بررسی وضعیت بازارهای مختلف ایران

مدل‌سازی عوامل مؤثر بر توسعة شاخص‌های کارآفرینی در مناطق روستایی ایران نمونة پژوهش: منطقة اورامانات، استان کرمانشاه

امروزه جوامع روستایی در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی با چالش‌ها و مشکلات متعددی دست و پنجه نرم می‌کنند. بررسی‌ها نشان می‌دهد آموزش و ترویج کارآفرینی به‌مثابة یکی از عوامل اصلی نوآوری، بهره‌وری، ایجاد شغل و توسعة اقتصادی و اجتماعی (Karimi and Makreet, 2020: 1)، راهبردی برای توانمندسازی افراد جامعه به‌ویژه جوانان در مقابل معضلاتی مانند بیکاری، مهاجرت، مصرف مواد مخدر، ایدز، بزهکاری و. است (Kasim et al., 2013: 323)؛ همچنین کارآفرینی با تنوع‌بخشی به تولید محصولات و افزایش سطح اشتغال و کسب و کار در سطح جامعه، نابرابری و شکاف اقتصادی و اجتماعی را در جوامع کاهش می‌دهد و عاملی تسهیل‌گر در رسیدن به توسعة پایدار است (Oykuiyigun, 2015: 1230)؛ توسعة کارآفرینی با افزایش رقابت‌پذیری و تحریک نوآوری‌ها نیز به اشتغال‌زایی، افزایش تولیدات و ارزش افزودة محصولات روستاییان و درنهایت توسعة روستایی خواهد انجامید (Elena et al., 2015: 471-472; Harpa, 2017: 966).

تجربة بسیاری از کشورهای فقیر پرجمعیت که بیشتر جمعیت آنها را روستاییان تشکیل می‌دهند، بیان‌کنندة این نکته است که توجه به مقولة کارآفرینی از مهاجرت روستاییان به شهرها می‌کاهد و زمینه‌های اشتغال، رفاه و پیشرفت آنان را در همان روستای محل سکونتشان فراهم می‌کند (زارع احمدآبادی و عربشاهی، 1390: 50)؛ از سوی دیگر کارآفرینی در مناطق محروم روستایی به علت دسترسی اندک به منابع و امکانات و توسعه‌نیافتن روابط اجتماعی نسبت به کارآفرینی در مناطق و نواحی پیشرفته مشکل‌تر و بنابراین میزان اثرگذاری کارآفرینی در این‌گونه نواحی بیشتر است (عربیون و همکاران، 1389: 79). در جوامع روستایی قشرهای مختلفی می‌توانند کارآفرین باشند و کارآفرینی به قشر خاصی از جامعة روستایی اختصاص ندارد. فعالیت‌های کارآفرینی بدون توجه به بسیاری از محدودیت‌های صنعتی‌سازی روستا در قلب هرگونه توسعه‌ای در مناطق روستایی نهفته است (Korsgaard et al., 2015: 11).

پیرو در حاشیه قرار گرفتن نواحی روستایی در بسیاری از کشورها (Plüschke-Altof, 2017: 59)، جامعة روستایی ایران نیز به دلیل سیاست‌های ناکارآمد توسعة روستایی در همة ابعاد، با چالش‌های متعدد اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی مواجه شده است (Jamini et al., 2017: 27). یکی از مهم‌ترین پیامدهای سیاست‌های ناکارآمد توسعة روستایی، کاهش سهم جمعیت روستانشین از کل جمعیت ایران است؛ به این صورت که جمعیت روستانشین در طول 60 سال گذشته از 6/68 درصد جمعیت کل کشور در سال 1335 به 9/25 درصد در سال 1395 کاهش یافته است (مرکز آمار ایران، 1395). درنتیجة اثرگذاری این عوامل منفی رکود اقتصادی، روستاییان بی‌انگیزه، وابسته به بازار، مصرف‌گرا و پرتوقع (Riahi and Jamini, 2018: 19)، میزان بیکاری زیاد، درآمد کم و مهاجرت (جمشیدی و همکاران، 1394: 76)، از نمادهای اصلی جوامع روستایی است؛ بنابراین با توجه به چالش‌های متعدد جامعة روستایی و مزایایی که کارآفرینی برای این جوامع به همراه دارد، ترویج و توسعة کارآفرینی راهکار مناسبی برای بهبود وضعیت بیکاری، فقر، مهاجرت، کمبود درآمد و به‌طور کلی ضعف اقتصادی و اجتماعی روستاییان است.

با توجه به وضعیت نامناسب توسعة روستایی و شاخص‌های آن در مناطق مختلف ایران، بررسی‌ها نشان می‌دهد ساکنان روستاهای منطقة اورامانات در استان کرمانشاه نیز ازنظر مؤلفه‌های اقتصادی، آموزشی، بهداشتی، زیربنایی، امنیت غذایی، اشتغال، مهاجرت، مدیریت روستایی و. در وضعیت نامناسبی قرار گرفته‌اند (زیاری و همکاران، 1390: 14؛ تقدیسی و همکاران، 1392: 175؛ قادرمرزی و همکاران، 1392: 109؛ صیدایی و همکاران، 1393: 56؛ جمینی و جمشیدی، 1393: 206؛ جمینی و همکاران، 1393: 70؛ جمینی، 1396: 120). درمجموع بررسی وضعیت بازارهای مختلف ایران این منطقه ازلحاظ شاخص‌های توسعة اقتصادی، اجتماعی و زیرساختی روستایی، یکی از محروم‌ترین مناطق ایران به شمار می‌آید؛ این در حالی است که این منطقه تعداد زیادی نیروی انسانی مایل به کار و فعالیت و منابع محیطی غنی (منابع آب سطحی و زیرزمینی فراوان، پوشش خاک مناسب، تنوع مراتع و پوشش جنگلی انبوه، جاذبه‌های گردشگری طبیعی و انسانی و. ) و همچنین موقعیت استراتژیک مرزی (قرارگرفتن در مجاورت مرزی کشور عراق) دارد.

