مشخصات کالا در معامله سَلَف

نحوه برگزاری مجمع بورس کالا

بورس کالا (Mercantile Exchange)چیست؟ چه محصولاتی در بورس کالا معامله می شود؟

امروزه همه می دانیم که در بازارهای سنتی اشکالاتی از جمله شفاف نبودن، نوسانات غیرواقعی و عدم وجود یک تضمین قوی برای معامله گران، وجود دارد. همه ی این فقدان‌ها را می توان دلایلی برای راه اندازی بورس‌های کالایی در سر تا سر جهان دانست. در نتیجه وجود این بورس، در تمام کشورهای دنیا یک نظام منظم داد و ستد و توزیع کالا به وجود آمده است تا راه ورود به بازار‌های جهانی برای همگان تسهیل شود.

بورس کالا (Mercantile Exchange)چیست؟ چه محصولاتی در بورس کالا معامله می شود؟

بورس کالا (Mercantile Exchange) چیست؟

امروزه همه می دانیم که در بازارهای سنتی اشکالاتی از جمله شفاف نبودن، نوسانات غیرواقعی و عدم وجود یک تضمین قوی برای معامله گران، وجود دارد. همه ی این فقدان ها را می توان دلایلی برای راه اندازی بورس های کالایی در سر تا سر جهان دانست. در نتیجه وجود این بورس، در تمام کشورهای دنیا یک نظام منظم داد و ستد و توزیع کالا به وجود آمده است تا راه ورود به بازار های جهانی برای همگان تسهیل شود. در واقع از قرن 19 به بعد در عرصه اقتصادی کشورهای دنیا، بازار بورس کالا برای رفع نیازمندی های اقتصادی و از بین بردن برخی محدودیت ها به وجود آمده است. حال این بازار را چگونه تعریف می کنیم؟

بازاری نظام یافته و منسجم که در آن تعداد زیادی عرضه کننده کالاهای خود را عرضه کرده و این کالا توسط کارشناسان بررسی و قیمت گذاری شده و پس از آن به خریدار عرضه می شود. این بازار را بازار بورس کالا می گویند. در این بستر کالاهایی از جمله فلزات، پنبه، گندم و برنج که کالاهایی خام و فرآوری نشده هستند، مور معامله قرار می گیرند. در این بازار معامله کالاهای ذکر شده به طور منظم انجام می شود. در کشور ما ایران، در راستای تحقق اهداف برنامه ی توسعه سوم و چهارم، شورای عالی بورس می بایست بورس های کالایی را راه اندازی کرده و گسترش دهد.

بر همین اساس، بورس فلزات به عنوان نخستین بورس کالا در شهریور 1382 و بورس کشاورزی در شهریور 1383، شروع به فعالیت کردند. به طور کلی شرکت بورس کالای ایران در یکم آذر 1385 با در هم آمیختن بورس فلزات و بورس کالای کشاورزی، بر مبنای قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران، تشکیل شده است. این بازار از مهر ماه سال 1386 کار خود را زیر نظر سازمان بورس و اوراق بهادار آغاز کرده است. از آن زمان تا کنون تعداد زیادی عرضه کننده و خریدار در این بازار از طریق کارگزاران اقدام به معامله می کنند.

در جهان نیز از گذشته تا کنون صدها بازار بورس کالا دایر شده است. قدیمی‌ترین آن ها عبارت‌اند از: بورس معروف و تجاری شیکاگو (CME) با ۱۷۰ سال سابقه، بورس فلزات لندن (LME) با ۱۳۰ سال سابقه، بورس کالای نیویورک (NYMEX) ، بورس کالای توکیو (TOCOM) ، بورس کالای شانگهای (SHFE) و بورس کالای هند (MCX) . ما در اینجا شما را با جزئیات بیش تر و کاربرد های این بازار آشنا می کنیم. پس در ادامه با ما باشید. (1) و (2)

شرکت کنندگان در بورس کالا چه کسانی هستند؟

به طور کلی شرکت کنندگان در بورس کالا به دو دسته تولیدکنندگان و مصرف کنندگان، تقسیم بندی می شوند. ابزارهایی برای معامله و داد و ستد در بورس کالا وجود دارد که تولید کنندگان را در برابر تغییرات قیمت ایمن می کند. این تضمین باعث می شود تجار و بازرگانان نیز صادرات و واردات خود را با خیالی آسوده تر انجام داده و تصمیم های لازم را اتخاذ کنند.

