بازارهای آتی نفت و پوشش ریسک

تکنیک پوشش ریسک متقاطع

نتایج مطالعات نشان می‌دهد که استفاده از بازار آتی‌های طلا برای پوشش ریسک نوسانات نرخ ارز می‌تواند بسیار تأثیرگذار باشد.

نتایج مطالعات نشان می‌دهد که استفاده از بازار آتی‌های طلا برای پوشش ریسک نوسانات نرخ ارز می‌تواند بسیار تأثیرگذار باشد. اهمیت این موضوع در جایی است که از یک طرف نوسان نرخ ارز حداقل در سی سال اخیر در اقتصاد بسیار بالا بوده است و این امر لزوم به‌کارگیری تکنیک‌هایی برای پوشش ریسک آن را ضروری کرده است. از سوی دیگر در ایران بازار آتی ارز، به عنوان یک ابزار اصلی و متعارف در کشورهای دنیا برای پوشش ریسک ارز، وجود ندارد و از همین رو همبستگی بالای قیمت این دو (آتی ارز و طلا) بسیار کارساز خواهد شد. در اصطلاحات اقتصادی به این عملیات پوشش ریسک متقاطع گفته می‌شود. روشی که در آن بازارهای آتی نفت و پوشش ریسک استفاده از یک دارایی نقدی، متفاوت از دارایی پایه قرارداد آتی است. مساله مهم در پوشش ریسک متقاطع انتخاب قرارداد آتی است که قیمت آن دارای بیشترین همبستگی با قیمت دارایی پایه باشد. به فعالان در بازار ارز مخصوصا صادرکنندگان و وارد‌کنندگان توصیه شده است که با استفاده از بازارهای آتی طلا ریسک ناشی از نوسانات نرخ ارز را تا حدود 65 درصد کاهش دهند.

به گزارش «تعادل» تغییر نرخ ارز، تأثیر زیادی در نوع سرمایه‌گذاری افراد دارد، از همین رو فعالان اقتصادی تلاش می‌کنند به طرق مختلف بتوانند این ریسک نرخ ارز را به‌طور صحیحی مدیریت کنند، به‌عبارت‌دیگر استفاده از فرصت‌هایی که در پس تغییر نرخ ارز می‌توان استفاده کرد، باعث کاهش ریسک و زیان سرمایه‌گذاری و حتی افزایش سود سرمایه می‌شود. از طرفی به دلیل تغییرات نرخ ارز، می‌توان با استفاده از قراردادهای آتی آن را مدیریت کرد. ریسک ناشی از نوسانات نرخ ارز از جمله موضوعاتی است که ذهن محققان را به خود معطوف کرده است. این ریسک و چگونگی مدیریت آن در مورد بنگاه‌ها و موسساتی که دارای حجم مبادلات ارزی قابل توجهی هستند، بسیار مهم و قابل تأمل است. ازاین رو در سال‌های اخیر در عرصه جهانی ابزارهای متعدد مالی برای مدیریت این ریسک، ابداع شده یا تکامل یافتند.

دگرگونی اقتصاد جهانی و توسعه اقتصادی طی دهه‌های اخیر موجب ابداع یا تکامل ابزارهای متعدد مالی شده است. علاوه بر گسترش معاملات سنتی دارایی‌های فیزیکی و مالی، مبادلات ابزار مشتقه، قراردادهای سلف، شامل قراردادهای آتی و قراردادهای معاوضه‌ای و اختیار معامله گسترش زیادی یافته است که در واقع یکی از کاربردهای اصلی ابزارهای مشتقه پوشش ریسک است. در میان روش‌های مختلفی که برای کاهش ریسک ناشی از نوسان‌های قیمت دارایی‌ها وجود دارد، ساده‌ترین و شاید پرکاربردترین ابزار پوشش ریسک، استفاده از قرارداد آتی‌ است. قرارداد آتی‌ توافقنامه‌ای مبنی بر خرید یا فروش دارایی در زمان معین در آینده و با قیمت مشخص است، به این معنا که افراد قراردادهای آتی را با یکدیگر خرید و فروش می‌کنند که این قراردادها بر پایه یک دارایی پایه منعقد می‌شود؛ چنانچه فرد در قرارداد آتی موقعیت خرید اتخاذ کند به معنای آن است که مقدار مشخصی از دارایی پایه را می‌بایست در تاریخ مشخصی در آینده با قیمتی که در ابتدای قرارداد (زمان انعقاد قرارداد) تعیین شده است، از فروشنده تحویل گیرد. بدیهی است این فرد به دلیل اینکه از افزایش قیمت نقدی دارایی پایه در طول زمان نگران است، اقدام به اتخاذ موقعیت خرید در بازار آتی‌ها کرده است؛ این در حالی است که چنانچه فرد به هر دلیلی کاهش قیمت را نامطلوب بداند می‌بایست در بازار معاملات قراردادهای آتی موقعیت فروش اتخاذ کند که در آن صورت می‌بایست مقدار معین از دارایی مشخص شده در زمان فروش قرارداد را در آینده با قیمت تعیین شده در ابتدای قرارداد به خریدار تحویل دهد. این قراردادها برخلاف قراردادهای سلف که در بازارهای خارج از بورس مورد معامله مانند بورس قرار می‌گیرند در بازارهای سازمان‌یافته‌ها دادوستد می‌شوند.