امروزه با توجه به تأثیرات مثبت کارآفرینی در روند دستیابی به توسعة روستایی به‌ویژه در مناطق محروم، شناسایی عوامل تعیین‌کنندة آن به یک زمینة مهم پژوهشی تبدیل شده است (Karimi and Makreet, 2020: 1)؛ از این رو انجام پژوهش‌های مربوط به کارآفرینی، راهبردی مؤثر برای توسعة روستایی محسوب می‌شود.

از یک سو نبود مطالعات منسجم درزمینة ارتقا و توسعة کارآفرینی و از سوی دیگر توجه اندک برنامه‌ریزان و سیاست‌گذاران توسعة روستایی به ساکنان منطقة اورامانات اهمیت و ضرورت این پژوهش را دوچندان می‌کند. با توجه به مطالب بیان‌شده مطالعة حاضر به دنبال یافتن پاسخی علمی برای پرسش‌های زیر است:

• وضعیت بهره‌مندی روستاییان ساکن در منطقة اورامانات از شاخص‌های کارآفرینی چگونه است؟
• مهم‌ترین عوامل مؤثر بر توسعة شاخص‌های کارآفرینی در میان روستاییان کدام‌اند؟

مبانی نظری و پیشینة پژوهش

براساس متون علمی، کارآفرینی فرایندی است که طی آن فرصت‌هایی شناسایی می‌شوند که به شروع فعالیت اقتصادی می‌انجامند و این مهم الزاماً با راه‌اندازی شرکت‌ها انجام نمی‌شود (Dobson and Mcluskie, 2020: 882). در تعریفی دیگر کارآفرینی فرایندی پویاست که طی آن شخص یا سازمان فعالیت کارآفرینانه را درک می‌کند؛ سپس این فعالیت به مرحلة باروری، کودکی، نوجوانی و همچنین مرگ منتهی می‌شود (Guerrero and Espinoza-Benavides, 2020: 1). با وجود ارائة تعاریف مختلف از کارآفرینی، براساس تعریف مؤسسة جهانی کارآفرینی و توسعه [1] ، کارآفرینی تعامل پویا و نهادینه‌شده میان نگرش‌ها، توانایی‌ها، آرزوها و آرمان‌های کارآفرینی توسط اشخاص است که موجب تخصیص بهینة منابع با ایجاد و راه‌اندازی سرمایه‌گذاری‌های جدید می‌شود (Acs et al., 2018: 32).

توسعه و گسترش مفاهیم مرتبط با کارآفرینی تا جایی پیش رفته که در حال حاضر مؤلفة پایداری به‌مثابة بررسی وضعیت بازارهای مختلف ایران یک مفهوم جدید در کارآفرینی مطرح شده است؛ به این صورت که کارآفرینی ضمن اشتغال‌زایی، درآمدزایی، ارائة خدمات و تولید محصولات، سعی دارد به شیوه‌ای عمل کند که مبانی توسعة پایدار به‌ویژه محیط زیست را به شکل همه‌جانبه‌ای در نظر گیرد؛ تا جایی که در حال حاضر مفهوم کارآفرینی پایدار (Bell and Stellingwerf, 2012: 12) و کارآفرینی سبز شکل گرفته که اهداف محیطی، اجتماعی و اقتصادی توسعة پایدار را به هم پیوند داده است و روشی کارآمد برای ایجاد جامعة پایدار محسوب می‌شود (Ye et al., 2020: 2). کارآفرینی پایدار، محرک ایجاد اشتغال و تأمین‌کنندة محصولات و خدمات نوآورانه، همواره موتور توسعة اقتصادی و حتی غیراقتصادی دانسته شده است (Roomi et al., 2021: 2). به طور کلی با در نظر گرفتن ارکان اصلی و سه‌گانة توسعة پایدار (پایداری اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی) (Stawicka, 2021: 2)، بررسی‌ها نشان می‌دهد میان توسعة پایدار و کارآفرینی ارتباط عمیقی وجود دارد؛ به گونه‌ای که در فرایند کارآفرینی باید بر استفادة بهتر از منابع اقتصادی، ارتقای پایداری و ثبات اقتصادی‌اجتماعی و افزایش رقابت تجاری تمرکز شود تا ضمن بهینه‌سازی کالاها و خدمات اقتصادی، پایداری زیست‌محیطی نیز تحقق یابد (Roomi et al., 2021: 2).

از نظر کورسگارد و همکاران [2] (2015) تاکنون دو ایدة اصلی برای شروع و ادامة مشاغل روستایی شناسایی شده است: کارآفرینی در روستاها [3] و کارآفرینی روستایی [4] . در مفهوم اول فعالیت‌های کارآفرینی به شکل محدود در روستا توسعه یافته‌اند، بیشتر آنها سودآور بوده‌ و به مکان و منابع روستا وابستگی زیادی نداشته‌اند؛ مفهوم دوم شامل فعالیت‌های کارآفرینی است که تأکید اصلی آن بر پیوند و درهم‌تنیدگی منابع محلی و فضای کسب و کار و اشتغال در روستاست. به طور کلی مشخصة کارآفرینی روستایی این است که تجارت برای حمایت و پشتیبانی از توسعة آیندة خود به منابع طبیعی، فرهنگی، تاریخی، انسانی، اجتماعی و مالی روستا نیازمند و وابسته است (Klofsten et al., 2019: 1-2).

