حجم نسبی (relative volume)

نسبت فروش به خرید بیت کوین در معاملات آپشن تمام پلتفرم‌ها معاملاتی

نمودار سایکرومتریک

در حال حاضر منحنی­ های متفاوتی برای مشخصات هوا به کار برده می­ شود اما مهم­ترین و معمول ترین آنها دیاگرامی است که روی محور افقی درجه حرارت خشک (DBT) و روی محور قائم آن رطوبت مخصوص (W) درج گردیده. و ما بین این دو محور خطوط رطوبت نسبی، حجم مخصوص، دمای مرطوب و . ترسیم شده است. شکل زیر شمای ساده ای از این نمودار با خطوط متفاوتی که نشانگر پارامترهای ذکر شده در بالا می باشند، را نشان می­ دهد. هر نقطه روی این منحنی معرف مشخصات مخلوط هوا و بخار آب می­ باشد.حجم نسبی (relative volume) حجم نسبی (relative volume)

دمای خشک معمولا به دمای هوا در حالت عادی گفته می شود که با دماسنج معمولی قابل اندازه گیری است. این دما بیان کننده میزان گرما هواست و در پایین جدول روی محور افقی قرار دارد و به آن Dry-bulb temperature می­ گویند.

این دما را با دماسنج­ های معمولی و به دور از تشعشع می­ خوانند.بیشتر محاسبات تهویه مطبوع و حرارت مرکزی با استفاده از این دما صورت می گیرد.

نشان دهنده توان تبخیری رطوبت از هوا می باشد. این دما معمولا توسط دماسنج جیوه­ای که با دستمال مرطوب پوشانده شده باشد اندازه گیری می شود. این دما در نمودار به صورت منحنی در سمت چپ نمایان است و به آن Wet-bulb temperature می گویند.

اگر هوای مرطوب در حالت غیر اشباع را بدون افزایش یا کاهش رطوبت آن در فشار ثابت سرد کنیم (دما را کاهش دهیم) در یک دمای معین، رطوبت موجو در هوا شروع به تشکیل قطرات ریز آب می نماید. این دما را نقطه شبنم می گویند.

برای درک بهتر نقطه شبنم باید ذکر کرد قابلیت انحلال مواد در یکدیگر با افزایش دما، افزایش پیدا می کند بدین صورت که هرچه درجه حرارت هوا بالاتر برود، میزان رطوبتی که می تواند در خود حل کند نیز افزایش پیدا می کند. پس در هر دمایی یک میزان خاصی از رطوبت می تواند در هوا حل شود که در صورت سرد تر شدن هوا از این دما، رطوبت به صورت نقطه های شبنم نمایان می شود. به دمایی که که در شرایط حاضر هوا تا آن درجه حرارت باید سرد شود تا قطرات رطوبت ایجاد گردد، دمای نقطه شبنم می گویند. برای هر شرایطِ دمای خشک و رطوبت نسبی این دما متفاوت خواهد بود.

در این حالت رطوبتی به هوا اضافه نمی­شود و از آن گرفته نخواهد شد، فقط مساله سرد کردن مطرح است. دمای شبنم هوا در تهویه مطبوع در سطوح سرد و کویل های سرمایی (مانند کولر گازی) در اثر سرد شدن هوا، شبنم به وجود می آید که خود مانند عایقی عمل نموده و راندمان دستگاه را کاهش می دهد.

نقطه شبنم هوا را عملا به وسیله سرد کردن ترمومتر با وسایل مختلف انجام می دهند تا جاییکه اولین ذره رطوبت روی آن ظاهر گردد آن دما، دمای نقطه شبنم است.

باید توجه داشت دمای نقطه شبنم همیشه پایین تر از دمای خشک است، مگر اینکه هوا اشباع باشد در آن صورت، دمای خشک و دمای نقطه شبنم یکی است. همچنین، دمای هوای مرطوب بالاتر از نقطه شبنم است به جز زمانی که هوا اشباع باشد که در آن صورت دو دما برابرند.

با دانستن 2 خصوصیت از هوای موجود می توان دمای نقطه­ ی شبنم آن را از جدول سایکرومتریک خواند. به این دما Dew point temperature می­ گویند.

آنتالپی یکی از کمیت های رایج ترمودینامیکی می باشد که برابر با مقدار کل حرارت داخل سیستم می باشد. آنتالپی مخصوص میزان این انرژی در واحد جرم است که در تعریف دقیق تر میزان حرارتی است که باید به واحد جرم هوای خشک داده شود تا از صفر درجه سانتی گراد به درجه حرارت مورد نظر برسد. در سیستم متریک واحد آنتالپی مخصوص کیلوژول بر کیلوگرم هوای خشک است. آنتالپی مستقیما نمی تواند اندازه گیری شود ولی تغییرات آن را می توان اندازه گیری کرد. اگر فشار بیرون ثابت نگه داشته شود، تغییر در آنتالپی مستلزم تغییر در انرژی داخلی به علاوه تغییر در حجم داخلی سیستم است.

برابر مقدار حجمی است که واحد جرم ماده اشغال می کند. در واقع همان عکس چگالی است. و واحد آن m3/kgda می­باشد بدین معنا که به ازای هر کیلوگرم از هوای خشک چه حجمی اشغال می­ شود. این عدد برای درجه حرارت­های مختلف، متفاوت است.

رطوبت مخصوص یکی دیگر از پارامتر ها نمودار می باشد که به معنای جرم بخار آب به ازای واحد جرم هوای مرطوب است. این پارامتر رابطه­ی نزدیکی با نسبت رطوبت(humidity ratio) دارد و تنها از نظر اندازه، از آن کمتر است.

