخص می‌کند.
دلیل تعیین ظرف زمانی ۲۴ساعته در این بازار این فرض است که ۲۴ساعت زمان لازم است تا اسکناس‌ها از دبی به ایران برسند و تحویل داده شوند.
مزیت این بازار و این نوع معاملات در این است که میتوان معاملات را با ریال معاملات انجام داد و ما به التفاوت را پرداخت کرد و نیازی نیست که حتما ارز در دست داشت، برای سیاستگذار یا همان بانک‌مرکزی، بسیار مناسب است تا اگر قصد داشته باشد بتواند در بازار مداخله کند.
البته پیش از این نیز براساس دستورالعمل اجرایی تأسیس، فعالیت و نظارت بر صرافی‌ها که توسط بانک مرکزی ابلاغ شده بود، انجام معاملاتی که مبادله ارز، مسکوک فلزات گرانبهای ضرب شده توسط بانک مرکزی و ریال به روز یا روزهای آینده موکول شده و منجر به تحویل ارز، ریال یا مسکوک نشده و صرفاً تفاوت قیمت تسویه می‌شود، توسط صرافی ممنوع شده بود. همچنین هرگونه معاملات آتی و سلف ارز، آتی و سلف سکه طلا توسط صرافی فقط بر اساس ضوابط مصوب و ابلاغی بانک مرکزی مجاز اعلام شده بود.
اما در قانون جدید معاملات فردایی برای صرافی‌ها و سایر اشخاص از مصادیق قاچاق ارز تلقی شده و مجازات‌های مختص به قاچاق ارز را در پی خواهد داشت.
مجید شاکری کارشناس بازار ارز در واکنش به این موضوع در صفحه شخصی خود نوشت: « مع الاسف در ویرایش جدید قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز بازار فردایی، مشمول عنوان قاچاق شده. یعنی گرهى که قبلا در سطح معاون ارزى باز می‌شد را هم دیگر نمى توان باز کرد و بانک مرکزى عملا از بهترین ابزارش در حوزه کنترل نوسانات محروم شد.»
مشخصا دلیل اتخاذ این تصمیم، جلوگیری از افزایش قیمت دلار در بازار ارز است، اما آیا واقعا بازار فردایی در افزایش قیمت دلار نقدی نقش دارد؟
در این رابطه که آیا قیمت دلار فردایی و اتفاقات این بازار به خودی خود می‌تواند بر بازار نقدی اثر بگذارد اختلاف نظر وجود دارد؛ برخی این موضوع را قبول دارند و برخی معتقدند که همواره عامل سومی وجود دارد که بر هردوی این بازارها اثرگذار است.
در همین رابطه مجید شاکری، کارشناس بازار ارز در این رابطه با اشاره به اثر مداخلات بانک مرکزی به عنوان عامل سوم در بازار فردایی و تاثیر آن بر بازار نقدی گفته بود: واقعیت این است که مداخله در بازار فردایی از این بابت که امکان ورود و خروج به آن و معامله با ریال وجود دارد، مزیت داشت. مداخله بانک مرکزی در بازار فردایی طی بازه زمانی دی و بهمن سال۹۶، با وجود اینکه به شدت دست بانک برای مداخله به خصوص در حوزه درهم بسته بود اما نتیجه موفقیت‌آمیزی داشت.
بعد از جهش قیمت دلار در اوایل آذر و دی ماه۹۶، شاهد یک ثبات نسبی از اواسط بهمن به بعد بودیم که دلیل اصلی آن تاثیر بازار فردایی بود.
اما بانک مرکزی از ابتدای سال۹۷ دچار مشکلاتی در حوزه اسکناس شد که پوشش این مسئله از طریق بازار فردایی امکان نداشت. از طرف دیگر انتظارات منفی در بازار تهران به شدت بالا رفت و اوضاع به حدی غیرقابل کنترل شد که حتی شاهد این بودیم که بعد از اعلام دلار ۴۲۰۰تومانی در ۲۱فروردین ماه، قیمت دلار تهران از دوبی ۴۵۰تومان بالاتر رفت.
بنابراین در این شرایط بازار فردایی دیگر کارایی و امکان اثر‌گذاری بر دلار نقدی، همچون بهمن و اسفند ۹۶ را نداشت و بالا رفتن قیمت دلار در این دوره، به معنای عملکرد منفی بازار آتی یا عدم توانایی بانک‌مرکزی به ادامه مداخله در این بازار و کنترل حدود واکنش در بازار اسکناس نبود.
بنابراین در این شرایط بازار فردایی دیگر کارایی و امکان اثر‌گذاری بر دلار نقدی، همچون بهمن و اسفند ۹۶ را نداشت و بالا رفتن قیمت دلار در این دوره، به معنای عملکرد منفی بازار آتی یا عدم توانایی بانک‌مرکزی به ادامه مداخله در این بازار و کنترل حدود واکنش در بازار اسکناس نیست.
مثلا شرایطی را فرض کنیم که در تبدیل درهم به ریال مشکلی وجود دارد، نمی‌توانیم در بلندمدت معجزه کنیم یا چوب جادویی داشته باشیم که در بازار فردایی مانع افزایش قیمت دلار یا مانع انعکاس این موضوع بر قیمت شویم. قطعا چنین امکانی وجود ندارد، اما میتوان برای هموارکردن تغییرات، جلوگیری از جهش قیمت ناگهانی، حملات سفته‌بازان داخل بازار و تشدید تغییر نوسان در طول زنجیره ساخت قیمت با استفاده از این ابزار مداخله کرد.
اما مسئله اصلی اینجاست که اقداماتی از این دست، همچون قاچاق اعلام کردن معاملاتی که بخش بزرگی از سهم بازار ارز را تشکیل می‌دهند و یا تصمیماتی که پیش از این گرفته شده بود، همچون ممنوعیت اعلام نرخ دلار در بازار آزاد توسط صرافی‌ها، چقدر می‌تواند به بهبود وضعیت بازار کمک کند؟
چنین تصمیماتی از همان دست دخالت‌های دستوری در بازار است که طی دهه‌های گذشته در اقتصاد ایران نه تنها تاثیری نداشته، بلکه وضعیت را وخیم‌تر نیز کرده است. سیاستگذاران باید بدانند که چنین برخوردهای کنترلی نمی‌تواند مسیر طبیعی بازار را تغییر دهد و دست بانک مرکزی را برای کنترل نوسانات بازار ارز خواهد بست! /اقتصادانلاین
سكه و دلار در مسير كاهش
بازار تهران در دو هفته آتی ۸ روز به تعطیلات خواهد رفت؛ تعطیلاتی که از دید بسیاری از فعالان اقتصادی به منزله آرامش مورد نیاز بازار توصیف می‌شود؛ نشانه‌های این آرامش نیز از روز گذشته آشکارتر شد و روند حرکتی قیمت‌ها به سوی کاهش شتاب بیشتری گرفت. دلار آمریکا به عنوان شاخص ارزهای بازار پس از یک روز مقاومت سرانجام روز گذشته تن به کاهش داد. سکه نیز با ۱۰ هزار تومان افت از مرز ۸۰۰ هزار تومان یک گام دیگر دور شد.