از دیدگاه پژوهشگران و اندیشمندان توسعه ازجمله توسعة روستایی، کارآفرینی با تأثیر مثبت بر رشد اقتصادی، رفاه اجتماعی و توسعة اجتماعی (Burchi et al., 2021: 1-2)، راهبردی برای بهبود کیفیت زندگی، ایجاد فرصت‌های شغلی، افزایش بازدهی و بهره‌وری تولیدات روستایی، افزایش درآمد روستاییان، کاهش فقر و مهاجرت روستاییان است و بر این اساس نقش بسزایی در توسعة روستایی دارد (حیدری ساربان و عبدپور، 1398: 43)؛ همچنین از نظر آنها با توجه به شرایط اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و محیطی حاکم بر سکونتگاههای روستایی در مناطق مختلف جغرافیایی، ظرفیت‌ها و توان‌های توسعة کارآفرینی متفاوت خواهد بود (دهقانی و جمینی، 1396: 253). به طور کلی عوامل متعددی مانند سیاست مالیاتی، یارانه‌های دولت، حمایت از مالکیت معنوی، فرایندهای مختلف حقوقی، ساختار جامعة مدنی، شرایط اقتصادی و. در توسعة فعالیت‌های کارآفرینی در مناطق مختلف نقش دارند (Burchi et al., 2021: 1-2)؛ برای نمونه در بعضی مناطق فعالیت در بخش کشاورزی (سعیدی، 1388: 185)، در بعضی فعالیت در بخش گردشگری (سجاسی قیداری و همکاران، 1394: 85)، در بعضی فعالیت در بخش صنعت (صفوی، 1383: 145) و در بعضی دیگر فعالیت در بخش خدمات (مفتاح و زرین‌ساز، 1381: 10) در اولویت قرار دارد؛ همچنین در بعضی مناطق، ترکیبی از این عوامل همراه با مدیریت و سیاست‌گذاری منسجم توسعة روستایی، بستر لازم را برای توسعة کارآفرینی فراهم می‌کند (سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان کردستان، 1398: 55).

لیتونن [5] (2000: 75) ویژگی‌ها یا صفات و مشخصه‌های فرد کارآفرین را خطرپذیری، نوآوری، دانش درزمینة فنون کار و بازار و بازاریابی، مهارت‌های مدیریت کسب و کار، توانایی برای همکاری، برداشت خوب دربارة کسب‌وکار و توانایی برای شکار فرصت می‌داند.

رکن‌الدین‌افتخاری و سجاسی قیداری (1389: 22- 24) مهم‌ترین ویژگی‌ها و صفات شخص کارآفرین را نتیجه‌گرابودن، نیاز به کامیابی، ایستادگی، پشتکار، اراده، سخت‌کوشی، شوق، انرژی زیاد، پیش‌قدمی، مردم‌داری، انتقادپذیری، نوآوری، خلاقیت، ابتکار، انعطاف‌پذیری، خطرپذیری حساب‌شده، منفعت‌شناسی و خوداشتغالی می‌داند.

از نظر احمدپور داریانی و عرفانیان (1388: 89) مهم‌ترین ویژگی‌های کارآفرینان نیاز به موفقیت،برخورداری از مرکز کنترل درونی، مخاطره‌پذیری، استقلال‌طلبی، خلاقیت و تحمل ابهام است؛ همچنین براساس گزارش مؤسسة جهانی کارآفرینی و توسعه متغیرهایی مانند شناخت فرصت، درک مهارت، درک خطر، قابلیت خطرپذیری در کشور/ منطقه، انگیزة پیشرفت، بازار کار، صادرات، فناوری جدید، تجزیه و تحلیل پیچیدگی اقتصادی، سرمایه‌گذاری غیررسمی، شناخت کارآفرینان، وضعیت شغلی و. بنیان شاخص‌های کارآفرینی را تشکیل می‌دهد (Acs et al., 2018: 32).

بررسی‌ها نشان می‌دهد توسعة کارآفرینی و شاخص‌های آن تابعی از عوامل مختلف است و مطالعات مختلفی دربارة عوامل مؤثر بر توسعة کارآفرینی و شاخص‌های آن انجام شده است. نتایج پژوهش سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان کردستان (1398) دربارة عوامل مؤثر بر توسعة فعالیت‌های کارآفرینی در سکونتگاههای روستایی شهرستان دیواندره و سقز نشان داد حمایت مالی و معنوی بخش دولتی و خصوصی، آموزش مستمر و کارآمد، تضمین خرید محصولات و تولیدات، بازاریابی مناسب و بهره‌برداری پایدار از منابع محیطی، از مهم‌ترین عوامل مؤثر بر توسعة کارآفرینی هستند.

یافته‌های پژوهش رومی و پاروت [6] (2008) در ارتباط با عوامل مؤثر بر توسعه و پیشرفت کارآفرینی در پاکستان نشان داد دسترسی‌نداشتن به سرمایه، زمین، محل کسب‌وکار، فناوری اطلاعات، آموزش و کمبود سرمایه‌های اجتماعی، مهم‌ترین موانع پیش روی توسعة کارآفرینی در محدودة مطالعاتی هستند.

نتایج پژوهش فولمر و همکاران [7] (2010) با هدف شناسایی تعیین‌کننده‌های کارآفرینی در روستاهای غرب بنگال با استفاده از رویکرد معادلات ساختاری نشان داد سن، تحصیلات، وضعیت تأهل، تعداد فرزندان، تعداد محصولات، پشتیبانی مالی خانواده، نوآوری، ثروت و وضعیت شغلی از مهم‌ترین تعیین‌کننده‌های توسعة کارآفرینی در محدودة مطالعه‌شده‌اند.

نتایج مطالعة چاکرابورتی [8] (2014) با هدف بررسی عوامل اقتصادی و اجتماعی مؤثر بر توسعة کارآفرینی در یکی از بخش‌های منطقة آسام در هند نشان داد سن، جنس و درآمد سالانه تأثیر مستقیمی بر توسعة کارآفرینی در محدودة مطالعه‌شده دارند.

نتایج پژوهش نگلر و ناوده [9] (2017) با هدف تحلیل کارآفرینی غیرکشاورزی در مناطق روستایی جنوب صحرای آفریقا نشان داد بیمه‌کردن افراد دربرابر شوک‌های اقتصادی و حمایت‌های اجتماعی و درمجموع پشتیبانی پایدار از شخص کارآفرین و خانوادة او موجب توسعة کارآفرینی در بخش غیرکشاورزی و رونق اقتصادی و اجتماعی در نواحی روستایی می‌شود.