تحلیل بازار و بیت کوین در تاریخ 13 مرداد 1401

روز گذشته بیت کوین با بازگشتی به میزان 1.7 درصد، بالاتر از سطح 23,300 دلار رسید و به روند منفی خود طی پنج روز گذشته پایان داد.

تحلیل بازار و بیت کوین نشان می‌دهد برترین رمزارز از لحاظ ارزش بازار، موفق به پشت سر گذاشتن میانگین متحرک نمایی 50 روزه (50-EMA) در سطح 23,214 دلار شده است و اکنون میانگین متحرک نمایی 10 روزه (10-EMA) را مقابل خود می‌بیند.

عبور قیمت از میانگین‌های متحرک و تلاقی آن‌ها (Crossover)، عموماً نشان از یک حرکت صعودی برای یک دارایی دارند.

علی‌رغم اختلالات بازار در روز گذشته و هک چند میلیون دلاری کیف پول‌های شبکه سولانا، قیمت بیت کوین در حفظ جایگاه خود قدرتمند ظاهر شد. به نظر می‌رسد تبعات منفی این اتفاق تنها گریبان سولانا را گرفته باشد و این رمزارز روز چهارشنبه با 3 درصد کاهش در قیمت خود مواجه شد.

در بازارهای سنتی، شاخص اس‌اند‌پی 500 (S&P 500) رشد 1.6 درصدی داشت و شاخص‌های داو جونز (Dow Jones) و شاخص مرکب نزدک (Nasdaq Composite Index) هرکدام به‌ترتیب 1.4 و 2.6 درصد رشد به ثبت رساندند.

افزایش غیرمنتظره شاخص مدیران خرید بخش خدمات (Services PMI) در ماه ژوئیه، موجب چنین رشدی در بازارهای سنتی شد که البته گزارش درآمد درخشان از کمپانی تولیدکننده واکسن مُدرنا (Moderna) نیز در این مسئله تاثیرگذار بود.

از میان دیگر دارایی‌ها، آلت‌ کوین‌ های آوالانچ (AVAX) و پولکادات (DOT) به‌ترتیب 4 و 3 درصد افزایش قیمتی داشتند.

میزان رشد برخی از مهم‌ترین شاخص‌ها و دارایی‌ها در تحلیل بازار و بیت کوین در روز جاری به‌شرح زیر است:

• بیت کوین (BTC) 23,434 دلار و 1.9+ درصد
• اتریوم (ETH) 1,651 دلار و 0.5+ درصد
• اس‌اند‌پی 500 روزانه 4,162.44 و 1.7+ درصد
• اونس تروا طلا 1,782 دلار و 0.6+ درصد
• بازده اوراق قرضه ده‌ ساله 2.75 درصد و 0.007 افزایش

بیت کوین در مسیر پیشرفت

بیت کوین علی‌رغم کاهش حجم معاملات پایین‌تر از حد میانگین، موفق به ثبت رشدهایی شد. این حجم معاملات در تاریخ 29 ژوئیه (7 مرداد) از میانگین متحرک 20 روزه (20-MA) این دارایی عبور کرد.

اهمیت حجم معاملات در ارزیابی قدرت یا مسیر حرکت و یا هردوی این موارد در رفتار قیمتی یک دارایی دیده می‌شود. حجم بالای معاملات اغلب نشانگر اطمینان بیشتر در مسیری است که یک دارایی در حال طی کردن است.

به نظر می‌رسد بیت کوین پس از رسیدن به کف‌های خود در تاریخ 13 ژوئیه (22 تیر) وارد یک مسیر صعودی شده باشد. ادامه این خط روند ممکن است به صعود بیت کوین بالاتر از سطح 25,000 دلار منجر شود که نباید این سطح را به‌عنوان تنها هدف قیمتی برای بیت کوین در نظر گرفت.

همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، قیمت بیت کوین از میانگین‌های متحرک 10 و 50 روزه خود عبور کرده است و این در حالی است که همین میانگین‌ها در معرض تقاطع قرار دارند.

ابزار تشخیص حجم در محدوده معاملاتی قابل مشاهده (Visible Range Volume Profile)، تجمع حجم معاملات در نقاط قیمتی مشخص را برای یک دارایی نشان می‌دهد. این ابزار سطح فعالیت معاملات در یک بازه زمانی و در سطوح قیمتی مختلف را به تصویر می‌کشد و نقاط کنترل قیمت (Point of Control) را مشخص می‌کند.

نقطه کنترل که در نمودار زیر با خط قرمز مشخص شده است، سطوح قیمتی را نشان می‌دهد که حجم بزرگی از بازار بر سر آن توافق داشته‌اند. به عبارتی دیگر، این نقاط را می‌توان همان سطوح حمایتی و مقاومتی قیمت در یک نمودار دانست. بیت کوین بزرگ‌ترین حجم توافق قیمتی خود را نزدیک به سطح 21,000 دلار دارد و حجم بزرگ بعدی برای آن در 30,000 دلار وجود دارد.

شاخص قدرت نسبی بیت کوین (Relative Strength Index / RSI) نیز به عدد 59 رسید؛ این شاخص معمولاً نشان‌دهنده قدرت در حرکت قیمتی این رمزارز است. همچنین، روند صعودی این شاخص پس از رسیدن به کف در ماه ژوئیه کاملاً مشهود است.

نمودار روزانه بیت کوین همراه با شاخص RSI

تحلیل بازار و بیت کوین با داده‌های آن چین

داده‌های درون‌شبکه‌ای حجم نسبی (relative volume) یا آن‌چین (On-Chain) معاملات آپشن (Option) بیت کوین نشان از کاهش و به زیر صفر آمدن نسبت فروش به خرید (Put-Call Ratio) آن دارند. این نرخ تقسیم حجم معاملات پوت یا فروش بر حجم معاملات کال یا خرید بیت کوین در قراردادهای آپشن آن طی 24 ساعت اخیر را نشان می‌دهد.