تازه‌ترین خبرها از روزهای تعطیلی صرافان
دلار و سکه همچنان در مسیر کاهشی
دلار و سکه روند کاهشی قیمت را در روز گذشته باز هم تکرار کردند. دلار تا ۲۱۱۰ تومان کاهش داشت و قیمت سکه نیز در بازار نقدی تا ۷۸۰ هزارتومان کاهش یافت. همان طور که پیش‌بینی شد روز گذشته قیمت‌ها در بازار ارز و سکه به دلیل نزدیک شدن به تعطیلی عید فطر و در پی آن تعطیلات اجلاس نم روند کاهشی به خود گرفته‌اند.
.
کاهش تقاضا برای خرید و نگهداری دلار و سایر ارزها در ایام تعطیل مهمترین دلیل افت قیمت دلاردر روزهای اخیر است. بی‌ثباتی شدید در بازار ارز خریدهای روزانه را در دستور کار برخی از دلالان و فعالان بازار قرار داده است. خرید در ساعات اولیه و فروش در ساعات پایانی بازار ارز شگردی است که ماه‌ها است برخی از حرفه‌ای‌های بازار ارز برای سود بردن از نوسان قیمت‌ها ازآن بهره می‌گیرند. با فرارسیدن زمان تعطیلات در بورس نقدینگی از بازار بیرون می‌آید.
.
تعطیلات در بازار ارز
بازار ارز و به ویژه صرافان در هفته‌های آینده بیشترین میزان تعطیلی را طی سال‌های اخیر در فصول کاری خواهند داشت. هفته آینده روزهای شنبه، یکشنبه و دوشنبه (۲۸ و ۲۹ و ۳۹ مرداد) صرافی‌ها تعطیل خواهند بود. در هفته اول شهریور نیز روزهای سه‌شنبه، چهارشنبه، پنج‌شنبه، جمعه و شنبه (۷،۸،۹،۱۰و ۱۱) شهریور نیز بازار ارز با بسته ماندن صرافی‌ها مواجه است. در واقع طی دو هفته ۸ روز تعطیلی برای بازار ارز فراهم شده که به نظر می‌رسد بازار ارز شرایط آرامی را به ویژه در زمان برگزاری اجلاس سران کشورهای غیر متعهد در تهران به خود ببیند. برخی از صرافان نیز اعتقاد دارند که در این مدت امكان ثابت ماندن قیمت‌های بازار ارز و سکه بیشتر است.
.
همان طور که پیشتر اشاره شد با وجود تاکید بر راه‌اندازی بورس آتی ارز در پایان ماه جاری، به نظر نمی‌رسد دولت توان و فرصت راه‌اندازی این بازار را در یکی دوروز باقی مانده ازروزهای کاری مرداد ماه داشته باشد. بنابراين با توجه به تعطیلی زمان برگزاری اجلاس سران غیر متعهدها هم این کار غیر عملی به نظر می‌رسد. ازاین رو باید راه‌اندازی این بازار را به بعداز ۱۱ شهریور موکول کرد.
با توجه به اینکه هنوز ساز و کار انجام خرید و فروش ارز در بازار آتی ارز کماکان اعلام نشده و در عین حال برخی نسبت به نتیجه بخش بودن و شرعی بودن معاملات آن نظر می‌دهند و البته دیدگاه‌های متفاوتی را مطرح می‌کنند، راه‌اندازی آن همچنان پیشداوری‌هایی را به همراه دارد.
.
در تازه‌ترین اظهارنظرها به شرایط راه‌اندازی بورس آتی ارز سیدبهاءالدین‌حسینی هاشمی، مدیرعامل سابق بانک صادرات و تات در خصوص راه‌اندازی بورس ارز، ۶ شرط عمده بر شمرده است. به گفته وی، بورس ارز در شرایطی باید راه‌اندازی شود که اقتصاد کشور دارای ثبات اقتصادی باشد و مشکلی در عرضه و تقاضا وجود نداشته باشد.
.
وی افزود: در کنار این عوامل، منابع کافی برای تامین تقاضای ارز وجود داشته باشد و کمبود منابع ارزی از خارج از کشور قابل تامین باشد و نقل و انتقال ارزی در خارج از کشور با مشکل مواجه نباشد و بازیگران بازار ارز انحصاری نباشند، زیرا بخش عمده‌ای از ارزها از طریق شرکت‌های دولتی دریافت می‌شود.
این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: در بورس ارز، متقاضیان نباید بتوانند به تنهایی بر قیمت‌ها تاثیر بگذارند که با توجه به بررسی شرایط فعلی، ما شرایط راه‌اندازی بورس ارز را نداریم و باز هم قیمت‌ها دستوری تعیین می‌شوند.
.
وی در خصوص شرایط بورس گفت: بورس محل عرضه و تقاضا است به گونه‌ای که متقاضیان و عرضه‌کنندگان امکان تعیین قیمت نداشته باشند که هم‌اکنون این چنین شرایطی فراهم نیست. حسینی هاشمی گفت: محدودیت‌هایی هم برای متقاضیان ایجاد می‌کنند که با این شرایط معنای بورس مخدوش خواهد شد. به گفته وی، هم‌اکنون زمان مناسبی برای راه‌اندازی بورس ارز نیست.
.
معاون سابق ارزی بانک مرکزی نیز با بیان اینکه بانک مرکزی تنها مرجع تصمیم‌گیری در مورد سیاست‌های ارزی کشور است، در گفت‌وگو با ايسنا گفت: اختيار تصميم‌گيري درباره ارز با بانك مركزي است و هيچ جايي به غير از بانك مركزي اين اختيار را ندارد. سيدعلي با تصريح اينكه هيچ‌كس به غير از بانك مركزي نمي‌تواند در مورد ارز تصميم‌گيري كند، افزود: در واقع بقيه مي‌توانند به بانك مركزي توصيه كنند، حتي روزي هم كه در قانون اشاره كردند نظام ارزي كشور نظام شناور مديريت شده است در واقع به منزله آن بود كه دست بانك مركزي را باز بگذارند تا بتواند نرخ را تعيين كند.
.