نتایج چند مطالعة دیگر نشان می‌دهد سیاست‌ها و قوانین سازمانی و دولتی و سیاست‌های بانکی، دسترسی به سرمایه و پول، میزان ارتباط با بازار، توانایی کنترل خطرپذیری، آموزش و دسترسی به اطلاعات، دوره‌های آموزش کارآفرینی و دانش کسب و کار (Nawaz, 2009)، موانع بازاریابی برای تولیدات (Sathiabama, 2010)، دانش و مهارت، دسترسی به امکانات و خدمات، عوامل مالی و اقتصادی، عوامل نهادی و سازمانی، عوامل قانونی و حقوقی، شرایط جغرافیایی و محیط روستا (Movahedi and Yaghoubi-Farani, 2012) از دیگر عوامل مرتبط و مؤثر بر توسعة کارآفرینی هستند.

براساس مطالعة کراکویاک- بال و همکاران [10] (2017) دربارة کارآفرینی در مناطق روستایی کشور لهستان، فراهم‌کردن دسترسی روستاییان به خدمات ارتباطی، مهم‌ترین عامل توسعة کارآفرینی است.

کلوفستن و همکاران [11] (2020) دربارة حمایت از کارآفرینی و کسب و کارهای کوچک در روستاهای کشورهای اتحادیة اروپا نشان دادند حمایت و پشتیبانی مالی و در نظر گرفتن تنوع فعالیت‌های اقتصادی، اقداماتی مؤثر برای توسعة کارآفرینی هستند.

سلیمانی و همکاران [12] (2021) دربارة کارآفرینی پایدار در جوامع روستایی ایران به این نتیجه رسیده‌اند که مدیریت و سیاست‌گذاری نقشی کلیدی در توسعة کارآفرینی پایدار در جوامع روستایی دارد.

مرور کلی مطالعات انجام‌شده نشان می‌دهد در فضاهای مختلف جغرافیایی عوامل متعددی در توسعة کارآفرینی دخیل‌اند و این عوامل متناسب با شرایط طبیعی و انسانی حاکم بر مناطق مختلف، با یکدیگر تفاوت‌هایی دارند؛ از این رو لازم است متناسب با تفاوت مکانی حاکم بر مناطق مختلف جغرافیایی، عوامل مؤثر بر کارآفرینی شناسایی شود. همچنین بررسی‌ها نشان می‌دهد برای عملیاتی‌کردن شاخص‌های کارآفرینی در نواحی روستایی، خلأ مطالعاتی شدیدی در کشورمان وجود دارد؛ بنابراین درزمینة بومی‌سازی شاخص‌های کارآفرینی تأییدشدة مؤسسة جهانی توسعة کارآفرینی در مناطق روستایی کشور، پژوهش حاضر نوآوری دارد. کاربست این شاخص‌ها همراه با ارائة مدل بومی و تجربی تعیین‌کننده‌های کارآفرینی در محدودة مطالعاتی می‌تواند مبنایی برای پژوهش‌های آتی درزمینة موضوع مطالعه‌شده در نواحی روستایی مختلف کشور باشد. با توجه به مطالب بیان‌شده و اثر عوامل مختلف بر کارآفرینی و با توجه به ارتباط توسعة پایدار و ارکان سه‌گانة آن با کارآفرینی، مدل مفهومی زیر درزمینة عوامل مؤثر بر کارآفرینی ارائه می‌شود. گفتنی است اولویت، تعداد، شدت و کیفیت این عوامل و زیرمجموعه‌های آنها متناسب با فضاهای جغرافیایی مختلف تفاوت‌های بنیادی دارد (شکل 1).

دومینوی دیگری در بازار کریپتو: چرا قیمت بیت‌کوین سقوط کرد؟

قیمت بیت‌کوین طی ۲۴ ساعت گذشته به کمترین مقدار خود طی دو سال گذشته رسید و بازار کریپتو شب عجیبی را سپری کرد.

در دیجیاتو ثبت‌نام کنید

جهت بهره‌مندی و دسترسی به امکانات ویژه و بخش‌های مختلف در دیجیاتو عضو ویژه دیجیاتو شوید.

تازه‌های تکنولوژی

قیمت بیت‌کوین طی ۲۴ ساعت گذشته به کمترین مقدار خود طی دو سال گذشته رسید و بازار کریپتو شب عجیبی را سپری کرد. اما علت ریزش سنگین بیت کوین طی یک شب گذشته چه بود؟ آیا سناریوی دومینوی ریزش دیگری در بازار ارزهای دیجیتال قرار است بار دیگر رقم بخورد یا بازار مجدد جان تازه‌ای خواهد گرفت؟

انتخابات میان‌دوره‌ای آمریکا در سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۸ بر قیمت بیت کوین تاثیر منفی و افت قیمتی بیش از ۵۰ درصد به همراه داشته است. امسال نیز این انتخابات توانست تاحدی بر بازار ارزهای دیجیتال تاثیرگذار باشد. اما طی ۲۴ ساعت گذشته و در شبی گه گذشت اتفاقات دیگری هم افتاد و بازار رمزارزها با شوک‌های دیگری نیز روبرو شد.

در واقع انتخابات میان‌دوره‌ای آمریکا از یک‌سو و واقعه مربوط به صرافی FTX که در ادامه به آن می‌پردازیم باعث شد قیمت بیت‌کوین به کمترین میزان خود طی دو سال گذشته حتی حدود ۱۷ هزار دلار برسد.

علت ریزش قیمت بیت ‌کوین چیست؟

عصر روز گذشته مورخ ۱۷ آبان‌ماه ابتدا خبرهایی در مورد گزارش توقف برداشت از صرافی FTX مطرح شد که خبر از تنش جدیدی در بازار ارزهای دیجیتال می‌داد. از آنجایی که صرافی FTX نقش برجسته‌ای در بازار کریپتو دارد و در پروژه‌های مختلفی سرمایه‌گذاری کرده است، انتشار خبر مربوط به توقف برداشت‌‌ها از این صرافی، توانست شوک جدیدی به بازار وارد کند. بلافاصله بعد از انتشار این خبر در مورد صرافی FTX، توکن FTT با ریزش بدی روبرو شد.