از جایی که پوت نشان‌دهنده معامله فروش بیت کوین و کال خرید آن است، پایین آمدن چنین نرخی به زیر صفر به معنای خرید بیشتر قراردادهای کال نسبت به پوت است که در نهایت، عاملی صعودی برای بیت کوین محسوب می‌شود.

نسبت فروش به خرید بیت کوین در معاملات آپشن تمام پلتفرم‌ها معاملاتی

اما در رابطه با تحلیل بازار و بیت کوین با در نظر گرفتن عوامل مرتبط با اقتصاد کلان و اظهارات مقامات فدرال رزرو ایالات متحده، باید گفت علی‌رغم پیدایش تمایلات پیرامون کاهش سرعت افزایش نرخ‌ها توسط فدارل رزرو در سال میلادی جاری، مری دالی، رئیس فدرال رزرو ایالت سانفرانسیسکو، روز سه‌شنبه بیان کرد نرخ تورم هنوز با هدف اصلی خود فاصله بسیار زیادی دارد و سطح عملکرد اوراق قرضه در بازار، نشان از کاهش نرخ‌ها داشت که وی را دچار سردرگمی کرده است.

چارلز اِوانز، همتای دالی در ایالت شیکاگو، نیز دیدگاهی مشابه از خود ارائه کرد و نشان داد که با افزایش درصد بالایی از نرخ بهره طی نشست فدرال رزرو در ماه سپتامبر (شهریور-مهر) موافق است.

البته این‌طور که پیدا است، اوانز تنها در صورت مشاهده بهبود در روند تورم موافق با چنین مسئله‌ای است. وی معتقد است افزایش نیم درصدی نرخ بهره نیز معقول خواهد بود.

معاملاات آپشن یا قرارداد اختیار معامله چیست؟

معاملات آپشن (Option)، قراردادی است که به فرد اجازه خرید یا فروش یک دارایی را در تاریخ و قیمتی مشخص‌شده می‌دهد و هدف آن کاهش ریسک معاملات بر اساس حدس و گمان است.

اندیکاتورها

اندیکاتورها ابزارهای کمکی در تحلیل تکنیکال هستند که با استفاده از پارامترهایی همچون قیمت، زمان و حجم و ترکیب آن با توابع ریاضی برای تشخیص جهت حرکت بازار به تحلیل­گران کمک می­ کنند.

ذکر حجم نسبی (relative volume) این نکته بسیارمهم است که اندیکاتور فقط جهت حرکت را نشان می ­دهد و نشان­دهنده­ ی میزان حرکت صعودی یا نزولی نیست.

انواع اندیکاتورها از نظر سیگنال زمانی

اندیکاتورها از نظر سیگنال زمانی به دو دسته­­ ی زیر تقسیم می­ شوند:

1. اندیکاتورهای پیشرو(Leading Or Oscillator): این اندیکاتورها قابلیت پیش ­بینی تغییر روند را دارند و گاهی سطوح بازگشتی و سیگنال شکست را زودتر از نمودار قیمت نشان می‌دهند.
2. اندیکاتورهای پیرو یا تاخیری (Lagging Or Trend): این اندیکاتورها از نوع تاخیری هستند و معمولا روی نمودار قیمت قرار می‌گیرند و با کمی تاخیر نواحی برگشتی را تایید می‌کنند.

چهار نوع اصلی از اندیکاتورها

اندیکاتورها به چهار دسته­ ی اصلی تقسیم ­بندی می‌شوند که هر کدام ویژگی­ های منحصر به فرد خود را دارند.
سه دسته از آن­ها در قالب اندیکاتورهای عمومی هستند و یک دسته نیز اندیکاتورهایی می‌باشند که توسط آقای بیل ویلیامز (اسطوره­ی بازارهای سرمایه­ گذاری) ایجاد شده‌ است.

1. اندیکاتورهای روندی (Trend): این اندیکاتورها از نوع پیرو هستند و معمولا بر روی نمودار قیمت ایجاد می‌شوند و معمولا با میانگین‌گیری از نمودار قیمت اطلاعاتی را در اختیار تحلیل­گر برای تصمیم ­گیری قرار می ­دهند.
2. نوسانگرها یا اسیلاتورها (Oscillator) اسیلاتور نوعی اندیکاتور است که با نام‌های نوسان ساز یا نوسانگر نیز شناخته می‌شود.. نوسانگرها توانایی بررسی قدرت روند را دارند و در صورتی که ضعفی در روند ایجاد شود تا حدودی در نوسانگرها قابل مشاهده است. از دیگر ویژگی نوسانگرها بررسی هیجانات بازار است و زمانی که خرد جمعی واکنشی به قیمت­ ها نشان دهد، نوسانگرها نیز به این موضوع واکنش نشان می‌دهند و تا حد زیادی به تحلیلگر کمک می‌کنند تا کیفیت تحلیل خود را افزایش دهد.

اسیلاتورها معمولاً به دو شیوه تقاطع با خط مرکزی یا نوسان بین سطوح مرزی (نواحی اشباع خرید و فروش) مورد استفاده قرار می‌گیرند. در نظر داشته باشید؛ که این ابزار برای معامله‌گران با افق زمانی سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت و در مواقع بازار خنثی (فاقد روند مشخص)، عملکرد مناسب‌تری دارد.