این سخنان در حالی مطرح است که برخی دیگر نیز نسبت به راه افتادن این بازار و تاثیر بر قیمت‌های بازار ابراز نگرانی می‌کنند.حسین عبده تبریزی؛ رییس کل سابق بورس، نیز در یادداشتی نبود عرضه و تقاضای واقعی را مانعی برسر نتیجه بخش بودن این بازار عنوان کرده بود. برخی نیز بیشتر بودن نسبت معاملات کاغذی نسبت به معاملات نقدی اسکناس دلار را در سازوکارهای پیش‌بینی شده بازار آتی ارز ایرادی جدی قلمداد کرده بودند. برخی هم گواهی سپرده ارزی که ابزاراصلی معامله در این بازار معرفی شده است را تنها برای اشخاص حقوقی کارساز دانسته و در شرایطی که بانک‌ها سود متناسبی به سپرده در حساب ارزی نمی‌دهند و به هنگام بستن حساب، اصل دلار را با وجود بند قانونی در هنگام سپرده‌گذاری مبنی بر استرداد اصل دلار‌های سپرده‌گذاری شده، پس نمی‌دهند، موجب شده تا افراد حقیقی ذهنیت مثبتی به معامله در این بازار پیدا نکنند.
.
قیمت‌های داخلی
دلار با رسیدن به نرخ ۲۱۱۰ تومان تا بعدازظهر روز گذشته عملا نسبت به قیمت بعدازظهر سه‌شنبه ۲۰ تومان افت ثبت كرده است. در همين راستا قیمت یورو نیز تا ۲۶۱۰ تومان در کف قیمت‌های بازار کاهش یافت و آن هم ۲۰ تومان ارزان شد. پوند انگلیس تا محدوده ۳۳۵۰ تومان کاهش یافت و ۱۷تومان کاهش قیمت ثبت کرد. قیمت سایر ارزها نیز در بازار روزگذشته کاهشی بودند. دلار کانادا ۱۰ تومان و دلار استرالیا ۲۰تومان افت داشت. درهم امارات هم به ۵۷۶ تومان رسید که حداقل ۲ تومان کاهش داشت.
.
در بازار سکه قیمت طرح جدید و قدیم در سطح تقریبی ۷۸۰ هزار تومان به هم رسیدند. طرح جدید ۱۰ هزار تومان و طرح قدیم ۱۲ هزار تومان کاهش داشت. در این بازار همچنین نیم‌سکه ۶۰۰۰ تومان و ربع سکه ۳۰۰۰ تومان کاهش یافتند که به ترتیب ۳۸۹ هزار تومان و ۱۹۵ هزار تومان فروخته شدند . تا ساعت ۳ بعدازظهر قیمت طلا دربازارنیز کاهش یافته بود. هر مثقال طلای ۱۷ عیار بدون اجرت ساخت ۴۸۰۰ تومان و هر گرم طلای ۱۸عیار با همین شرایط بیش از ۱۱۰۰ تومان افت قیمت داشت.
.
در بازارهای جهانی
قیمت هر اونس طلا برای تحویل فوری با بیش از ۲۰ دلار کاهش قیمت به زیر ۱۶۰۰ دلار رسید. کوچک شدن اقتصاد یورو و کاهش برابری یور در مقابل دلار آمریکا موجب تشکیل صف فروش برای طلا شد و قیمت آن تا ۱۵۹۴ دلارافت کرد. نوسان قیمت آن البته مرتبا ادامه دارد و برخی احتمال می‌دهند که با افزایش وخامت اوضاع اقتصادی درآمریکا و اروپا سیاست‌های انبساطی برای کمک به اقتصاد این کشورها و افزایش محرک‌های اقتصادی ازسر گرفته شود و به افزایش انتظارات تورمی و بالارفتن قیمت طلا منتهی شود.
بورس چیست؟
بورس یا بهابازار به بازاری سازمان یافته گفته می‌شود که قیمت گذاری، خرید و فروش کالا، قرارداد آتی و اوراق بهادار در آن انجام می‌پذیرد. به عبارتی دیگر بازاری است که در آن دارایی‌ها خرید و فروش می‌شوند. همچنین هرزمانی شرایطی فراهم شود که بین خریدار و فروشنده رابطه برقرار شود و معامله ای صورت بگیرد بازار تشکیل شده است.
نحوه شکل گیری بورس
اولین بورس جهان در قرن هفدهم میلادی در شهر آمستردام هلند تشکیل شد و امروزه اکثریت کشور های جهان دارای بازار بورس می باشند. فلسفه شکل‌گیری بازار بورس در دنیا، تجمیع سرمایه و تأمین مالی شرکت ها و پروژه های آن ها در قالب یک سیستم بازار منسجم، قانونمند، پیوسته و شفاف است. پایه ی اساسی تشکیل این بازارها همان مفهوم اولیه و ساده شراکت، تقسیم سود و زیان احتمالی میان شرکا است.
بورس کلمه ای فرانسوی است که معنای آن در زبان فرانسه کیف پول می باشد.
در آن زمان، بازرگانان و کسبه شهری به نام بوروژ (Bruges) در شمال غربی بلژیک، در میدانی به نام تربورس (Ter Beurze) در مقابل خانه شخصی شناخته شده به نام «واندِر بورس» جمع می‌شدند و به خرید و فروش و حراج کالا های خود می‌پرداختند.
از آن زمان به بعد مکان هایی که مردم در آن جا به حراج کالا مبادرت می‌کردند بورس می‌گفتند که به تدریج شکل توسعه یافته تر و مسقف به خود گرفت.
در ایران سال ۱۳۴۵ قانون تشکیل بورس به تصویب رسید و از ۱۵ بهمن ماه سال ۱۳۴۶ آغاز به فعالیت کرد.
لازم به ذکر است که در سال ۱۳۴۱، کمیسیونی در وزارت بازرگانی و با حضور نمایندگان وزارت دارایی، وزارت بازرگانی و بانک توسعه صنعتی و معدنی ایران تشکیل و موافقت‌‌نامه تأسیس بورس سهام در این کمیسیون، تنظیم شد. در اواخر همان سال ۴۱، هیئتی از بورس بروکسل به سرپرستی دبیر کل این بازار به جهت مشارکت در راه اندازی بورس ایران، به کشور دعوت شدند و بالاخره پس از چهار سال، در سال ۱۳۴۵ قانون تشکیل بورس اوراق بهادار در مجلس تصویب شد و الزامات تشکیل بازارآتی ارز برای اجرا از طرف وزارت اقتصاد به بانک مرکزی ابلاغ شد.
همانطور که ذکر شد حدود یک سال بعد از ابلاغ قانون تشکیل بورس اوراق بهادار، در پانزدهم بهمن‌ماه سال ۱۳۴۶ و با انجام چند معامله بر روی سهام بانک توسعه صنعتی و معدنی که بزرگ‌ترین مجتمع واحدهای تولیدی و اقتصادی در آن تاریخ به شمار می‌رفت، به‌طور رسمـی فعالیت خود را آغاز کـرد.