در سال‌های اخیر به منظور پرهیز از کاهش نقدشوندگی بازارهای آتی و تنوع بی‌رویه قراردادهای آتی و همچنین عدم وجود بازار آتی فعال در کشور جز بازار آتی سکه طلا، استفاده از پوشش ریسک متقاطع مورد توجه قرار گرفته است. پوشش ریسک متقاطع به حالتی اطلاق می‌شود که دارایی نقدی، متفاوت از دارایی پایه قرارداد آتی باشد. مساله مهم در پوشش ریسک متقاطع انتخاب قرارداد آتی است که قیمت آن دارای بیشترین همبستگی با قیمت دارایی پایه باشد.

همبستگی ارز و طلا

در بسیاری از کشورها که دارای بازار آتی ارز فعال هستند نوسانات نرخ ارز از طریق اتخاذ موقعیت مخالف با موقعیت نقدی در این نوع بازارها جبران می‌شود، اما در ایران بازار آتی ارز فعال نیست و تنها بازار آتی فعال و مرتبط، بازار آتی سکه طلا است که همبستگی مثبت و بالایی با ارز (قیمت دلار به ریال) دارد. (البته از تابستان سال گذشته، بازار آتی سکه در بورس کالای ایران متوقف شده و گفته می‌شود که تا اطلاع ثانوی، خبری از بازگشایی این بازار نیست) . با این حال بررسی امکان پوشش ریسک نوسانات نرخ ارز با استفاده از ورود به بازار آتی طلا می‌تواند نتایج ارزشمندی برای فعالان بازار سرمایه به دست آورد.

بررسی داده‌های معاملاتی در بازه زمانی دی ماه 1387 تا اردیبهشت 1397 برای ایران و دوره زمانی 18 مارچ 2003 تا 17 آگوست 2018 برای ترکیه به منظور به دست آوردن چشم‌انداز شفاف از وضعیت معاملات بازارهای مالی ایران و مقایسه آن با ترکیه به عنوان یک کشور در حال توسعه، نشان می‌دهد که ضریب مربوط به متغیر قیمت آتی سکه طلا برای رژیم صفر (کم نوسان) 0013/0 است.

این موضوع نشان دهد که برای پوشش ریسک، به ازای هر قرارداد ارز، 0013/0 واحد قرارداد سکه طلا باید خریداری شود. به‌طور مثال فردی که در آینده متقاضی خرید 100 هزار دلار است، می‌بایست جهت پوشش ریسک ناشی از نوسانات نرخ ارز معادل 130 سکه آتی طلا خریداری کند. برای رژیم یک (پر نوسان) نیز ضریب قیمت آتی سکه طلا که همان نسبت بهینه پوشش ریسک بوده است، 0046/0 به دست آمده است که نشان می‌دهد به ازای هر دلار برای پوشش ریسک نیاز به خرید 0046/0 واحد سکه طلا به صورت آتی است. به‌طور مثال فردی که متقاضی خرید 100 هزار دلار است می‌بایست جهت پوشش ریسک ناشی از نوسانات نرخ ارز معادل 460 سکه آتی طلا خریداری کند. کارایی پوشش ریسک با استفاده از معادله ادرینگتون 56/64 درصد به دست آمد . از طرف دیگر نتایج این مطالعه نشان داد در مدل برآوردی برای بورس استانبول ضریب مربوط به تغییرات قیمت آتی طلا در رژیم صفر (کم نوسان) 00061/0 و سطح احتمال مربوطه 068/0 به دست آمده است. برای رژیم یک (پر نوسان) نیز ضریب تغییرات قیمت آتی طلا 0075/0 و سطح احتمال مربوطه نیز 00/0 به دست آمده است که نشان می‌دهد این متغیر نیز از نظر آماری معنی‌دار بوده است. از این‌رو می‌توان گفت نسبت بهینه پوشش ریسک برای بورس استانبول به ازای هر دلار در رژیم صفر 00061/0 اونس طلا و برای رژیم یک 0075/0 اونس طلا بوده است. نتایح نشان دادند که کارایی پوشش ریسک برای بورس استانبول 54/48 درصد بوده است. با توجه به نتایج می‌توان گفت که استفاده از بازار آتی‌ طلا برای پوشش ریسک نوسانات نرخ ارز می‌تواند بسیار تأثیرگذار باشد. از این رو به فعالان در بازار ارز مخصوصا صادرکنندگان و وارد‌کنندگان توصیه شده است که با استفاده از بازارهای آتی طلا ریسک ناشی از نوسانات نرخ ارز را تا حدود 65 درصد کاهش دهند. از طرف دیگر بررسی‌ها نشان می‌دهد که در بازار آتی‌ها سکه طلا دخالت دولت بیش از حد بوده و البته این مورد در بازار ارز نیز وجود دارد. از این‌رو به سیاست‌گذاران اقتصادی نیز توصیه شده است که با دخالت کمتر شفافیت بیشتری در بازار آتی سکه طلا ایجاد کرده تا کارایی پوشش ریسک در این بازارها افزایش پیدا کند. این توصیه برای بازار ارز نیز پیشنهاد شده تا از این طریق علاوه بر کاهش رانت در این بازارها، گرایش به سمت رقابتی‌تر شدن بازارهای فوق افزایش پیدا کند.