بعضی از تحلیل­گران اندیکاتور و اسیلاتور را دقیقا مشابه هم می­ دانند در صورتی که چنین نیست و همانطور که گفتیم اسیلاتور نوعی اندیکاتور است و نسبت به آن متفاوت است. اسیلاتور دارای ویژگی­ های خاص خودش است.

مکدی، استوکستیک و RSI، تقریباً پرکاربردترین اسیلاتورهای تکنیکال هستند. در ادامه به صورت مختصر توضیحی از هرکدام ارائه خواهیم داد.

• حجم (Volume): نوعی از اندیکاتورها هستند که حجم معاملات را در یک رنج قیمتی و در یک بازه زمانی مشخص نشان می ­دهد . اما اکثر تحلیل­گران به دلیل ساده بودن این اندیکاتور از آن استفاده نمی­ کنند . در صورتی ­که با استفاده از اندیکاتور volume سرمایه گذار می تواند سود خود را افزایش دهد حجم نسبی (relative volume) و همچنین ریسک معاملات خود را به حداقل برساند.

1. بیل ویلیامز (Bill Wiliams): اندیکاتور ویلیامز بر پایه یک ارتعاش سنج بوده و نسبت به نوسانات قیمت واکنش نشان می‌دهد. از این اندیکاتور برای شناسایی شرایط خرید و فروش بیش از حد و تعیین نقاطی که احتمال بازگشت قیمتی در بازار بورس هست نیز استفاده می‌شود. لازم به ذکر است که در طراحی این اندیکاتور از فرمول ­های ریاضی، فیبوناچی و اعداد واکنش­گرا استفاده شده است.

همگرایی و واگرایی

همگرایی زمانی مشاهده می­ شود که قیمت و اندیکاتورها اتفاق نظر داشته باشند و واگرایی زمانی مشاهده می‌شود که قیمت و اندیکاتور در خلاف جهت یکدیگر حرکت می‌کنند. همچنین روند حجم نسبی (relative volume) قیمت به پایان خود نزدیک شده و میل به چرخش دارد.

اکثر مواقع برگشت‌های بزرگ یک نمودار زمانی اتفاق می‌افتد که یک واگرایی مناسب داشته باشیم. از واگرایی‌ها می‌توان برای شناسایی قیمت و سطوح حساس استفاده کرد و روندهای ضعیف را که میل به برگشت دارند، تشخیص دهیم.

معرفی انواع اندیکاتورها (که شامل اسیلاتورها نیز هست)

1. .مک دی (MACD)

مکدی یا میانگین متحرک همگرایی واگرایی (Moving Average Convergence Divergence)، از خانواده اسیلاتورها و با قابلیت شناسایی مومنتوم و جهت روند بازار می‌باشد. این اندیکاتور شامل دو میانگین متحرک با نام­ های خط مکدی و خط سیگنال می‌باشد که تقاطع این دو خط در شرایطی خاص سیگنال­ هایی برای تحلیل­گران صادر می‌کند که می ­توانند بر اساس آن تصمیم­ گیری کنند.

2. شاخص قدرت نسبی (RSI):

شاخص قدرت نسبی (Relative Strength Index) با استفاده از روابط پیچیده­ ی ریاضی محاسبه می­ گردد.. این اندیکاتور همواره یکی از قدرتمندترین اسیلاتورهای تکنیکالی است که در تشخیص جهت، قدرت روند و حجم نسبی (relative volume) تعیین نقاط بازگشتی بازار کاربرد دارد.

3. استوکاستیک (Stochastic)

این اسیلاتور که توسط گئورگ لین که یکی از معروف­ ترین تحلیل‌گران تکنیکال قرن نوزدهم میلادی است طراحی شده است، بهترین عملکرد آن در بازار خنثی یا تشخیص نقاط بازگشت روند در جریان حرکات اصلاحی بازار است. این اسیلاتور ارتباط بین قیمت بسته شدن سهم حجم نسبی (relative volume) حجم نسبی (relative volume) و بازه قیمتی آن‌ را در طی دوره­ ی زمانی در نظر می­ گیرد. این اسیلاتور برای ورود و خروج سریع از سهم مناسب است.

4. میانگین متحرک (Moving Average):

میانگین متحرک یکی از بهترین اندیکاتورهای تشخیص روند (Trend)می‌باشد زیرا با میانگین‌گیری از قیمت ­های گذشته، متوسط قیمت را در دوره‌های مختلف مورد ارزیابی قرار می‌دهد. میانگین متحرک در نمودار قیمت، به صورت خطی منفرد و صاف است که تغییرات ناشی از نوسان قیمت از آن حذف شده است. معمولا میانگین متحرک به دو صورت ساده و نمایی محاسبه می‌شود که در روش محاسبه به صورت نمایی به قیمت­ های نزدیک‌تر به انتهای دوره وزن بیش­تری داده خواهد شد.

5. پارابولیک سار (Parabolic SAR)

این اندیکاتور توسط فردی به نام Welles Wilder به وجود آمده است تا تغییرات ناگهانی روند را شناسایی کند و نواحی برگشتی را تشخیص دهد. پارابولیک سار نیز یکی از اندیکاتورهای پرکاربرد بازارهای مالی است. این اندیکاتور در مجموعه اندیکاتورهای تشخیص روند قرار می‌گیرد. این اندیکاتور نسبت به میانگین متحرک از لحاظ سیگنال­ های زمانی بهینه­ تر عمل می­ کند. نمای کلی این اندیکاتور به صورت نقطه‌چین‌هایی است که در بالا یا پایین نمودار قیمتی قرار دارند. از این اندیکاتور بیشتر برای تأیید صعودی یا نزولی بودن روند استفاده می‌شود.