بورس کالا
بورس کالا بازاری است متشکل و سازمان یافته که در آن به طور منظم کالا های معین با روش هایی از قبل تعریف شده مورد معامله قرار می‌گیرند و به طور منظم و دائم فعال است. در این بازار تعداد زیادی عرضه‌کننده و خریدار از طریق کارگزاران اقدام به معامله می‌کنند، به طور کلی بورس کالا در ایران در چند زمینه فعالیت دارد که البته در حال گسترش در حوزه های دیگر نیز می باشد، این حوزه ها تحت عنوان رینگ های فلزات، پتروشیمی و معاملات مشتقه که فعلا منحصر به معاملات آتی سکه طلا است نام گذاری شده اند.
همچنین معاملات در این بازار بصورت نقد،نسیه و سلف برای انواع محصولات کشاورزی و صنعتی انجام می شود و به بازار های فیزیکی، فرعی، و مالی تقسیم می شود که هر یک بخش های مختلفی دارند تا کالا های پذیرفته شده در بورس کالا را در خود جای دهند.سهام شرکت بورس کالا نیز با نماد معاملاتی کالا در بازار قابل خرید و فروش است و درآمد آن حاصل از کارمزد معاملات کالایی زیر نظر این شرکت است.
در بورس کالا معمولا مواد خام و مواد اولیه مورد معامله قرار می‌گیرد. هر بورسِ کالا را با نام همان کالایی که مورد معامله قرار می‌گیرد، نام‌گذاری می‌کنند. مثل بورس نفت یا گندم.
از دلایل اصلی بوجود آمدن بورس کالا، عدم نظارت بر فعالیت های معامله گران بود. قبل از راه‌اندازی بورس کالا، معامله‌گران با ریسک های متفاوتی رو‌به‌رو می‌شدند. به طور مثال ممکن بود فردی نیاز به فروش کالای خود داشته باشد اما طرف دیگر قرارداد را نشناسد، از سابقه معاملاتی او باخبر نباشد و حتی از اعتبار طرف مقابل اطلاعاتی نداشته باشد. در این مواقع طرفین با ریسک عدم ایفای تعهدات مواجه می‌شدند. که این بازار در به کاهش رساندن این ریسک کمک کرد.
بورس ارز
در بورس ارز همانند اسم آن کار خرید و فروش پول های خارجی انجام می‌گیرد.
بازاری است که در آن ارزها در مقابل یکدیگر معامله می‌شوند و به شکلی میزان ارزش آنها نسبت به یکدیگر در این بازار موجب می‌شود که بازاری پویا و فعال باشد.
در حال حاضر شرکت های بزرگ، صادرکنندگان، واردکنندگان و مردم عادی نیز به بازار بورس ارز دسترسی داشته و در آن معامله می کنند. معامله ارز به معنی خرید همزمان یک ارز و فروش ارز دیگر است، و ارزها همواره به صورت دوتایی معامله می‌شوند. مانند یورو و دلار.
لازم است بدانید که همچنان بانک های مرکزی کشور ها نقش اساسی را در این بازار ایفا می‌کنند و می‌توانند تاثیرات مهمی را در این بازار ایجاد کنند . برعکس بازار های سهام که مکان فیزیکی مشخصی دارند، معاملات در بازار جهانی ارز در مکان خاصی متمرکز نشده است. در واقع بازار بورس ارز یک بازار بین بانکی است که ارتباطات بین طرفین از طریق تلفن یا شبکه الکترونیکی هدایت و کنترل می‌شود. البته شبکه سوئیفت توسط بانک ها مورد استفاده قرار می‌گیرد که زبان مشترک بانکداری بین‌المللی است. بازار ارز پنج روز هفته فعال است و دو روز شنبه و یکشنبه تعطیل می باشد.
اولین تفاوت بازار بورس ازر با دیگر بورس ها این است که در بازار بورس سهام شما با پرداخت مقداری پول، سهام یک شرکت را خریداری می‌کنید و مالک آن می‌شوید ولی در بازار بورس ارز هرچند شما خرید و فروش می‌کنید ولی مالک آن ارز نیستید و در واقع سود و ضرری که از نوسان قیمت ارزها به دست می‌آورید بر سرمایه شما می‌افزاید.
در این بازار بورس یک ارز به تنهایی ارزش گذاری نمی شود و در مقایسه با ارز دیگر ارزش گذاری می‌شود. همچنین در بازار بورس ارز در دو جهت میتوان سود برد یعنی هم در روند نزولی قیمت و هم در روند صعودی آن، ولی در بازار بورس سهام تنها میتوان در بالا رفتن قیمت به سود رسید.
از مزایا بازار بورس ارز میتوان به شناور بودن آن اشاره کرد، به این معنی که این بازار در هر لحظه در حال تغییر و نوسان است. در بازار بورس ارز اگر شخص در معامله ای ضرر کند ممکن است تا ساعتی بعد، به دلیل شناور بودن و تغییرات قیمت در یک معامله دیگر، سودی چند برابر به دست آورد به طوری که آن ضرر را جبران کند.
بورس ارز یک بازار ۲۴ ساعته است که هر روز با گشایش بازار نیوزیلند آغاز شده و با شروع هر روز کاری در هر مرکز مالی در سراسر دنیا ادامه می‌یابد. حدود نیم ساعت قبل از بسته شدن بازار شیکاگو، روز جدید در نیوزیلند آغاز می‌شود و این یعنی پویایی کامل این بازار که جزو مزایای آن محسوب می‌شود.
نقد شوندگی بسیار بالا در این بورس یکی از ویژگی های مثبت این بازار به حساب می آید و به این معنی است که این بازار همیشه مشتری برای خرید یا فروش حضور دارد. به عبارت دیگر هر زمانی معامله‌گر تصمیم به خرید یا فروش گرفت، می‌تواند در کمتر از یک ثانیه معامله را ببندد و خرید یا فروش را پایان دهد.
بورس اوراق بهادار
اوراق بهادار نوعی دارایی نامشهود است و به این معناست که برگه ای دارای بها و ارزش می باشد. در بورس اوراق بهادار دارایی های مالی از قبیل سهام، اوراق مشارکت و… مورد معامله قرار می‌گیرند. همچنین یک بازار متشکل و رسمی سرمایه است که در آن خرید و فروش سهام شرکت ها یا اوراق قرضه دولتی و یا مؤسسات معتبر خصوصی، تحت ضوابط، قوانین و مقررات خاصی انجام می‌شود. در ایران به بازار خرید و فروش اوراق بهادار که به صورت رسمی و دائمی در محل معینی تشکیل می‌شود، بورس اوراق بهادار می گویند.
این معاملات در بازار بورس بر اساس قوانین و مقررات مصوب انجام می گیرد.