نگاهی بر بازار تجارت نفت

درباره کتاب :
بازار تجارت نفت ، در سال های اخیر به یکی از جذاب ترین بازارهای مالی برای سرمایه گذاران و معامله گران بازارهای جهانی مبدل گشته است ، قرار گرفتن نفت در جایگاه راهبردی توسعه ی جوامع در دهه های گذشته از یک سو و چالش های جهانی بر سر بدست آوری آن از دیگر سو اهمیت بالقوه این کالای ارزشمند را دو چندان نموده است ، از این منظر بازار معاملات مالی نفت نیز طی گذشت حدود 2 دهه از پیدایش آن ، دستخوش گستردگی روز افزونی بوده است.

فهرست مطالب :
فصل اول- بازار جهانی نفت – کلیات و ساختارها
آغاز1 - انواع بازار برحسب نوع قرارداد - داد و ستد براساس نحوه تعهد معاملات بورس‌ها - بازارهای بورس و بورس کالا - خصوصیات کالای بورسی و انواع آن - نفت خام و فرآورده ها – تعاریف و ویژگی‌ها - نفت خام و انواع آن - حوزه‌های نفتی - نفت Brent و WTI - فرآورده‌های نفتی - گازهای محلول - بنزین - مقطرات - حمل و نقل و پالایش - ذخیره‌سازی – مخازن - بازار کالاهای انرژی - بازار گاز طبیعی - بازار فرآورده‌های نفتی - بازار برق - بازار نفت‌خام - تاریخچه تحولات در بازار نفت - عرضه و تقاضای کلان نفت - انواع معاملات در بازار نفت - مفهوم ریسک در معاملات کالا - مشتقات مالی (Derivatives) - انواع قراردادهای معاملاتی نفت خام در بازارهای بورس - قرارداد آتی ( Future Contract ) - قراردادهای اختیار معامله (Option) - بورس‌های نفت در جهان
فصل دوم - معاملات در بازار نفت خام
مقدمه - خرید / فروش در معاملات کاغذی - فرآیند معاملات در بورس‌ها - انواع معاملات نفت برپایه راهبرد - معاملات پوشش ریسک (Hedging) - معاملات بورس بازی یا تخمینی (Speculative)
انواع معاملات نفت از منظر نوع قراردادها - معاملات برپایه قراردادهای آتی (Future) - سازوکار معاملات آتی - معاملات برپایه قراردادهای اختیار (Options) - کلیات و تعاریف - انواع اختیار و نوع اجراء - انواع قرارداد اختیار براساس قیمت‌گذاری قرارداد - معاملات برپایه CFD - قراردادهای CFD (Contract for Differences) - عملکرد CFDs و بازارسازها - CFD نفت خام
فصل سوم- عوامل مؤثر بر بهاء نفت خام و سمت و سوی قیمت‌ها در بازار
عوامل بنیادین (Fudamental) - عوامل سیاسی – اجتماعی - رشد اقتصادی - آب و هوا - بازار فرآورده‌ها و پالایش - حمل و نقل نفت خام - ذخیره سازی نفت و فرآورده‌ها - تصمیمات OPEC - بازار عرضه و تقاضای امریکا - عوامل تکنیکال یا محاسباتی (Technical/Charting) - نقاط حمایت و مقاومت - مقاطع کمی اخبار - سایر عوامل مؤثر بر سمت و سو و نوسان قیمت‌ها - اقبال بازار و نقش بورس‌بازان - رشد اقتصادی کشورهای هدف مصرف - سایر بازارها - ارزش دلار امریکا (USD) - معاملات قراردادهای اختیار - حجم معاملات (Volume) - روند و قیمت بسته شدن قرارداد (Close) - سودبری معامله‌گران - تفاوت قیمت قراردادهای آتی (Contango/Backwardation)
فصل چهارم- راهبردهای معاملاتی و سرمایه‌گذاری در بازار نفت‌خام
راهبردها و بازه زمانی معاملات - توجه به نوع قراردادها در انتخاب راهبرد - نکاتی پیرامون معاملات آتی‌ها - معاملات اختیار و تنوع روش‌ها - راهبردها و نوع نگرش و تحلیل‌گری معامله‌گران - تفکرات و شگردهای معامله‌کران در کانون راهبردها - «گزش» یا «Bite» در انجام معاملات - معاملات شبانه یا «Over Night Trading» - معاملات معلق یا درج درخواست (Order/Pending) - مدیریت ریسک و کنترل سرمایه - مدیریت کلان سرمایه - مدیریت حساب / پول و راهبردهای معاملاتی - سرمایه‌گذاری در بازار نفت - رویکردها و مختصات سرمایه‌گذاری - سرمایه‌گذاری‌های حقوقی - سرمایه‌گذاران حقیقی - عوامل و موانع سرمایه‌گذاری و معاملات شخصی - عوامل و موانع داخلی یا فردی - عوامل و موانع بیرونی - صندوق‌های سرمایه‌گذاری بازارهای آتی نفت و پوشش ریسک / مشاع - فهرست برخی منابع و مراجع براساس حروف الفبا