6. شاخص جریان نقدینگی (MFI)

اسیلاتور MFI یا شاخص جریان نقدینگی مثل RSI است با این تفاوت­ که در فرمول محاسبه­ ی آن از حجم هم استفاده می­ شود و تفاوت دیگر این است که در RSI دو سطح 30 و 70 معمولا در نظر گرفته می­ شود اما در MFI به ترتیب سطوح 20 و 80 در نظر گرفته می ­شود. در واقع زمانی که مقدار MFI به بالای 80 می­ رسد اشباع خرید و زمانی که به زیر 20 می ­رسد اشباع فروش رخ می­ دهد.

از MFI برای کشیدن خط روند و همچنین برای تشخیص واگرایی مثبت و منفی در سهم می ­توان استفاده کرد.

7. CCI (Commodity Channel Index)

اندیکاتور CCI یا شاخص کانال کالا (Commodity Channel Index) توسط فردی به نام دونالد لمبرت که یک تحلیل­گر تکنیکال است توسعه داده شده است.. این اندیکاتور از گروه اندیکاتور های اسیلاتور می باشد.

8. Envelope

اندیکاتور Envelope توسط دو میانگین متحرک که رنج قیمتی بالا و پایین را مشخص کرده اند، تشکیل شده است.
این اندیکاتور می تواند به تشخیص نقاط ورود و خروج از بازار و همچنین زمان بسته شدن زیر سطح مقاومت کمک می کند.

9. حجم متوازن (On-Balance Volume)

حجم معاملات شاخصی مهم در تحلیل تکنیکال است و اندیکاتور حجم متوازن نیز شامل مقدار قابل توجهی از اطلاعات حجمی است و آن را در یک اندیکاتور تک‌خطی واحد جمع‌آوری می‌کند. روش کار این اندیکاتور به این صورت است فشار تجمعی خرید و فروش را با جمع کردن حجم معاملات در روزهای صعودی بازار و کم کردن حجم معاملات در روزهای نزولی، اندازه‌گیری می‌کند.

حجم معاملات در بهترین حالت باید بتواند روندها را تأیید کند. افزایش قیمت باید با افزایش OBV و کاهش قیمت با کاهش OBV همراه شود، به این علت است که این شاخص از جمله بهترین شاخص ­های تشخیص روند محسوب می­ شود.

حجم نسبی (relative volume)

تحلیل پارامترهای مالی بانکهای صربستانی از طریق بکارگیری روش های AHP فازی و TOPSIS

ترجمه فارسی عنوان مقاله:

تحلیل پارامترهای مالی بانکهای صربستانی از طریق بکارگیری روش های AHP فازی و TOPSIS

عنوان انگلیسی مقاله:

Analysis of the financial parameters of Serbian banks through the application of the fuzzy AHP and TOPSIS methods

Sciencedirect - Elsevier - Economic Modelling 43 (2014) 30–37

Ksenija Mandic , Boris Delibasic, Snezana Knezevic, Sladjana Benkovic

Banks represent entities of the financial market and the overall system for financing of the economy, i.e. they are directly or indirectly becoming the drivers and control mechanism of the financial system without which the process of reproduction would be practically impossible. Banks, as specific financial institutions, hold a central place within the financial system due to the functions they perform, as well as the relative volume of financial potential that resides within their accounts. Evaluation of the work of banks is of essential importance to creditors, investors and other interested parties, because it determines a banks ability to be competitive within the sector. The aim of this study is to propose a fuzzy multi-criteria model that will facilitate the assessment of the financial performance of banks. An analysis was performed of the entire banking sector in Serbia covering the period between the years 2005 and 2010. Methods such as the Fuzzy Analytic Hierarchy Process (FAHP) and the Technique for Order Performance by Similarity to Ideal Solution (TOPSIS) have been integrated into the proposed model. In the first phase, we determined the priority weights of criteria using FAHP, while in the second phase we performed a ranking of the banks through the application of the TOPSIS method.
Keywords: Serbian banking sector | Financial performance | Fuzzy logic | Multi-criteria decision-making methods | FAHP | TOPSIS

بانکها، بازیگران بازار مالی و کل سیستم تامین مالی اقتصاد هستند به این معنی که بطور مستقیم یا غیر مستقیم در حال تبدیل شدن به گردانندگان و مکانیسم های کنترل سیستم مالی هستند که بدون آنها، فرایند بازتولید، عملا غیر ممکن می گردد. بانکها، بعنوان موسسات مالی خاص، جایگاه محوری درون سیستم مالی، بعلت وظایفی که انجام می دهند، و همچنین حجم نسبی ظرفیت های مالی موجود در حسابها، دارا هستند. ارزیابی کار بانکها، دارای اهمیت اساسی برای اعتبار دهندگان، سرمایه گذاران و دیگر بخش های ذی نفع دارد، زیرا توانایی بانک را برای رقابتی ماندن در این بخش، تعیین می کند. هدف این پژوهش، ارائه یک مدل چندمعیاره فازی است که ارزیابی عملکرد مالی بانکها را تسهیل می کند. تحلیلی از کل بخش بانکداری در صربستان که دوره ای از 2005 تا 2010 را پوشش می دهد، انجام گرفته است. روش هایی مانند فرایند تحلیل سلسله مراتبی (FAHP)، و روش اولویت بندی عملکرد بر اساس شباهت با گزینه ایده آل (TOPSIS)، در مدل پیشنهادی یکپارچه شده اند. در مرحله اول، ما وزن های اولویت معیارها را با استفاده از FAHP تعیین کردیم، و در مرحله دوم، رتبه بندی بانکها را از طریق استفاده از روش TOPSIS، انجام دادیم.
کلمات کلیدی: بخش بانکی صربستان | عملکرد مالی | منطق فازی | چند معیاره تصمیم گیری روش | FAHP | TOPSIS