- وظیفه اصلی بورس اوراق بهادار، فراهم آوردن بازاری شفاف و منصفانه برای دادوستد اوراق بهادار پذیرفته شده و همچنین سیستمی مناسب برای نظارت بر جریان دادوستد، عملیات بازار و فعالیت اعضای آن است. مسئولیت های بورس اوراق بهادار شامل موارد زیر می باشد
- پذیرش یا لغو پذیرش اعضا شامل کارگزاران، معامله‌گران، بازارگردانان و مشاوران و مدیران سرمایه‌گذاری
- پذیرش یا لغو پذیرش ابزارهای مالی قابل دادوستد در بورس
- فراهم آوردن یک سیستم دادوستد مناسب و کارآمد
- فراهم آوردن یک سیستم مناسب و کارآمد برای تسویه و پایاپای دادوستد
- فراهم آوردن یک سیستم مناسب برای نظارت بر جریان دادوستد، عملیات بازار و فعالیت اعضا
- فراهم آوردن امکانات و تسهیلات لازم برای توزیع و انتشار اطلاعات مربوط به دادوستد و نیز سایر اطلاعات لازم برای تصمیم‌گیری درباره دادوستد اوراق بهادار.
بورس مسکن
در بورس مسکن، کار خرید و فروش املاک و مستغلات انجام می‌گیرد.
در این بورس عرضه املاک و دارایی های شرکت های دولتی که مطابق با قانون رفع موانع تولید بوده و شرکت های دولتی باید دارایی های مازاد خود را به فروش برسانند.
موضوع مهم و اصلی صندوق های زمین و ساختمان هستند، ماهیت این صندوق ها تامین مالی و سوق دادن نقدینگی به سمت ساخت و ساز است. این طرح حاصل همکاری بین وزارت راه و شهرسازی و سازمان بورس است. بر این اساس که نقدینگی مورد نیاز برای اجرای پروژه های ساختمانی با فروش به صورت سهام تامین مالی می شود.
امروزه بورس مسکن به عنوان یکی از راه های کنترل بازار مسکن معرفی شده است و کارشناسان امیدوارند شفاف سازی قیمت ها توسط آن انجام شود.
با توجه به اینکه در جامعه ما مسکن را نیز در کنار طلا و دلار نوعی دارایی است، مردم نیز تمایل به سرمایه‌گذاری در آن را دارند. تفاوت بازار آزاد و بورس مسکن در این است که سرمایه‌گذاری در بورس با ضرر همراه است حضور در این بازار با ترس همراه است و به همین منظور مطالعه و تحقیق نیاز است؛ اما این موارد در مورد بازار آزاد وجود ندارد و مردم می‌دانند که در مسکن همیشه قیمت‌ها بالا می‌رود، درست است در زمان رکود کمی کاهش می‌یابد اما جهش بعد از آن ضرر ها را جبران خواهد کرد. همچنین در صورت راه‌اندازی بورس مسکن در قالب قرارداد آتی می توان سهام خرید یک واحد مسکونی را در بورس کالا خرید و فروش کرد. البته این امکان وجود دارد که با قیمت روز، ساختمانی را که در آینده ساخته می‌شود خریداری کرد و به این گونه از تورمی که این روزها شاهد گریبان کشور و مردم را گرفته تا حدودی در امان ماند.
به همین جهت افرادی که می خواهند خانه بخرند و از طرفی نگران افزایش قیمت ها هستند، این امکان را دارند که تمام سهم های یک واحد مسکونی را که در بازار آتی بورس کالا عرضه می‌گردد به صورت یک جا خریداری نموده و پس از اتمام کار ساخت آن یک واحد ساختمانی داشته باشند. در این طرح، به راحتی میتوان با خرید چند سهم چند متر از یک واحد را به دست آورد. به این صورت برای خرید یک واحد ۱۰۰ متری پرداخت میلیاردی لازم نبوده و می‌شود با خرید تک سهم‌ها در بلندمدت صاحب آن خانه شد.
این موضوع در کشور ما که در حال تجربه نرخ تورم بسیاری بالایی است بسیار پرسود خواهد بود زیرا پس‌انداز کردن پول در بلندمدت باوجود چنین نرخ تورمی نه تنها ارزش آفرین نیست بلکه روند نزولی شدیدی نیز دارد. این موضوع مانع خرید خانه از طریق نظام پس‌انداز می شود. در نتیجه، این ابزار بورسی قادر خواهد بود برای خانه‌دار کردن مردم کاربرد داشته باشد.
بازار بورس انرژی
در این بازار حامل های انرژی و اوراق بهادار بر پایه این حامل ها معامله می‌شود.
اهداف بورس انرژی ایجاد شفافیت در بازار، کشف قیمت دقیق حامل‌های انرژی و رفع انحصار است.
بازار بورس انرژی به دو بازار فیزیکی و مشتقه تقسیم می‌شود، افراد حقیقی از طریق بازار مشتقه می‌توانند اقدام به معامله کنند. امکان معامله در بازار فیزیکی بورس انرژی برای افراد حقیقی وجود ندارد. تفاوت مهم این دو بازار این است که در بازار فیزیکی کالاها مورد معامله قرار می گیرند و در بازار مشتقه اوراق مبتنی بر کالا معامله می شود. بازار فیزیکی شامل سه تابلوی برق، نفت و گاز و تابلوی سایر حامل های انرژی و بازار مشتقه شامل سه تابلوی قرارداد سلف موازی استاندارد، قرارداد آتی و قرارداد اختیار معامله است. در بازار فیزیکی معاملات در قالب قراردادهای نقدی، نسیه، سلف، کشف پریمیوم انجام میپذیرند و قراردادهای آتی، اختیار معامله و سلف موازی استاندارد و … نیز قابلیت معامله در بازار مشتقه را دارند. در این بازار فقط مشتریان حقوقی حق خرید دارند بجز در اوراق سلف که افراد حقیقی هم حق خرید دارند.
بورس انرژی ایران در اسفند ماه سال ۹۱ با هدف ایجاد بازاری شفاف کارآمد با نقد شوندگی و رقابت پذیری بالا، الزامات تشکیل بازارآتی ارز کشف قیمت منصفانه و انحصار زدایی در بازار معاملات بخش انرژی تشکیل شد.
نظرات و تصمیمات هیئت رئیسه مجلس در مورد بورس
عضو هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی مطرح کرد: دولت بعضاً سوءاستفاده‌هایی از بازار بورس به نفع خودش دارد که به زودی مجلس تصمیمات جدی برای ساماندهی این بازار اتخاذ می‌کند. حسینعلی حاجی دلیگانی با اشاره به اقدامات مجلس برای ساماندهی بازار بورس، اظهار داشت: در مجلس اقدامات خوبی برای بهبود بازار بورس انجام و جلسات متعددی در این زمینه برگزار شده است. همچنین مجلس شورای اسلامی زوایای مختلف بازار بورس را مورد بررسی و خلا ها و نقاط ضعف آن را شناسایی کرده است اما با وجود این ها، هنوز در مدیریت بازار بورس مشکلاتی وجود دارد.