نگاهی بر بازار تجارت نفت

درباره کتاب :
بازار تجارت نفت ، در سال های اخیر به یکی از جذاب ترین بازارهای مالی برای سرمایه گذاران و معامله گران بازارهای جهانی مبدل گشته است ، قرار گرفتن نفت در جایگاه راهبردی توسعه ی جوامع در دهه های گذشته از یک سو و چالش های جهانی بر سر بدست آوری آن از دیگر سو اهمیت بالقوه این کالای ارزشمند را دو چندان نموده است ، از این منظر بازار معاملات مالی نفت نیز طی گذشت حدود 2 دهه از پیدایش آن ، دستخوش گستردگی روز افزونی بوده است.

فهرست مطالب :
فصل اول- بازار جهانی نفت – کلیات و ساختارها
آغاز1 - انواع بازار برحسب نوع قرارداد - داد و ستد براساس نحوه تعهد معاملات بورس‌ها - بازارهای بورس و بورس کالا - خصوصیات کالای بورسی و انواع آن - نفت خام و فرآورده ها – تعاریف و ویژگی‌ها - نفت خام و انواع آن - حوزه‌های نفتی - نفت Brent و WTI - فرآورده‌های نفتی - گازهای محلول - بنزین - مقطرات - حمل و نقل و پالایش - ذخیره‌سازی – مخازن - بازار کالاهای انرژی - بازار گاز طبیعی - بازار فرآورده‌های نفتی - بازار برق - بازار نفت‌خام - تاریخچه تحولات در بازار نفت - عرضه و تقاضای کلان نفت - انواع معاملات در بازار نفت - مفهوم ریسک در معاملات کالا - مشتقات مالی (Derivatives) بازارهای آتی نفت و پوشش ریسک - انواع قراردادهای معاملاتی نفت خام در بازارهای بورس - قرارداد آتی ( Future Contract ) - قراردادهای اختیار معامله (Option) - بورس‌های نفت در جهان
فصل دوم - معاملات در بازار نفت خام
مقدمه - خرید / فروش در معاملات کاغذی - فرآیند معاملات در بورس‌ها - انواع معاملات نفت برپایه راهبرد - معاملات پوشش ریسک (Hedging) - معاملات بورس بازی یا تخمینی (Speculative)
انواع معاملات نفت از منظر نوع قراردادها - معاملات برپایه قراردادهای آتی (Future) - سازوکار معاملات آتی - معاملات برپایه قراردادهای اختیار (Options) - کلیات و تعاریف - انواع اختیار و نوع اجراء - انواع قرارداد اختیار براساس قیمت‌گذاری قرارداد - معاملات برپایه CFD - قراردادهای CFD (Contract for Differences) - عملکرد CFDs و بازارسازها - CFD نفت خام
فصل سوم- عوامل مؤثر بر بهاء نفت خام و سمت و سوی قیمت‌ها در بازار
عوامل بنیادین (Fudamental) - عوامل سیاسی – اجتماعی - رشد اقتصادی - آب و هوا - بازار فرآورده‌ها و پالایش - حمل و نقل نفت خام - ذخیره سازی نفت و فرآورده‌ها - تصمیمات OPEC - بازار عرضه و تقاضای امریکا - عوامل تکنیکال یا محاسباتی (Technical/Charting) - نقاط حمایت و مقاومت - مقاطع کمی اخبار - سایر عوامل مؤثر بر سمت و سو و نوسان قیمت‌ها - اقبال بازار و نقش بورس‌بازان - رشد اقتصادی کشورهای هدف مصرف - سایر بازارها - ارزش دلار امریکا (USD) - معاملات قراردادهای اختیار - حجم معاملات (Volume) - روند و بازارهای آتی نفت و پوشش ریسک قیمت بسته شدن قرارداد (Close) - سودبری معامله‌گران - تفاوت قیمت قراردادهای آتی (Contango/Backwardation)
فصل چهارم- راهبردهای معاملاتی و سرمایه‌گذاری در بازار نفت‌خام
راهبردها و بازه زمانی معاملات - توجه به نوع قراردادها در انتخاب راهبرد - نکاتی پیرامون معاملات آتی‌ها - معاملات اختیار و تنوع روش‌ها - راهبردها و نوع نگرش و تحلیل‌گری معامله‌گران - تفکرات و شگردهای معامله‌کران در کانون راهبردها - «گزش» یا «Bite» در انجام معاملات - معاملات شبانه یا «Over Night Trading» - معاملات معلق یا درج درخواست (Order/Pending) - مدیریت ریسک و کنترل سرمایه - مدیریت کلان سرمایه - مدیریت حساب / پول و راهبردهای معاملاتی - سرمایه‌گذاری در بازار نفت - رویکردها و مختصات سرمایه‌گذاری - سرمایه‌گذاری‌های حقوقی - سرمایه‌گذاران حقیقی - عوامل و موانع سرمایه‌گذاری و معاملات شخصی - عوامل و موانع داخلی یا فردی - عوامل و موانع بیرونی - صندوق‌های سرمایه‌گذاری / مشاع - فهرست برخی منابع و مراجع براساس حروف الفبا