اندیکاتور چیست؟ + مهمترین انواع اندیکاتورها

اندیکاتور (Indicator) یکی از مهم‌ترین مفاهیم و ابزارهای تحلیل تکنیکال هستند که استفاده آسان، سهولت تحلیل و فهم سریع بر محبوبیت آنها بین تحلیلگران افزوده است. شناسایی قدرت و جهت روند (تایید روند فعلی یا اخطارهای بازگشت روند)، مناطق اشباع خرید و فروش (Overbought & Oversold) و پیش‌بینی آینده قیمت از کاربردهای اصلی اندیکاتورهاست و در تمامی بازارهای مالی مثل سهام (بورس)، فارکس، ارزهای دیجیتال، CFD و … کاربرد دارند. در ادامه مقالات آموزش تحلیل تکنیکال به معنی و مفهوم Indicator خواهیم پرداخت. سپس به بررسی تعدادی از محبوب‌ترین و بهترین اندیکاتورها و کاربرد آنها خواهیم پرداخت.

اندیکاتور چیست؟

اندیکاتورها (Technical Indicator: در لغت به معنی “نشانگر”) یک سری معادلات ریاضی هستند که ورودی آنها اطلاعات معاملاتی گذشته شامل قیمت (تمام اطلاعات قیمتی یک کندل یعنی Close، Open، High و Low)، حجم معاملات، تغییرات قیمت و زمان است. خروجی اندیکاتورها بصورت نمودارهای گرافیکی روی چارت اصلی قیمت یا بصورت جداگانه در پایین نمودار ترسیم می‌شود و به تحلیل‌گران در اعتبارسنجی روند کمک می‌کند. در واقع تحلیلگران با استفاده از نمودار قیمت، روند را شناسایی کرده و با استفاده از Indicator و بررسی واگرایی، به تایید یا رد تحلیل می‌پردازند. در ادامه آموزش توضیحات مفصلی را ارائه خواهیم کرد.

هر اندیکاتور استراتژی معاملاتی خاص خود را دارد و باید اصول و استراتژی‌های حاکم بر آن را به خوبی یاد بگیرید. اما دقت کنید که صرفا استفاده حجم نسبی (relative volume) از یک یا چند اندیکاتور به هیچ وجه نمی‌تواند استراتژی معاملاتی یک معامله‌گر باشد. استفاده از آنها باید به عنوان ابزار کمکی در کنار سایر ابزارهای تحلیل تکنیکال مثل خط روند، سطوح حمایت و مقاومت، ابزارهای فیبوناچی، امواج الیوت، الگوهای قیمتی و… باشد.

در واقع اندیکاتورها نباید مبنای خرید و فروش باشند بلکه باید ابزاری کمکی برای تصمیم‌گیری بهتر تریدر درنظر گرفته شوند. با توجه به منطق و مفهوم تحلیل تکنیکال، اولین و مهمترین ابزار تحلیل و تصمیم‌گیری یک معامله‌گر، نمودار قیمت است. سایر ابزارها مثل Indicator، در کنار آن، به تایید یا اخطار بازگشت روند و بررسی نوسانات بازار کمک می‌کنند.

انواع اندیکاتورها

حال به واکاوی انواع اندیکاتورها در تحلیل تکنیکال خواهیم پرداخت. با توجه به نوع کارکرد و رفتار آنها تقسیم‌بندی‌های متفاوتی دارند. در حالت کلی با توجه به زمان هشدار و نوع حرکت نسبت به نمودار قیمت، به 2 دسته تقسیم می‌شوند:

1. پیشرو (Leading indicators): این اندیکاتورها جلوتر از نمودار قیمت حرکت می‌کنند و قبل از شکل‌گیری روند، اخطارهای لازم را می‌دهند! در بازارهای بدون روند (خنثی) و بازه‌های کوتاه مدت عملکرد بهتری دارند.
2. تاخیرکننده (lagging indicators): اندیکاتورهای پسرو یا تاخیری همیشه یک گام عقب‌تر از قیمت حرکت می‌کنند. در واقع بعد از شکل‌گیری روند، سیگنال تایید یا شکست روند را صادر می‌کنند. در بازه‌های بلندمدت و بازارهای رونددار کارایی بهتری دارند.

طبق یک دسته‌بندی دیگر، 5 نوع اندیکاتور داریم:

1. اندیکاتورهای روندی یا روند نما (Trend): برای بررسی قدرت و جهت روند مورد استفاده قرار می‌گیرند. مثل MACD، مووینگ اوریج.
2. مومنتوم (تکانه): سرعت و قدرت حرکت روند را با محاسبه نرخ افزایش یا کاهش قیمت‌ها تعیین می‌کند مثل: Momentum و استوکاستیک (Stochastic).
3. حجم (Volume): اندیکاتورهای Volume با بررسی حجم معاملات به واکاوی قدرت روندیا تایید جهت روند می‌پردازند. مثل: On-Balance Volume (OBV) و Money Flow Index (MFI).
4. بیل ویلیامز: آقای Bill Williams یکی از تریدرهای معروف و طراح اندیکاتورهای مهمی است که به افتخار او در یک دسته و با نام خودش قرار دارند.
5. اسیلاتورها (Oscillator): در لغت به معنی “نوسانگر” است. اسیلاتورها بدون توجه به جهت روند به بررسی نرخ حرکت قیمت و هیجان بازار می‌پردازند. با نوسان بین دو سطح کلیدی یا حول یک خط مرکزی، مناطق اشباع خرید و فروش را برای تحلیلگران مشخص می‌کنند مثل RSI.