همچنین ایشان تصریح کرد: نکته دیگری که در این زمینه وجود دارد، آن است که دولت در برخی از مقاطع از بازار بورس به نفع خودش سوءاستفاده می کند. زمانی که دولت می‌خواهد سهام خودش را به فروش برساند، با همکاری برخی از سهامداران عمده قیمت آن سهام را افزایش می دهد و زمانی که سهام خود را عرضه کرد و به فروش رساند، بازار را رها می‌کند تا قیمت‌ها سقوط کند.
وی در ادامه گفت: در واقع از این طریق، دولت سهام‌های خودش را با قیمت گزافی به فروش می‌رساند اما مردم که این سهام‌ها را خریداری می‌کنند، دچار ضرر و زیان می‌شوند.
شرطی برای پوشش ریسک‌های قیمت ارز
[ad_1]
در حالیکه بازار داخلی ارز همواره درگیر نوسانات و ریسک است و پیش بینی افق بازار را از فعالان اقتصادی به منظور معامله و سرمایه گذاری می‌گیرد، پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی ضرورت بازار آتی ارز را شرطی برای کاهش ریسک‌های نرخ ارز می‌داند و به بیان الزامات تشکیل این بازار پرداخته است.
به الزامات تشکیل بازارآتی ارز گزارش ایسنا، این روزها بازار ارز دوباره در انتظار توافق نهایی بر سر برجام و رفع تحریم‌هاست تا با محقق شدن اخبار مثبت حاصله از مذاکرات وین، مسیر کاهش قیمت‌ها را طی کند، زیرا سرنوشت برجام یکی از متغیرهای کلیدی است که بر بازار ارز و چشم انداز معامله گران از آینده این بازار تاثیر روانی زیادی دارد و هر خبر مثبت و منفی از آن بر نرخ‌ها در بازار ارز تاثیر می‌گذارد.
در حالیکه پیش از این اخبار مثبتی مبنی بر روزهای پایانی مذاکرات و تحریم‌ها مطرح می‌شد اما این‌بار عدم تمدید توافق فنی ایران و آژانس بین المللی به عنوان تهدیدی برای برجام نامبرده می‌شود که تاثیر منفی خود را نیز بر قیمت‌ها در بازار ارز گذاشت و این بازار روند صعودی به خود گرفت.
به گونه‌ای که شواهد نشان می‌دهد که نرخ دلار در ساعات آخر معامله در روز گذشته به ۲۴ هزار و ۴۰۰ تومان رسیده است و فعالان بازار ارز دلیل این افزایش را در عدم تمدید توافق فنی می‌دانند.
در شرایطی که نوسانات و ریسک‌های قیمت در بازار ارز، چشم انداز و افق روشنی از این بازار برای فعالان اقتصادی به منظور معامله، سرمایه گذاری، صادرات و … قرار نمی‌دهد؛ بیش از پیش ضرورت وجود بازار آتی ارز در کشور نمایان می‌شود که پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی در گزارشی به بررسی تجربه بازار آتی ارز و الزامات تشکیل این بازار در کشور پرداخته است.
در این گزارش آمده است که قرارداد آتی ارز، تعهدی دو طرفه است که بر اساس آن مقدار مشخصی از یک پول پایه (پول خارجی) به نرخ معاوضه مشخص در تاریخ سررسید مشخص، با پول دیگر معمولا ً پول داخلی معاوضه و عمده معاملات مشتقات ارزی در سررسید کوتاه مدت انجام می‌شود که سررسید کمتر از یک ماه برای مشتقات ارزی و نیز سایر مشتقات در بورس‌های متشکل مرسوم نیست، ولی در بازار خارج از بورس سررسیدهای کمتر از یک ماه نیز وجود دارد.
بازار آتی ارز چیست؟
در ادامه این گزارش ذکر شده است: امروزه در کنار مشکلات موجود برای بازار نقدی ارز، نبود یک بازار متشکل برای مشتقات ارزی از جمله قرارداد آتی در داخل کشور هزینه‌های گوناگونی برای سیاستگذاران، تولیدکنندگان و سرمایه گذاران ایجاد کرده است که وجود بازار مشتقات ارزی می‌تواند دست کم بخشی از ریسک‌های قیمتی ارز را پوشش دهد و افقی ولو کوتاه مدت برای فعالان اقتصادی فراهم کند.
با وجود ابلاغ آیین نامه اجرایی معاملات آتی ارز-ریال در ۲۹ تیر ۱۳۸۹ به منظور پوشش نوسان نرخ ارز برای صادرکنندگان، به دلیل مسائلی از قبیل غیررقابتی بودن نرخ تعیین شده برای ارز توسط بانک، تحمیل کارمزدهای قابل توجه به طرفین، وجود سررسید حداقل یک ماه و حداکثر دوازده ماه، هزینه‌های جانبی تعهد پیمان‌های آتی، امکان عقد پیمان تنها برای بنگاه‌های بزرگ و عدم وجود بازار ثانوی برای خرید و فروش این پیمان و وجود ریسک اعتباری در اتاق پایاپای، زمینه تشکیل بازار آتی ارز به شکل منسجم فراهم نشده است.
طبق اعلام پژوهشکده پولی و بانکی، در سال‌های اخیر بازاری غیررسمی در اقتصاد کشور تشکیل شده است که به بازار معامالت فردایی ارز مشهور است و در این بازار ذینفعان بازار ارز در پایان روز معاملاتی، در رابطه باقیمت ارز در روز آینده وارد معامله شده و بر اساس پیش بینی‌هایی که از نرخ ارز در روزهای آینده دارند، تعهدات دوطرف را بر عهده می‌گیرند.
با توجه به مشکلات مختلفی که این بازار از جهاتی همچون عدم شفافیت، شبهه دار بودن معاملات و مانند آن دارد، تشکیل بازار آتی ارز به شکل منسجم و رسمی می‌تواند ضمن برطرف کردن این مشکلات، منافعی را نیز برای ذینفعان مختلف از جمله سیاستگذار پولی، تولیدکنندگان و … داشته باشد.
چرا باید بازار آتی ارز داشته باشیم؟
در گزارش پژوهشکده پولی و بانکی برخی از مهمترین الزامات تشکیل این بازار به شرح ذیل اعلام شده است:
۱) با توجه به لزوم تفکیک بازار آتی ارز در سطح خرد و کلان بهتر است در وهله اول این بازار به صورت محدود در بین کارگزاران عمده و با مبالغ کمتر شروع شود و در صورت موفقیت آمیز بودن، به تدریج دامنه آن گسترش یابد.
۲) الزم است محوریت تشکیل بازار معاملات آتی ارزی نیز بر عهده بانک مرکزی باشد. گرچه انتقال شبکه معاملات آفشور خارج از کشور به داخل می‌تواند نقش مهمی در تقویت بازار آتی ارز و فراهم شدن امکان مدیریت بهتر آن توسط بانک
مرکزی داشته باشد ولی لزومی ندارد که تشکیل این بازار را منوط به انتقال شبکه معاملات آفشور به داخل کرد و میتوان در شرایط کنونی نیز این بازار را تشکیل داد.