ساعاتی بعد خبر توافق صرافی FTX و بایننس مطرح شد و مدیرعامل صرافی بایننس از تصمیم خود برای خرید صرافی FTX خبر داد. بعد از اعلام این خبر، بار دیگر وضعیت بازار در شرایط خاصی قرار گرفت و شوک دیگری به بازار وارد شد. قیمت توکن اختصاصی صرافی FTX افزایش پیدا کرد و سرمایه‌گذاران منتظر بودند ببینند وضعیت به چه سمت‌وسویی خواهد رفت.

اما شرایط پایدار نماند و برخی از فعالان بازار کریپتو نسبت به تصمیم صرافی بایننس واکنش نشان دادند. از نظر این فعالان و سرمایه‌گذاران کریپتو، تصاحب صرافی FTX توسط بایننس، مغایر قوانین رقابتی بازار است و قدرت بازار در دست یک صرافی بزرگ یعنی بایننس قرار خواهد گرفت. درنتیجه آنها با این تصمیم مخالفت کرده و آنرا مغایر قوانین رقابتی اعلام کردند. از سوی دیگر برخی از سرمایه‌‌گذاران نیز نگران هستند سناریوی مشابه سقوط لونا رقم بخورد.

بعد از مخالفت سرمایه‌گذاران بازار نسبت به تصاحب صرافی FTX توسط بایننس بار دیگر بازار شاهد ریزش دیگری شد و شبی پرتلاطم را برای تریدرها و سرمایه‌گذاران رقم زد. داده‌های بلاک‌چین نشان می‌دهد که ریزش شب گذشته باعث لیکویید شدن حدود ۳۲۶ هزار تریدر و بیش از ۷۰۰ میلیون دلار شده است.

اکنون و در شرایط فعلی، در کنار نرخ تورم و انتخابات میان‌دوره‌ای آمریکا، بازار کریپتو با تنش دیگری روبرو است که می‌تواند سرنوشت‌ساز باشد. برخی تحلیلگران بازار می‌گویند اگر صرافی FTX نتواند تعهدات خود را پرداخت کند، به دلیل جایگاهی که این صرافی دارد، باید منتظر ریزش شدیدتری در بازار کریپتو باشیم که می‌تواند نگران کننده باشد.

بررسی بازار مواد ضد آب و لک در ایران

گزارش حاضر، رصد و تحلیل بازار انواع مواد ضد آب و لک در ایران برای صنایع هدف (صنعت ساختمان، نساجی، چوب، شیرآلات ساختمانی، لوازم خانگی، کاشی و سرامیک و خودرو) می‌باشد. این فعالیت با هدف بررسی دقیق وضعیت بالفعل تامین و مصرف مواد ضد آب و لک در صنایع هدف اجرا شده و بررسی وضعیت تامین و مصرف مواد آب‎گریز نیز به عنوان بازار بالقوه مواد ضد آب و لک به آن اضافه گردید.

ضد آب و یا ضد لک بودن محصولات مورد استفاده صنایع و مصرف‌کنندگان نهایی همواره از دغدغه‎های بازار تقاضا برای محصولات و صنایع مختلف بوده است؛ همچنین با توجه به مشکلات موجود در بدست آوری فناوری، تولید و یا اعمال آن به ابزار مناسبی برای کسب مزیت رقابتی در شرایط رقابتی امروز بازار مبدل گردیده است. طی سالیان اخیر در بازار ایران نیز برای ضد آب و لک سازی محصولات، مواد و روشهایی استفاده شده است. سطوح ضد آب و لک در اثر اعمال خاصیت آبگریزی بر روی سطوح مورد نظر ایجاد می‌شود و میزان آبگریزی با استفاده از زاویه تماس آب با سطح اندازه‌گیری می‌شود. پایه مواد آب‎گریز با توجه به صنایع مورد مصرف، متفاوت بوده که آن نیز مورد توجه این گزارش بوده است. در چند دهه‌ی گذشته علاقه بسیار زیادی در زمینه سطوح آب‎گریز و فوق آب‎گریز وجود داشته است که به نظر می‌رسد دلیل این مسئله جذابیت کاربردهای این سطوح نظیر ضد آبی، ضد خوردگی، سطوح خود تمیز شونده و مقاوم در برابر لک (برای پنل‌های خورشیدی، نمایشگرها، پنجره‌ها، رنگ‌ها و پارچه‌ها) می‌باشد.

هدف اصلی این گزارش رصد بازار و شناسایی بازارهای مصرف انواع مواد ضد آب و لک در ایران برای صنایع مختلف می‌باشد. این گزارش با هدف بررسی دقیق وضعیت بازار محصولات و انتخاب بازارهای هدف مناسب و تعیین برنامه بازاریابی و فروش انواع مواد ضد آب و لک تهیه شده است.

آسیب پذیری بازار با وضع دلار

جامعه کنونی ایران در حال حاضر، شرایطی را تجربه می‌کند که بی‌ثباتی و آشفتگی اقتصادی، قدرت تحلیل و تصمیم‌گیری آینده را نه‌تنها از دولت، بلکه از کارشناسان و صاحب‌نظران و حتی عموم مردم سلب کرده‌ است.

به گزارش ایمنا، زهرا فریدزادگان در روزنامه فرهیختگان با این مقدمه در گزارشی نوشت: یکی از موارد مهمی که کارشناسان اقتصادی متفق‌القول بر آن تاکید دارند، سوءمدیریت دولت در کنترل بازار و ناتوانی در هدایت درست نقدینگی موجود در کشور است. این ناکارآمدی مدیریتی، بازار ارز و سکه را به‌شدت شرطی کرده و افسار بازار (به‌ویژه بازار ارز) را به دست غیر سپرده است.