پاکت آپشن و تعریف قراردادهای آتی Futures

پاکت آپشن و تعریف قراردادهای آتی Futures

قراردادهای آتی (Futures) در واقع ابزارهایی مالی هستند که فروشندگان قراردادهای آتی را موظف می‌کند که نماد مربوط به آن را بفروشد و خریداران را موظف به خرید با قیمت و تاریخ قرارداد می‌کند.

قراردادهای آتی کیفیت و کمیت نماد معاملاتی را برای معامله مشخص می‌کند، با این حال بسیاری از قراردادهای آتی دارای بندی هستند که اجازه‌ی تسویه‌ی نقدی را می‌دهد.

قراردادهای آتی در ابتدا در معاملات کالاها و برای تحویل فیزیکی دارایی‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفتند اما تا امروزه به بخش‌های مختلفی از بازارهای مالی گسترش پیدا کرده‌اند.

قراردادهای آتی در بازارهای معاملاتی امروزی Pocketoption

در حالی که قراردادهای آتی در ابتدا برای تسویه فیزیکی کالاهای معامله شده استفاده می‌شدند، حالا ابزار معاملاتی محبوب و رایجی هستند که در اکثر بازارهای معاملاتی وجود دارند.

بازار قراردادهای آتی و آپشن‌ها (نوع دیگری از قراردادهای مشتقه) در برخی مواقع چند برابر بزرگتر از بازار تحویل فیزیکی نماد معاملاتی مربوط به آن هستند.

برای مثال، بازار قراردادهای آتی نفت در برخی روزها حتی به اندازه‌ی 30 برابر بزرگتر از بازار معامله و تحویل فیزیکی بشکه‌های نفت بوده است.

این قراردادهای آتی هم برای سودآوری از پیش‌بینی‌ها و همینطور پوشش ریسک مورد استفاده قرار می‌گیرند چون طرفین می‌توانند بر اساس جهت قیمتی قرارداد آتی به معامله بپردازند.

برخی معامله‌گران در واقع از قراردادهای آتی بازارهای آتی نفت و پوشش ریسک برای معامله‌ی نمادهایی استفاده می‌کنند که راه دیگری برای معامله‌ی آنها وجود ندارد و دسترسی به آن ندارند.

برای مثال، معامله فیزیکی نفت یا مقادیر بالایی از طلا معمولا به تعداد کمی از موسسات مربوط می‌شود اما از طرفی دیگر اکثر معامله‌گران به بازار معاملاتی قراردادهای آتی دسترسی دارند.

امکان تسویه نقدی در واقع به این معناست که سرمایه‌گذاران بدون ظرفیت انبار و ذخیره‌سازی،‌ می‌توانند به معامله‌ی اکثر کالاها بپردازند.

با این حال، قراردادهای آتی که دارای امکان تحویل فیزیکی کالا هستند،‌ می‌توانند هزینه‌ی اضافه‌ای برای ذخیره‌سازی و انبار دارایی خریداری شده برای شما داشته باشند.

همینطور توجه داشته باشید که اکثر Futureها با مارجین معامله می‌شوند که به معامله‌گران اجازه می‌دهد با استفاده از اهرم یا لوریج، امکان سودآوری‌هایی را داشته باشند که در آن بازارها از طریق دیگری ممکن نیست.

قراردادهای آتی چیست؟

قراردادهای آتی (Futures Contract)، قراردادهای مالی می‌باشند که طرفین را به مبادلهٔ یک دارایی با قیمتی از پیش تعیین‌شده و در تاریخ از پیش تعیین‌شده ملزم می‌کند. در اینجا، خریدار باید پرداخت را انجام دهد و فروشنده نیز باید دارایی پایه (underlying asset) را با قیمت از پیش تعیین‌شده به فروش برساند، بدون توجه به این که قیمت کنونی کالا در بازار کنونی چه مقدار می‌باشد.

دارایی‌های پایه شامل کالاهای فیزیکی و یا دیگر ابزارهای مالی می‌باشند. قراردادهای آتی، اطلاعات جزیی‌ای در مورد دارایی پایه را ذکر کردند و به‌منظور تسهیل مبلادلات در بازارهای مبادلات قراردادهای آتی، استاندارد شده‌اند. از قراردادهای آتی می‌توان به‌منظور معامله‌گری و یا محافظت از ارزش دارایی پایه (hedging) استفاده نمود.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد بازار مبادلات قراردادهای آتی می‌توانید از مطلب آموزشی «بازار مبادلات قراردادهای آتی چیست؟» دیدن نمایید.