۳) اگر بانک مرکزی بخواهد خود به عنوان عرضه کننده اصلی در این بازار ایفای نقش کند، نگرانی از عدم تحویل ارز در سررسید وجود دارد و ممکن است ریسک زیادی به بانک مرکزی تحمیل شود. لذا ضرورت دارد بانک مرکزی بیشتر زمینه فعالیت سایر مشارکت کنندگان در این بازار را فراهم سازد و خود در قامت بازارگردان در این بازار ایفای نقش کند.
۴) در کوتاه مدت میتوان معاملات آتی ارز را بر اساس دو قالب حقوقی یعنی: تعهد بیع در آینده و عقد صلح و با در نظر گرفتن برخی ملاحظات، طراحی کرد. برای اجرای صحیح هر دو قالب حقوقی، الزم است تدابیر مشخصی در نظر
گرفته شود تا معاملات مذکور حقیقتاً بر روی کالا (ارز) اتفاق بیفتد و نه بر روی تغییرات نرخ ارز.
۵) با توجه به اینکه در سطح خرد، معاملات بیشتر به صورت توافقی انجام می‌شود، بهتر است در وهله اول معاملات آتی ارز به صورت پیمان آتی ارزی انجام شود تا انعطاف پذیری بیشتری از جهت سررسید و مبلغ قرارداد وجود داشته باشد.
۶) با توجه به لزوم به حداقل رساندن جهت دهی بازار آتی به بازار نقدی ارز، بهتر است نخست این بازار با سررسید کوتاه مدت حداکثر پنج روزه تشکیل شود و در عین حال امکان بستن موقعیت معاملاتی از طریق انجام معامله معکوس برای فعالان این بازار در صورت تأیید ناظر فراهم باشد.
۷) با توجه به نزدیک بودن نرخ سنا (میانگین موزون نرخ بازار ارز) به نرخ بازار، بهتر است تا پیش از تعیین نرخ واحد برای بازار نقدی، این نرخ به عنوان مرجع کشف قیمت در بازار آتی ارز مالک قرار گیرد.
۸) با توجه به احتمال جهت دهی بازار آتی به بازار نقدی ارز و بروز اختلال در نرخ‌های آنی، قرارداد آتی ارز باید به گونه‌ای طراحی شود که بنای اصلی در قرارداد بر تحویل فیزیکی ارز باشد، مگر اینکه با تأیید ناظر امکان تسویه نقدی نیز فراهم شود.
۹) بهتر است همزمان با تشکیل بازار آتی ارز در کوتاه مدت، سیاست‌های لازم برای مدیریت بازارهای موازی به ویژه طلا نیز مد نظر قرار گیرد.
۱۰) به منظور افزایش جذابیت بازار آتی ارز و کمک به تعمیق آن، میتوان از ابزارهای مالی مکمل همانند گواهی سپرده ارزی، صکوک ارزی و … نیز استفاده کرد.
۱۱) تشکیل بازار رسمی معاملات آتی ارز در بورس کاالی ایران، راهکار میان مدت و بنیادین در این رابطه محسوب می‌شود و میتوان از این بستر معاملاتی جهت تشکیل بازار معاملات مشتقه ارز در سطح خرد استفاده کرد.
مزیت های راه اندازی بازار آتی ارز در بورس
یک تحلیلگر بازارهای سرمایه گفت: با راه اندازی بازار ارز در بورس کالا، ابزاری برای پوشش ریسک نوسان نرخ ارز فراهم می‌شود و ایجاد مرجعی برای کشف قیمت ارز، افزایش نقدشوندگی بازار و شفافیت بازار ارز را به دنبال دارد.
یک تحلیلگر بازارهای سرمایه گفت: با راه اندازی بازار ارز در بورس کالا، ابزاری برای پوشش ریسک نوسان نرخ ارز فراهم می‌شود و ایجاد مرجعی برای کشف قیمت ارز، افزایش نقدشوندگی بازار و شفافیت بازار ارز را به دنبال دارد.
یکی از انتقادهای فعالان اقتصادی کشور نوسان های نرخ ارز است که شرایط بی ثباتی را برای معاملات مالی و خریدهای ارزی ایجاد می کند اما با راه اندازی بازار آتی (مشتقه) نگرانی سرمایه گذاران در این زمینه برطرف می شود.
براساس برنامه ریزی انجام شده قرار است بازار آتی ارز پس از تک نرخی شدن ارز، در بورس کالا آغاز به کار کند.
در این پیوند، یک کارشناس بازار سرمایه امروز در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی ایرنا درباره ضرورت ایجاد بازار مالی ارز بیان داشت: بازارهای مالی با کارکردهایی همچون کشف قیمت، افزایش نقدشوندگی و کاهش هزینه معاملات از مجرای تسهیل فرآیند انعقاد قراردادهای مالی، به ارتقای بهره وری سرمایه در سطح اقتصاد خرد و افزایش تولید ناخالص داخلی در سطح کلان اقتصادی کمک می‌کنند.
«میثم رادپور» افزود: از سوی دیگر، طرح راه‌اندازی بازار آتی ارز از مدت ها پیش در سازمان بورس و بانک مرکزی مطرح شده است که بدون شک می تواند ثمرات زیادی را برای فعالان اقتصاد و سرمایه گذاران به همراه داشته باشد که البته در این مسیر زیرساخت های اقتصاد ایران نیز باید مهیا شود.
وی افزون بر برشمردن مزیت هایی مانند ایجاد مرجعی برای کشف قیمت، افزایش نقدشوندگی بازار، بهبود شفافیت بازار ارز و فراهم سازی ابزاری برای پوشش ریسک نوسان نرخ ارز گفت: می توان این بازار را ابزاری برای اجرای سیاست‌های ارزی بانک مرکزی دانست.
وی یادآوری کرد: بخشی از معاملات بازار جهانی ارز در بورس‌های سازمان‌یافته مانند بورس کالای شیکاگو انجام می‌شود که این معاملات، سطح نقدشوندگی بازار جهانی را افزایش می دهند. بر اساس آمارها، بورس های سازمان‌یافته ارز، در این بازار جهانی سهم دارند و رقابت معامله‌گران ارز در بازارهای جهانی، قیمت‌های ایجاد شده در این بازارها را بسیار به هم نزدیک می‌کند.
«بنابراین، به کمک فناوری اطلاعات و ارتباطات بازیگران، بازارها دائم به‌طور لحظه‌ای با هم در ارتباطند و همه این عوامل شفافیت بازار جهانی ارز را که بیشتر از جنس بورس است، ارتقا می دهد».