بدیهی است بازاری که قیمت‌های آن را دلالان در کوچه‌پس‌کوچه‌ها تعیین می‌کنند، آسیب‌پذیری بیشتری خواهد داشت. در این میان ذکر یک نکته حائز اهمیت است. در حال حاضر متقاضیان ارز به سه گروه عمده شامل واردکنندگان، مسافران خارج از کشور و کسانی که برای حفظ ارزش سرمایه، پول خود را به ارز تبدیل می‌کنند تقسیم می‌شوند. از میان این سه گروه، طبیعتا واردکنندگان کالا و خدمات، جامعه بزرگ‌تری را نسبت به دو گروه دیگر تشکیل می‌دهند و بدون شک نیاز واردکنندگان کالاهای اساسی به ارز بیش از سایرین است و همین امر می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در نرخ‌گذاری ارز ایفا کند.

توافق دولت و پتروشیمی‌ها ترمز سکه و ارز را کشید

روزنامه جوان هم در گزارشی آورد: ریزش شدید قیمت ارز در بازار روز گذشته باعث شد تا بار دیگر امیدها در خصوص تلاش دولت برای کنترل بازار زنده شود؛ تلاش‌هایی که می‌کوشد قیمت ارز را به زیر ۱۰ هزار تومان باز گرداند و باعث بازگشت ثبات به بازار کشور شود .
بر این اساس در حالی که سفته‌بازان و دلالان برای روز سه‌شنبه قیمت ۱۳ هزار تومانی برای دلار پیش‌بینی می‌کردند، ناگهان شکل‌گیری یک اتفاق باعث شد تا ریزش قیمت در بازار ارز آغاز شود و نه‌تنها این بازار افزایشی را مشاهده نکند، بلکه پس از هفته‌ها روند کاهشی را نیز تجربه کند. گفته می‌شود بسته جدید اقتصادی دولت که بخش مهم آن توافق پتروشیمی و دولت است، باعث شد روز گذشته قیمت دلار بار دیگر به کانال ۱۰ هزارتومان بازگردد و حتی لحظاتی نیز تحت‌تأثیر این اتفاقات قیمت زیر ۱۰‌هزار تومان را نیز لمس کند، اما بار دیگر به کانال ۱۰‌هزار تومان بازگشت. متعاقب این اتفاق قیمت سکه و طلا نیز روند نزولی گرفت و حباب این بازار نیز کوچک شد .

پژواک تصمیمات در بازار

رضا بوستانی هم در یادداشتی در روزنامه دنیای اقتصاد نوشت: وقتی سیاست‌گذاران از تحولات بازار گله‌مند می‌شوند، انگشت اتهام را به سمت گروهی خاص نشانه می‌روند. اما واقعیت این است که تحولات بازار در خلأ اتفاق نمی‌افتد. بازار تنها برآیند رفتار جمعی را منعکس می‌کند؛ همان‌طور که آینه واقعیت را بدون کم و کاست نشان می‌دهد. پس اگر تحولات بازار بر خلاف خواست سیاست‌گذاران است، پیش از متهم کردن گروهی از شهروندان باید علت آن را در رفتار خود جست‌وجو کنند .

تجربیات متعددی در این زمینه وجود دارد که می‌توان آنها را برشمرد. به‌طور مثال، افزایش‌های اخیر نرخ ارز تورم توسط کارشناسان اقتصادی پیش‌بینی شده بود. از مدت‌ها پیش کارشناسان نسبت به رشد عرضه پول در اقتصاد و عواقب دستکاری نرخ سود هشدار داده بودند .

مشتریان نفتی ایران

بازار نفت به‌شدت در حال دیدبانی تحولات دیپلماتیک وابسته به ایران است. دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری امریکا که پیش‌تر اعلام کرده بود در نوامبر ٢٠١٨ صادرات نفت ایران را به صفر خواهد رساند، حدود یک ماه قبل این موضع‌گیری را نرم‌تر کرد .

با توجه به این موضوع روزنامه اعتماد به بررسی مشتریان نفتی ایران پرداخته و با این مقدمه در ادامه آورده است: بزرگ‌ترین خریدار نفت ایران چین است که بیش از ٤٠ درصد از صادرات نفت ایران را از آن خود می‌کند. با این حال، ‌نفت ایران کمتر از ١٠ درصد از واردات نفت بزرگ‌ترین واردکننده نفت جهان را پوشش می‌دهد. موسسه مشاوره بازار انرژی FGE معتقد است که چین به احتمال زیاد به‌طور کامل خرید نفت از ایران را متوقف نخواهد کرد، گرچه احتمال دارد ممکن بودن کاهش سهم حدود ٧٠٠ هزار بشکه‌ای واردات ایران، چین را به بازی با کارت انرژی تهران برای امتیاز گرفتن از واشنگتن تشویق کند .

رئیس بانک مرکزی باید کمتر حرف بزند!/بانک مرکزی و وزارت صمت نتوانستند بازار ارز را مدیریــت کنند/بانــــک مرکزی تمامی هم و غم خود را برای مدیریت نرخ ارز نیما گذاشته است

کارشناس و تحلیلگر مسائل اقتصادی گفت: به نظر می رسد بانک مرکزی باید هر چه سریعتر از ابزارهای نوین سیاست پولی استفاده کند و به مسیری که منجر به ثبات قیمت ها، کنترل تورم و در نهایت اهداف مورد نظر در سیاست های پولی است، برسد تا شاهد آرامشی در بازارهای مختلف وکاهش نرخ ارز وبه تبع آن کاهش نرخ تورم باشیم.

گروه بانک و بیمه پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد، نقش بانک مرکزی در مدیریت بازار ارز و توسل به سایر راه ها و سیاست گذاری هایی که می تواند همزمان نرخ ارز و نرخ تورم را کاهش دهد از جمله موضوعات بحث برانگیز در اقتصاد ایران است. افزایش تورم و افزایش نرخ ارز که معیشت مردم و اقتصاد ایران را در بررسی وضعیت بازارهای مختلف ایران بخش های مختلف از خود متاثر کرده موضوع مهمی است که در این گفت و گو با کارشناس اقتصادی و بانکی مطرح شده است تا نتیجه تاثیرات بانک مرکزی در بازار ارز و تورم مشخص شود.