نکات کلیدی:

• قراردادهای آتی، قراردادهای مالی هستند که خریدار را به پرداخت مبلغی برای خریداری دارایی پایه، و فروشنده را به فروش آن دارایی و به قیمت از پیش تعیین‌شده ملزم می‌کند.
• یک قرارداد آتی به ‌سرمایه‌گذار این امکان را می‌دهد تا بتواند در جهت حرکت قیمت یک اوراق ‌بهادار، یک کالا، و یا یک ابزار مالی به ‌معامله‌گری بپردازد.
• قراردادهای آتی به‌منظور محافظت از حرکات قیمتی دارایی پایه و به‌منظور جلوگیری از ضررهای غیرمطلوب احتمالی در صورت رخ دادن تغییرات قیمتی، مورد استفاده قرار می‌گیرند.

درک قراردادهای آتی

قراردادهای آتی، به ‌معامله‌گران این امکان را می‌دهند تا قیمت یک دارایی و یا یک کالا را در سطح مشخصی ثابت نگهدارند (قفل کنند – Lock). این قراردادها شامل یک تاریخ به‌عنوان تاریخ انقضا (expiration date) و هزینه‌ای نقدی (up frot) می‌شوند. قراردادهای آتی توسط ماهی که در آن به انقضایشان می‌رسند، شناخته می‌شوند. برای مثال، یک قرارداد آتی طلا در دسامبر، در ماه دسامبر منقضی می‌شود.

واژهٔ آتی (futures) تمایل به نمایش وضعیت کلی بازار دارد. هرچند، انواع بسیار زیادی از قراردادهای آتی وجود دارند که می‌توان‌ از آن‌ها برای معامله استفاده کرد. این قراردادهای آتی شامل:

1. قراردادهای آتی کالاها (Commodity Futures) مانند قراردادهای آتی نفت خام، گاز طبیعی، ذرت و گندم.
2. قراردادهای آتی شاخص‌های سهام (Stock Index Futures) مانند قراردادهای آتی شاخص S&P 500
3. قراردادهای آتی ارزها (Currency Futures) که شامل قراردادهای یورو اتحادیه اروپا (EUR) و پوند بریتانیا (British Pound – GBP) می‌باشند.
4. قراردادهای آتی فلزات گرانبها (Precious Metal Futures) مانند قرارداد‌های طلا و نقره.
5. قراردادهای آتی وزارت ‌خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا (U.S. Treasury Futures) برای اوراق قرضه و دیگر محصولات.

مهم است که تفاوت بین قراردادهای اختیار معامله (Option Contracts) و قراردادهای آتی (Futures Market) را بدانید. قراردادهای اختیار معامله به دارندهٔ این قراردادها این اختیار (و نه اجبار) را می‌دهد تا دارایی پایه را در تاریخ انقضا خریداری کند و یا به فروش برساند، در حالی که خریدار قرارداد آتی مجبور است که تمامی بندها و موارد ذکر شده در قرارداد را عملی سازد.

مزایا و معایب قراردادهای آتی

• ‌سرمایه‌گذار می‌تواند از قراردادهای آتی به‌منظور ‌معامله‌گری در جهت حرکت قیمت‌ دارایی پایه استفاده کند.
• شرکت‌ها می‌توانند از قیمت مواد اولیه‌شان با استفاده از این قراردادها، در برابر نوسانات قیمتی محافظت کنند.
• قراردادهای آتی ممکن است نیازمند پرداخت شدن بخشی از مبلغ کل قرارداد در ابتدای کار باشند.

• ‌سرمایه‌گذاران، در قراردادهای آتی با ریسک ضرری بیش از حد مارجین اولیه مواجه هستند زیرا قراردادهای آتی از ضریب اهرمی‌ (leverage) استفاده می‌کنند.
• ‌سرمایه‌گذاری در قراردادهای آتی ممکن است باعث شود که شرکتی که با استفاده از این قراردادها به دنبال بازارهای آتی نفت و پوشش ریسک محافظت از تغییرات شدید قیمت‌ها می‌باشد، حرکات قیمتی مطلوبش را از دست بدهد. یعنی در صورت افزایش قیمت‌ها، نتواند محصولاتش را به قیمت‌های روز در بازار به فروش برساند.
• مارجین‌ها می‌توانند یک شمشیر دو لبه باشند بدین معنی که‌ آن‌ها می‌توانند هم میزان سود را چند برابر کنند و هم بر مقادیر زیان به‌شدت بیفزایند.

استفاده کردن از قرارداد‌های آتی

بازار قراردادهای آتی معمولاً از ضرایب اهرمی بالا، استفاده می‌کنند. ضریب اهرمی‌ بدین معنی است که یک ‌معامله‌گر نیازی ندارد که در ابتدای معامله خود به میزان 100 درصد مبلغ ذکر شده در قرارداد را به معامله وارد کند. بلکه، کارگزار مبلغی را به‌عنوان مارجین اولیه از ‌معامله‌گر دریافت می‌کند، که کسری از ارزش کل قرارداد می‌باشد. این مقدار که توسط کارگزاری ‌نگهداری می‌شود بسته به‌اندازهٔ قرارداد، میزان اعتبار ‌سرمایه‌گذار، و همچنین قوانین و شرایط ذکر شده در کارگزاری متفاوت می‌باشند.