بهترین اندیکاتورها

همان‌طور که گفتیم اندیکاتورها معادلات ریاضی حاکم بر معاملات را به نمودارهای بصری و قابل فهم برای معامله‌گران تبدیل می‌کنند. در ادامه سعی می‌کنیم شما را با محبوب‌ترین و پرکاربردترین اندیکاتورها آشنا کنیم.

میانگین متحرک (Moving Average)

میانگین متحرک یا به اختصار MA با محاسبات و مفهوم ساده، کاربرد فراوانی در تحلیل تکنیکال و سایر ابزارهای معاملاتی آن دارد. دو نوع میانگین متحرک ساده (SMA: Simple Moving Average) و نمایی (EMA: Exponential Moving Average) از متداول‌ترین انواع آن است. مووینگ اوریج که در دسته اندیکاتورهای پسرو و دنباله‌رو روند قرار دارد. MA با حذف نوسانات قیمت، نمودار حرکت قیمت را هموارتر می‌کند.

• تنظیمات اندیکاتور Moving Average بسیار ساده است. مثلا برای یک نمودار با تایم فریم روزانه، با انتخاب 10 به عنوان “تایم دوره” و Close Price به عنوان “منبع محاسبات” هر نقطه روی نمودار MA از تقسیم مجموع قیمت پایانی 10 روز اخیر بر عدد 10 بدست می‌آید.
• در ابتدا با توجه به بازه تحلیلی خود (کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت) می‌توانید تایم دوره‌ای مناسب MA را حجم نسبی (relative volume) انتخاب کنید. برای مثال مووینگ اوریج 200 روزه برای تحلیل بلندمدت عملکرد بهتری خواهد داشت.
• سیگنال خرید و فروش با تقاطع نمودار قیمت و MA: بدین‌صورت که با نزول قیمت ها زیر خط MA، اخطار فروش و حرکت قیمت بالای خط MA سیگنال خرید صادر می‌شود. در واقع اگر قیمت‌ها بالای خط MA حرکت کنند می‌توان روند را همچنان صعودی درنظر گرفت.

اندیکاتور RSI

RSI مخفف عبارت انگلیسی Relative Strength Index به معنای “شاخص قدرت نسبی” است. RSI در دسته اسیلاتورها قرار می‌گیرد و بین دو سطح 0 و 100 نوسان می‌کند. سطوح 30 و 70 به عنوان سطوح کلیدی درنظر گرفته می‌شود. بدین صورت که با خریدهای هیجانی معامله‌گران، اگر RSI بالای سطح 70 برسد می‌توان آن‌را هشدار اتمام روند صعودی و اشباع خرید دانست. همچنین فروش‌های افراطی باعث نزول RSI به زیر سطح 30 و سیگنال پایان روند نزولی و اشباع فروش خواهد بود.

البته در روندهای صعودی پرقدرت نباید RSI بالای 70 را سیگنال فروش تلقی کرد! چرا که هیجان زیاد خریداران باعث افزایش قدرت خرید و ادامه‌دار بودن روند صعودی خواهد شد. همین نکته در روند نزولی پرقدرت نیز برقرار است. در واقع RSI به تنهایی قادر به پیش‌بینی بازگشت روند نیست. استفاده از واگرایی در اندیکاتورهایی مثل RSI و MACD باعث دریافت سیگنال‌های بهتر و معتبرتری می‌شود.

اندیکاتور MACD

MACD مخفف عبارت انگلیسی Moving Average Convergence Divergence به معنی “میانگین متحرک همگرا واگرا” است. در دسته اندیکاتورهای تاخیری و دنبال‌کننده روند قرار می‌گیرد. شامل دو خط بنام خط مکدی و خط سیگنال و یک هیستوگرام است. نحوه محاسبه MACD Line بصورت تفاضل میانگین متحرک نمایی 12 و 26 دوره‌ای قیمت است. Signal Line نیز میانگین متحرک نمایی 9 دوره‌ای مکدی لاین است. هیستوگرام نیز از اختلاف این دو خط وجود می‌آید.

تقاطع خط مکدی (خط آبی) و خط سیگنال (خط قرمز) از پایین، سیگنال خرید و تقاطع آنها از بالا هشدار فروش است. دقت بفرمایید که در نقاط تقاطع، هیستوگرام صفر است چرا که اختلاف بین این دو خط صفر می‌شود! استفاده از واگرایی در MACD و استفاده همزمان از RSI نیز می‌تواند بر دقت تحلیل شما بیفزاید.

استوکاستیک (Stochastic)

Stochastic (استوکاستیک) در دسته اندیکاتورهای مومنتوم قرار دارد که با دقت خوبی قدرت روند را شناسایی می‌کند. بدین‌صورت که با محاسبه قیمت پایانی هر کندل با پایین‌ترین و بالاترین قیمت یک دوره، نرخ تغییر قیمت را اندازه گرفته و در یک بازه 0 تا 100 نشان می‌دهد.

دو سطح کلیدی 80 و 20 سطوح خرید و فروش هیجانی و افراطی هستند که می‌تواند سیگنال اشباع خرید و اشباع فروش را به معامله‌گر بدهد. استوکستیک شامل دو خط K و D است که معامله‌گران می‌توانند تنظیمات دوره‌ای آن‌را تغییر دهند. تنظیمات پیش‌فرض برای خط %K بصورت 5 یا 14 دوره‌ای و برای خط %D بصورت 3 دوره‌ای است.

خط D نیز با استفاده از میانگین متحرک 3 دوره‌ای خط K بدست میاد. به همین دلیل نسبت به %K حرکت هموارتری (Smooth) دارد! در واقع واکنش آن به تغییرات قیمت آرام‌تر است و خط K واکنش سریع‌تری دارد.