رادپور تاکید کرد بازار ارز کشور به معنی واقعی بازار آزاد نبوده و دستکم بخش مهمی از آن در سمت عرضه دولتی است و گفت: حضور دولت به‌عنوان بازیگر بزرگ بازار ارز، کشف قیمت ارز بر اساس سازوکار بازار آزاد را ناممکن می کند، به طوری که دخالت بانک مرکزی در بازار اسکناس و حواله، به‌طور عمده تعیین کننده قیمت نقدی ارز است.
این کارشناس ارشد بازارهای مالی ادامه داد: بر این اساس، عوامل تعیین‌کننده قیمت قراردادهای آتی ارز، قیمت نقدی ارز و نرخ بهره است که تا اندازه زیادی در کنترل بانک مرکزی کشور است.
وی افزود: از بانک مرکزی این انتظار می رود که فقط نظارت کننده بر روند معاملات آتی ارز باشد و در شرایط خاص بتواند با سازوکارهای بازار، سیاست های خود را اعمال کند و بر بازار آتی اثر گذار باشد.
این کارشناس بازار سرمایه اضافه کرد: البته بانک‌های مرکزی کشورهای توسعه یافته دنیا نیز کم و بیش در بازارهای پول و ارز مداخله می‌کنند اما جنس این مداخلات با مداخلات دائم، تکلیفی و تعیین‌کننده بانک‌های مرکزی کشورهایی مانند ایران که اقتصاد دولتی دارند، بسیار متفاوت است.
به گفته وی، بانک مرکزی می تواند با بهره گیری از بازار آتی ارز، از دخالت های دستوری در بازار ارز فاصله گرفته و براساس سازوکار بازار به اعمال سیاست های خود بپردازد، در غیر این صورت نرخی که در بازار آتی تعیین می‌شود، بیش از اینکه نماینده برهم کنش‌های شمار زیادی بازیگر بازار باشد، نماینده سیاست‌های ارزی و پولی بانک مرکزی خواهد بود.
وی ادامه داد: هرچه نرخ بهره بیشتر باشد، هزینه پوشش ریسک افزایش می یابد؛ در کشورهایی که بازارهای مالی و کالایی توسعه یافته دارند، نرخ بازده بدون ریسک بخش به نسبت کوچکی از نرخ بازده ریسکی را تشکیل می‌دهد؛ به‌عنوان نمونه در ایالات متحده آمریکا متوسط نرخ بازده اوراق خزانه دولتی در بلندمدت نزدیک به 2 درصد و متوسط نرخ بازده بورس اوراق بهادار آن کشور (به‌عنوان شاخصی برای سرمایه‌گذار‌ی‌های ریسکی) نزدیک به 12 درصد است.
«بنابراین پوشش‌دهندگان ریسک در آمریکا و ایران به‌طور متوسط به ترتیب کمتر از 20 درصد و بیشتر از 50 درصد نرخ بازده ریسکی خود را صرف پوشش ریسک می‌کنند؛ بنابراین، هزینه‌های پوشش ریسک به‌دلیل بالا بودن نرخ بهره در کشورمان بسیار بالاست».
این کارشناس بازار سرمایه اضافه کرد: به طور حتم وجود بازاری برای پوشش ریسک نوسان نرخ ارز می تواند یک امتیاز برای کشور سرمایه پذیر باشد اما باید توجه کرد موضوع مهمتری در سطح کلان برای سرمایه گذاران وجود دارد و به نوعی استفاده از بازار آتی ارز به آن وابسته است.
وی ادامه داد: در واقع، سرمایه گذاران خارجی در گام نخست محیط سرمایه‌گذاری را در نظر می‌گیرند و به ریسک‌های سیاسی، ریسک حاکمیتی و در مجموع شرایط کلان اقتصادی- سیاسی کشورهای موضوع سرمایه‌گذاری اهمیت می دهند.
** بورس کالا در جایگاه مرجع قیمتی
این کارشناس بازار سرمایه درباره تبدیل شدن بورس کالا به مرجع قیمتی در منطقه و دنیا گفت: تبدیل شدن به مرجعیت قیمت بر مبنای حجم معاملات انجام شده در بورس نسبت به بورس‌های دیگر امکانپذیر می‌شود.
وی افزود: برای نمونه اگر حجم معاملات سنگ آهن از طریق سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی زیاد شود، بورس کالا به یک مرجع قیمتی تبدیل می‌شود.
این کارشناس بازار سرمایه یادآوری کرد: اکنون علت مرجع شدن بورس لندن در معاملات شمش، تعداد بالای معاملات در آن است که بازیگران بازار را قانع می‌کند برای کشف قیمت به این مکان مراجعه کنند؛ بنابراین مرجعیت در قیمتگذاری به بالا رفتن حجم معاملات منوط است و این مهم نیز به حضور سرمایه‌گذاران بین‌المللی بستگی دارد.
رادپور ادامه داد: بورس کالا برای رسیدن به جایگاه مرجعیت قیمتی، باید شرایط را برای رشد حجم معاملات کالاهای مورد نظرش، به روش های مختلف و در بعد داخلی و بین المللی فراهم کند.
«البته سرمایه‌گذاران خارجی برای حضور در ایران به محیط امن اقتصادی احتیاج دارند».
به گفته وی، بورس کالا باید روی کیفیت سرمایه‌گذاری‌ها تمرکز کند تا بتواند با مهیا کردن محیطی امن و آرام، سرمایه‌گذارها را به بازارهای کالایی جذب کند؛ بنابراین اگر از پس این وظیفه به خوبی بربیاید به طور طبیعی با بالا رفتن حجم معاملات به یک مرجع قیمتی تبدیل می شود.
چندی پیش رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در گفت وگو با خبرنگار اقتصادی ایرنا درباره احتمال راه اندازی بازار آتی ارز تا پایان امسال گفت: اجرای این طرح به سیاست های ارزی بانک مرکزی بستگی دارد.
به گفته «شاپور محمدی»، برای راه اندازی بازار آتی ارز آمادگی داریم اما به دلیل اینکه بر اساس قانون، بانک مرکزی مسوول سیاستگذاری ارزی در کشور است، هر زمانی اعلام آمادگی کند این بازار راه اندازی می شود.
وی تاکید کرد مجوز شورای عالی بورس برای راه اندازی این بازار را داریم و منتظر اعلام بانک مرکزی هستیم.
«قاسم محسنی» عضو شورای عالی بورس، نیز به ایرنا گفت: بانک مرکزی موافق راه اندازی معاملات مشتقه ارز است اما با پیش شرط هایی آغاز به کار این بازار مالی را بر پایه ارز به تاخیر انداخته است؛ در حالی که براساس بررسی های کارشناسی، به پیش شرطی مانند یکسان سازی نرخ ارز نیازی نیست.
وی ادامه داد: نیازی نیست صبر کنیم پیش شرط های مورد نظر بانک مرکزی تحقق یابد و ما می توانیم زودتر معاملات آتی ارز را راه اندازی کنیم.
دیدگاه شما