معامله‌گران قراردادهای آتی در محل انجام معاملات، تعیین می‌کنند که تحویل این قرارداد را به‌صورت تحویل فیزیکی انجام دهند و یا آن قرارداد را‌ بر مبنای پول نقد (cash settled) ببندند. یک شرکت ممکن است به یک قرارداد با تحویل فیزیکی ورود کند تا بتواند هزینهٔ مواد اولیهٔ مورد نیازش برای تولید کالاها را در سطحی ثابت نگهدارد. با این وجود، بیشتر قراردادهای آتی توسط ‌معامله‌گرانی بسته می‌شوند که قصد ‌معامله‌گری با استفاده از این قراردادها را دارند. این قرارداد‌ها به زیر قیمت خود به فروش می‌رسند و یا پس از فروش، تفاوت بین قیمت خرید و قیمت بسته شدت‌شان برای شناخت سود/ضرر، مورد استفاده قرار می‌گیرد، و این قراردادها بر پایهٔ پول نقد (cash settled) می‌باشند.

‌معامله‌گری قراردادهای آتی

یک قرارداد آتی به ‌معامله‌گر این اجازه را می‌دهد تا بتواند در جهت حرکت قیمتی کالا در بازار، به معامله بپردازد.

اگر ‌معامله‌گر یک قرارداد آتی را خریداری کرد و قیمت کالا نیز افزایش پیدا کرد، و این افزایش قیمت (نسبت به قیمت اصلی) تا تاریخ انقضای آن قرارداد پابرجا ماند، ‌معامله‌گر می‌تواند کسب سود کند. قبل از فرا رسیدن تاریخ انقضای قرارداد، می‌توان معاملهٔ خرید (long position) را با یک معاملهٔ فروش (sell position) برای یک مقدار یکسان در قیمت کنونی، بست. تفاوت بین قیمت‌های این دو قرارداد، برابر با مبلغ پولی است که در حساب ‌معامله‌گر نزد کارگزاری وجود دارد، و هیچ کالای فیزیکی‌ای در این حالت جابه‌جا نخواهد شد. هرچند، معامله‌گر می‌تواند در صورتی که قیمت کالا پایین‌تر از قیمت مشخص شده در قرارداد آتی باشد، دچار ضرر گردد.

معامله‌گران می‌توانند از موقعیت‌های معاملاتی فروش (short or sell position)، در صورت پیش‌بینی افت قیمتی دارایی پایه استفاده نمایند. اگر قیمت‌ها کاهش پیدا کند، معامله‌گر از یک معامله با همان مقدار و در جهت عکس (offset) به‌منظور بستن موقعیت استفاده می‌کند. تفاوت بین دو مبلغ نیز در تاریخ انقضای این قراردادها مشخص خواهد شد. معامله‌گر در صورت حرکت قیمت دارایی پایه به سطحی پایین‌تر از سطح ذکرشده در قرارداد، سود خواهد کرد‌ و در صورت حرکت قیمت به سطحی بالاتر از سطح قیمتی ذکرشده در قرارداد، زیان شناسایی خواهد نمود.

مهم است به یاد داشته باشید که معامله کردن با مارجین این اجازه را به ‌معامله‌گر می‌دهد تا بتواند وارد معاملات بسیار بزرگ‌تری نسبت به موجودی حسابش در ‌کارگزاری شود. در نتیجه، ‌سرمایه‌گذاری با استفاده از مارجین‌ها می‌تواند سود را به مانند زیان چند برابر کند. یک ‌معامله‌گر را در نظر بگیرید که در ‌کارگزاری یک حساب با موجودی 5,000 دلار دارد و می‌خواهد یک معامله به مبلغ 50,000 دلار در نفت خام انجام دهد. اگر قیمت نفت در جهتی برخلاف جهت معامله او حرکت کند، او دچار ضرر خواهد شد و به‌سرعت مبلغ 5,000 دلار مارجین اولیه‌اش از دست خواهد داد. در این حالت، کارگزاری حساب شما را مارجین کال (margin call) می‌نماید. این بدین معنی است که ‌معامله‌گر نیاز دارد تا مبالغ اضافه‌ای به‌حسابش در ‌کارگزاری واریز کند تا بتواند ضررهای ایجادشده را جبران نماید.

حفاظت از دارایی پایه با استفاده از قراردادهای آتی

از قراردادهای آتی می‌توان به‌منظور حفاظت از قیمت یک دارایی پایه در برابر حرکات قیمتی استفاده کرد. در اینجا، هدف جلوگیری از ضرر در صورت تغییرات قیمت غیرمطلوب و نه کسب سود از طریق ‌معامله‌گری مدنظر می‌باشد. بسیاری از شرکت‌هایی که وارد معاملات آتی می‌شوند، قصد دارند از ارزش دارایی پایه‌شان حفاظت کنند.