احسان قمری کارشناس وتحلیلگر اقتصاد و مسائل بانکی در گفت و گو با رادار اقتصاد در خصوص عملکرد و نقش مدیریتی بانک مرکزی در خصوص بازار ارز و تاثیر این موضوع بر روی تورم در اقتصاد ایران گفت: در این موضوع که بانک مرکزی چه اقداماتی را در خصوص بازار ارز و نقش تنظیم گری خود باید انجام دهد، به نظر می رسد در حوزه ارز، دو موضوع با یکدیگر خلط مبحث شده و بررسی وضعیت بازارهای مختلف ایران مشکل سیاست گذار را دو چندان کرده است.

وی در این باره توضیح داد: همواره بر این موضوع تاکید شده که سیاست گذار باید بین سیاست گذاری های ارزی و تجاری تفاوت قائل شود، به طوری که سیاست گذاری تجاری در حیطه اختیارات وزارت صمت باشد و بانک مرکزی نیز سیاست گذاری های ارزی را بر عهده بگیرد. هر چند تفکیک این دو موضوع بسیار مشکل است اما با مدیریتی که صورت می گیرد می توان این تفکیک را به خوبی انجام داد.

قمری کارشناس اقتصادی در خصوص افزایش نرخ ارز و نرخ تورم در چند سال گذشته ودلایل آن توضیحاتی داد و گفت: موضوع جهش نرخ ارز و تکان های ارزی را در دوره های مختلف در کشور تجربه کرده ایم اما از سال ۹۷ و بعد از خروج آمریکا از برجام و تشدید تحریم های ناجوانمردانه علیه جمهوری اسلامی ایران، شاهد افزایش نرخ ارز هستیم. با توجه به اینکه ورودی ارز به ایران از دو محل صادرات غیر نفتی و نفت انجام می شود و اتکای کشور در سالهای گذشته به صادرات نفت و اینکه به صادرات غیر نفتی به عنوان یک فعالیت لوکس نگاه شده، لذا فعالیت چندانی بر روی صادرات غیر نفتی به عنوان درآمد زایی ارزی انجام نشده به طوری که متاسفانه تشدید تحریم های بین المللی و شیوع ویروس کرونا در کشور ودر عرصه بین الملل ایران و بسیاری از کشورها را تحت الشعاع قرار داد، لذا بانک مرکزی آنچنان که شایسته بود در برابراین وضعیت نتوانست عکس العمل های خوبی از خود نشان دهد و وزارت صمت نیز عملکرد چندان مطلوبی نداشت.

احسان قمری در این باره توضیح داد: شاید اولین کلامی که وزیر فعلی صمت اعلام کرد و با استقبال بسیاری از کارشناسان مواجه شد، این بود که برنامه خود را براساس جدایی سیاست های تجاری از سیاست های ارزی طراحی می کند، لذا معتقد است سیاست های تجاری باید در وزارت صمت حلاجی شود و سیاست گذاری های ارزی نیز به وسیله بانک مرکزی اتخاذ و اجرا شود. به هر حال بررسی عملکرد بانکهای مرکزی در سایر کشورهای دنیا نشان می دهد بانک مرکزی موظف به تنظیم گری و رگولاتوری است، ضمن اینکه در حوزه تراز پرداخت ها، اگر تراز پرداخت ها دچار کسری یا مازاد شود بانکهای مرکزی برای تعدیل این موارد در بازار دخالت می کند.

احسان قمری کارشناس اقتصادی وبانکی خاطر نشان کرد: نقدهایی که به شیوه سیاست گذاری بانک مرکزی می شود، باید بر اساس ماموریت های پیش روی بانک مرکزی به عنوان سیاست گذار به مدیریت بانک مرکزی وارد شود. وقتی یک سیاست گذار محدودیت هایی را دارد و با توجه به محدودیت ها تصمیم می گیرد در نقد سیاست باید محدودیت ها نیز در نظر گرفته شود. بسیاری از منتقدین درباره عملکرد بانک مرکزی مدعی هستند که دردوره قبل و فعلی بانک مرکزی صرفا روی بازار ارز تمرکز داشته و وقت و انرژی خود را روی بازار ارز متمرکز کرده است. بانک مرکزی نیز بارها اعلام کرده به سامانه نیما اهمیت بسیاری می دهد چرا که نرخ ارز نیما لنگرگاه نرخ ارز به شمار می رود، لذا تمامی هم وغم خود را برای مدیریت نرخ ارز نیما گذاشته است .

وی در این باره تصریح کرد: بانک مرکزی همچنین اعلام کرده به عنوان یک سیاست گذار پولی به سایر وظایف خود عمل می کند، ضمن اینکه برخی اوقات ادعا می شود بانک مرکزی نرخ ارز را در راستای تامین خواسته های دولت کنترل می کند و اینکه بازار ارز را با این روش که ارز را در داخل کنترل کند جایز نیست و باید از روش های دیگری مثل تغییرات نرخ سود وبالا بردن نرخ سود کاری کند تا فشار بر نرخ ارز را کاهش دهد واز افزایش قیمت ها جلوگیری کند، روش هایی است که در همه جای دنیا انجام شده لذا بانک مرکزی می تواند در ایران این سیاست ها را پیاده کند.از سوی دیگر ادعا می شود بانک مرکزی علی رغم تغییراتی که در سطح مدیریت انجام می شود به طوری که از طیف های مختلف اقتصادی مدیریت بانک مرکزی را بر عهده گرفته اند اما سیاست های بانک مرکزی در اجرا تغییر چندانی نداشته است.