با شکست و قطع دو خط K و D و نزول %K به زیر %D این مفهوم القا می‌شود که روند قیمتی فعلی از میانگین 3 دوره‌ای ضعیف‌تر شده است و با کاهش قدرت روند مواجه هستیم. بنابراین تقاطع رو به پایین دو خط K و D در محدوده بالای سطح 80 می‌تواند سیگنال فروش و تقاطع رو به بالای این دو خط در محدوده زیر سطح 20 نیز می‌تواند سیگنال خرید تلقی شود.

اندیکاتور CCI

اسیلاتور CCI مخفف عبارت انگلیسی Commodity Channel Indicator و به معنی اندیکاتور کانال کالا است. عموما بین دو سطح 100- و 100+ نوسان می‌کند و حرکت خارج از این محدوده بیانگر ضعف یا قدرت زیاد روند قیمتی است. نحوه محاسبه CCI بدین‌صورت است که اختلاف بین میانگین قیمت و میانگین متحرک در یک دوره 20 روزه (تعداد دوره قابل تغییر است) را بر ضریبی از انحراف میانگین مطلق تقسیم می‌کنیم.

شکست و نزول نمودار به سطوح کمتر از 100 می‌تواند شروع یک روند نزولی و سیگنال فروش باشد. همچنین می‌توان صعود نمودار به مقادیر بیشتر از 100- را آغازگر یک روند صعودی و سیگنال خرید تلقی کرد.

گاهی اوقات نزول CCI و ورود آن به محدوده‌ای در سطح کمتر از 100+ می‌تواند صرفا یک پولبک به خط حمایت باشد نه شروع یک روند نزولی. همچنین شکست نمودار CCI و ورود به محدوده بالاتر از سطح 100- نیز می‌تواند پولبک به خط مقاومت باشد نه شروع یک روند صعودی. البته دقت به واگرایی بین CCI و نمودار قیمت و استفاده از سایر ابزارهای تحلیل تکنیکال می‌تواند به تحلیل دقیق‌تر کمک کند.

اندیکاتور MFI

MFI مخفف عبارت انگلیسی Money Flow Index به معنای شاخص جریان نقدینگی است. اسیلاتور MFI با استفاده از قیمت و حجم معاملات، میزان ورود و خروج نقدینگی به بازار را تعیین می‌کند و با نوسان بین 0 تا 100 آن‌را نشان می‌دهد.

سطوح 20 و 80 به عنوان سطوح کلیدی شناخته شده در MFI سیگنال خرید و فروش را صادر می‌کنند. در واقع ورود نمودار به محدوده‌ای پایین تر از 20 بیانگر تخلیه هیجان فروشندگان و کاهش خروج پول خواهد بود که طبیعتا می‌تواند سیگنال خرید باشد. همچنین سطوح بالای 80 نیز هشدار اشباع ورود نقدینگی و بالطبع سیگنال فروش را صادر می‌کنند.

پارابولیک سار (Parabolic SAR)

پارابولیک سار مخفف عبارت انگلیسی Parabolic SAR (Stop And Reversal) و جزء اندیکاتورهای روندی است. برای شناسایی نقاط بازگشت روند بکار می‌رود و در عین سادگی سیگنال‌های مناسب و قابل اعتمادی صادر می‌کند! عملکرد آن بدین‌صورت است که با ترسیم نقاطی در بالا و پایین نمودار قیمت، اگر نقاط بالای نمودار باشد نشان از روند نزولی و اگر پایین نمودار باشد بیانگر حرکت صعودی قیمت است.

مدنظر داشته باشید Parabolic SAR در بازارهای رونددار و بلندمدت کارایی بهتری دارد. بنابراین ترجیحا در بازارهای خنثی از آن استفاده نکنید! همچنین استفاده همزمان از اندیکاتور پارابولیک، RSI، MACD و … می‌توانید باعث بهبود کارایی تحلیل شود و استراتژی معاملاتی مناسبی را برای معامله‌گران فراهم کند.

نحوه نصب اندیکاتور در مفید تریدر

متاتریدر یکی از محبوب‌ترین پلتفرم‌های تحلیل تکنیکال است. نسخه بومی شده آن نیز با نام مفید تریدر توسط کارگزاری مفید عرضه شده است. بسیاری از اندیکاتورهای محبوب و پرکاربرد بصورت پیش‌فرض در متاتریدر وجود دارد اما امکان بارگذاری و نصب اندیکاتورهای دلخواه نیز وجود دارد. بدین منظور کافی است از آدرس زیر، وارد پوشه Indicators شوید و فایل مربوطه را در این پوشه قرار دهید. یک راه ساده‌تر برای دسترسی به پوشه اندیکاتور مفید تریدر این است که وارد نرم‌افزار مفیدتریدر شوید و از منو File گزینه Open Data Folder را انتخاب کنید تا پوشه مذکور برای شما نمایان شود.

برای مثال امکان مشاهده نمودار در حالت scale Logarithmic در متاتریدر وجود ندارد! اما به راحتی می‌توانید اندیکاتور رسم نمودار لگاریتمی را از لینک زیر دانلود و در مفید تریدر نصب کنید.

اگر قصد یادگیری 0 تا 100 مبحث آموزش تحلیل تکنیکال را دارید به شما توصیه می‌کنیم مقالات آموزشی زیر را به ترتیب مطالعه بفرمایید، به مرور مقالات جدیدتر پیرامون آموزش تحلیل تکنیکال در سایت درج خواهد شد حتما پیگیر پارس‌سهام باشید.