برای مثال، یک کشاورز ذرت ممکن است محصولاتش را با قیمتی تعیین شده از اکنون، در آینده با استفاده از قراردادهای آتی به فروش برساند. با انجام این کار،‌ آن‌ها ریسک کاهش قیمت را از بین برده‌اند و حداقل کسب درآمد به مبلغ ثابتی را برای خود ضمانت کرده‌اند. اگر قیمت ذرت کاهش یابد، این شرکت براساس مبلغ توافق‌شدهٔ قبلی خود، دریافتی خواهد داشت و این قرارداد، باعث پوشش داده شدن تأثیر کاهش قیمت ذرت در بازار شد. با توجه به اینکه این سود و زیان‌ها جبران‌کنندهٔ یکدیگر می‌باشند، استفاده کردن مناسب از آن‌ها می‌تواند قیمت کالا را در سطح قیمتی مناسبی در بازار ثابت نگهدارد.

مقررات نظارتی بر قراردادهای آتی

بازارهای مبادلات قراردادهای آتی توسط کمیسیون مبادلات قراردادهای آتی (Commodity futures trading commission – CFTC) نظارت می‌شوند. کمیسیون معاملات قراردادهای آتی یک نهاد فدرال می‌باشد که توسط کنگرهٔ ایالات متحده آمریکا در سال 1974 به‌منظور ایجاد یکپارچگی در قیمت‌گذاری‌های بازارهای آتی تأسیس شد. از وظایف این کمیسیون می‌توان به جلوگیری از معاملات سوءِاستفاده‌کننده (Abuse trading practices)، کلاهبرداری (fraud)، و همچنین قانون‌گذاری برای شرکت‌های ‌کارگزاری که در معاملات قراردادهای آتی درگیر می‌باشند، اشاره کرد.

انتخاب یک ‌کارگزاری قراردادهای آتی

‌سرمایه‌گذاری در قراردادهای آتی و یا هرگونه ابزار مالی دیگر نیازمند استفاده از یک ‌کارگزاری می‌باشد. کارگزارهای بورس دسترسی به بورس‌ها و بازارهای مبادلاتی را فراهم می‌کنند و با استفاده از‌ آن‌ها، امکان انجام ‌سرمایه‌گذاری وجود دارد. پیدا کردن یک کارگزاری مناسب و همچنین، یافتن سرمایه‌گذاری‌‌ای که هم‌خوان با نیاز‌های شما باشد می‌تواند پروسه‌ای پیچیده باشد.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد بورس می‌توانید از مطلب آموزشی «بورس چیست؟» دیدن نمایید.

مثال‌هایی واقعی از قراردادهای معاملات آتی

معامله‌گری را در نظر بگیرید که قصد دارد تا با ورود به قراردادهای آتی نفت در ماه می، با این انتظار که قیمت نفت در پایان سال در سطحی بالاتر از سطح این قرارداد معامله خواهد شد، به معامله‌گری بپردازد. قراردادهای آتی نفت خام در ماه دسامبر در سطح قیمتی 50 دلاری معامله می‌شوند و معامله‌گر قرارداد را در این سطح قیمتی قفل می‌کند.

از آن جایی که نفت در واحدهای 1,000 بشکه‌ای معامله می‌شود، ‌سرمایه‌گذار در حال حاضر یک موقعیتِ معاملاتی باارزش 50,000 دلار نفت خام (1000×50 = 50,000) دارد. با این حال، ‌معامله‌گر برای ورود به این معامله تنها نیاز به پرداخت کسری از این مبلغ را به‌عنوان سپرده نزد کارگزاری‌اش دارد.

از ماه می ‌تا دسامبر، قیمت نفت و به تبع آن قیمت قرارداد آتی نفت خام دچار نوساناتی می‌شود. اگر حرکات قیمتی نفت بسیار نوسانی باشد، ممکن است ‌کارگزاری طلب مقدار پول بیشتری را از ‌سرمایه‌گذار کند، هزینه‌ای که تحت عنوان هزینهٔ مارجین نگهداری (maintenance margin) شناخته می‌شود.

در ماه دسامبر، با نزدیک شدن قرارداد به تاریخ انقضایش (که به‌طور معمول سومین جمعهٔ ماه معین شده می‌باشد.) قیمت نفت خام به سطح قیمتی 65 دلار رسیده است، و ‌معامله‌گر قراردادهای اصلی‌اش را می‌فروشد تا از موقعیت معاملاتی خارج شود. او تفاوت قیمتی به‌وجود آمده را به‌صورت پول نقد دریافت می‌کند، و می‌تواند مبلغ 15,000 دلار، بدون در نظر گرفتن هزینه‌ها و کمیسیون ‌کارگزاری به‌صورت خالص دریافت کند. (15,000$ = 1000 * 15$ , 15$ = 50$ – 65$)

‌هرچند، اگر قیمت نفت به‌سطح قیمتی 40 دلاری افت کند، ‌سرمایه‌گذار در این حالت 10,000 دلار زیان کرده است. (10,000$ – = 1000 * 10$ – , 10$ – = 50$ – 40$)

تیم تحریریه دیجی کوینر

این مقاله به کوشش هیئت تحریریه دیجی کوینر تولید شده است. تک تک ما امیدواریم که با تلاش خود، تاثیری هر چند کوچک در آگاه سازی فعالان حوزه رمز ارزها و بازارهای مالی داشته باشیم.