احسان قمری در خصوص ادعای تمرکز بانک مرکزی بر بازار ارز گفت: اینکه عده ای اعتقاد دارند بانک مرکزی هم و غم خود را بر بازار ارز متمرکز کرده را باید اینگونه تفسیر کنیم که بانک مرکزی در دشوارترین دوره تاریخی اقتصاد ایران قرار بررسی وضعیت بازارهای مختلف ایران دارد، بنابراین با توجه به اولویت های اقتصاد ایران در وضعیت کنونی به این نتیجه رسیده که بازار ارز از اولویت بسیار زیادی دارد، اما بنده معتقدم بانک مرکزی نباید تمام هم وغم خود را فقط و فقط بر بازار ارز متمرکز کند، چرا که بازار ارز می تواند یکی از اولویت های بانک مرکزی باشد، هر چند معتقد هستم بانک مرکزی در دوره قبل و فعلی بر بازار باز متمرکز شده و قصد دارد از طریق عملیات بازار باز که یکی از ابزارهای نوین بازار پولی است تورم را کنترل کند.به هر حال دیدن نتایج استفاده از سیاست های جدید پولی خود را در آینده نشان می دهد.

کارشناس اقتصادی وبانکی در خصوص تجربه سایر کشورها در خصوص کاهش نرخ تورم و رفتار بانک مرکزی در این حوزه گفت: تجربه سایر کشورها نشان می دهد برای کاهش نرخ تورم باید از سیاست هدف گذاری تورم استفاده کنیم و دانش کافی درمورد سیاست های پولی کسب کنیم، اما برای رسیدن به این مقصد راه زیادی را در پیش داریم، چرا که همه این سیاست ها دارای نقایصی هستند که برای گرفتن نتیجه بهتر باید نواقص آن برطرف شود تا با مبانی اقتصادی ما سازگار شود، پس باید به این نکته دقت کنیم علی رغم نقدهایی که به بانک مرکزی وارد می شود، سیاست های پولی زمان بر است و نباید منتظر نتایج آن در کوتاه مدت باشیم.

احسان قمری در این باره خاطر نشان کرد: نکته بسیار مهم این است در اصول اقتصاد اعلام می شود وظیفه بانک مرکزی اجرای سیاست های پولی است تا زمانی که بانک مرکزی به این سیاست بازنگردد و از ابزارهای سیاست پولی استفاده نکند، مطمئنا نقدهایی که به بانک مرکزی می شود، وارد و درست است.بانک مرکزی در طول سال های اخیر نقش نظارتی خود را بهبود بخشیده است،هر چند نقش نظارتی که تا کنون اعمال کرده همچنان مورد نظر ما نیست ولی در جای خود قابل تقدیر است. اینکه ادغام بانکها در فضای آرامی صورت گرفت جای تقدیر و تشکر دارد و این مسیر هم در دوره جدید ادامه دارد و باید دنبال شود.

احسان قمری کارشناس اقتصادی وبانکی افزود: در خصوص افزایش نرخ سود برای کنترل بازار ارز و کاهش تورم عنوان می شود بانک مرکزی به جای کنترل تورم روی بازار ارز تمرکز کرده است در حالی که می بایست با تغییر نرخ سود تورم را تا حدودی کنترل می کرد. نرخ ارز زمانی با افزایش نرخ سود بانکی کنترل می شود که هدف گذاری تورمی و استفاده از ابزارهای نوین سیاستهای پولی که بهترین آن عملیات بازار باز است در جامعه نهادینه شود و در سیستم بانکی جا بیفتد، لذا زمانی از این ابزار به خوبی می توانیم استفاده کنیم که در اقتصاد ایران دو ویژگی وجود داشته باشد.

قمری در این باره توضیح داد:اول اینکه حمله های سفته بازانه و سوداگری که ناشی از شوک های ارزی است در بازار وجود نداشته باشد وهمچنین اقتصاد با رکود تورمی شدید مواجه نباشد.اگر در اقتصادی از ابزارهای نوین سیاست پولی استفاده شود و در این کشور انتظارات تورمی محدود باشد و هجمه های سفته بازی در بازار ارز وجود نداشته باشد از نرخ سود به عنوان یک ابزار می توانیم برای سیاست های پولی و در راستای کنترل نرخ تورم استفاده کنیم اما بانک مرکزی در حال نهادینه سازی ابزارهاست.

وی افزود: یکی از مشکلات ما در ایران این است که نرخ سود تسهیلات انعطاف ندارد و بانکها نیز ناترازی شدیدی دارند، در نتیجه وقتی شوک های اقتصادی اتفاق می افتد شاهد تورم های شدید هستیم، به همین دلیل درحال حاضر حتی اگر اجازه افزایش نرخ سود داده شود،شاید این سیاست مناسب نباشد و برای کنترل نرخ تورم نتوانیم از این ابزار استفاده کنیم.

احسان قمری در خصوص تاثیراتی که سخنان رئیس کل بانک مرکزی بر بازار ارز می گذارد گفت: در غیاب ابزارهای سیاست پولی، بانک مرکزی با این روش ها میتواند بازار ارز را ثبات دهد که رئیس کل بانک مرکزی در این موارد کمتر سخن بگوید، به این دلیل که صحبت های رئیس بانک مرکزی اثر خود را روی بازار می گذارد. به عبارت دیگر پیش از اینکه رئیس بانک مرکزی درباره اقدامات آتی اطلاع رسانی کند باید اقدامات را صورت دهد تا اقتصاد از آثارمطلوب آنها تاثیربگیرد نه اینکه به حرف زدن قبل از اقدامات اساسی اکتفا شود.

احسان قمری کارشناس اقتصادی وبانکی در پایان گفت و گو خاطرنشان کرد: اینکه بانک مرکزی اعلام می کند مدیریت بازار ارز را انجام می دهد وبازار را ثبات می بخشد تا ازاین طریق تورم کنترل شود به نظر می رسد در حال حاضر چاره ای غیر از این موارد ندارد، چرا که درغیاب ابزارهای نوین سیاست پولی با استفاده از سایر ابزارها باید بازار ارز را مدیریت کند. به نظر می رسد بانک مرکزی باید هر چه سریعتر از ابزارهای نوین سیاست پولی استفاده کند و به مسیری که منجر به ثبات قیمت ها، کنترل تورم و در نهایت اهداف مورد نظر در سیاست های پولی است، برسد تا شاهد آرامشی در بازارهای مختلف وکاهش نرخ ارز وبه تبع آن کاهش نرخ تورم باشیم.