گروه دوم که مصرف کنندگان نامی ده می شوند نیز از این بازار نفع می برند. این بستر برای آن ها مکانی امن برای خرید مواد اولیه، دریافت اطلاعاتی معتبر و موثق در مورد قیمت ها و در نتیجه آن تضمین سود شرکت ها می باشد. هر دو گروه تولید کننده و مصرف کننده با مراجعه به بازار بورس کالا می خواهند از ریسک نوسان کاذب قیمت ها در امان باشند.

گروهی دیگر نیز از مراجعه کنندگان به این بازار هستند. این گروه در واقع از نوسانات قیمت ها به نفع خود استفاده کرده و سود خود را از همین طریق به حداکثر می رسانند. در بورس کالا این گروه را سوداگران ( speculator ) می نامند. (3)

قراردادهای قابل معامله در بورس کالا

انواع معامله ها در بورس کالا در قالب قراردادهایی استاندارد صورت می گیرد. قراردادهای زیر برای داد و ستد هر کالا وجود دارند:

1-قرارداد نقدی

در این نوع کل مبلغ قرارداد و کارمزد کارگزار به صورت نقدی از طرف خریدار پرداخت می شود. در این قرارداد تحویل کالا در زمان معامله انجام می شود.

2-قرارداد سلف

بر اساس این قرارداد فروشنده کالا را در زمانی معین و مشخص به خریدار تحویل می دهد؛ اما کل مبلغ در زمان معامله توسط خریدار پرداخت می شود.

3-قرارداد نسیه

در این نوع خریدار کالا را تحویل گرفته اما هزینه ی آن را در تاریخی مشخص شده پرداخت می کند.

4-قرارداد آتی

در این قرارداد فروشنده باید در تاریخی معین، مقدار مشخصی از کالا را در تاریخی که الآن تعیین می کنند بفروشد و در مقابل آن طرف دیگر قرارداد متعهد می شود که آن کالا را با آن مشخصات خریداری کند. در اینجا برای جلوگیری از امتناع هر دو طرف از انجام قرارداد، شرطی وجود دارد که طبق آن طرفین متعهد می شوند مبلغی را به عنوان وجه تضمین نزد اتاق پایاپای بگذارند.

این اتاق از جانب هر دو طرف وکالت دارد تا بر اساس تغییراتی که پیش می آید، مبلغی از وجه تضمین را به هر کدام از طرفین پرداخت کند. در انتها در سررسید مشخص شده، بهای کالا تسویه می شود.

5-قرارداد سلف استاندارد

در این قرارداد مشخصاتی وجود دارد که مطابق با آن ها عرضه کننده مقدار معینی از دارایی پایه را در برابر بهای نقد به فروش می رساند و در دوره تحویل به خریدار عرضه می کند. قرارداد دیگری به نام قرارداد سلف موازی استاندارد وجود دارد که طی آن خریدار می تواند معادل دارایی پایه خریداری شده را به فروش رساند.

6-قرارداد اختیار معامله

این قرارداد خود به دو نوع اختیار خرید و اختیار فروش تقسیم می شود. در هر دو نوع یک طرف اختیار یا حق خرید و فروش کالایی را از طرف دیگر خریداری می کند. در هر دو نوع دو طرف خریدار و فروشنده با هم دیگر وارد معامله می شوند.

7-صندوق های کالایی

این صندوق ها در واقع خدمتی نوین هستند که به سرمایه گذاران این امکان را می دهند تا به جای خرید و نگهداری کالا، اوراق این صندوق ها را خریداری کنند و از این طریق از هزینه های ناشی از حمل و نقل، انبارداری و خسارت های احتمالی در امان باشند. در این حالت سرمایه گذار مالک کالا است اما مسئولیت نگهداری از آن را ندارد.

8-گواهی سپرده کالایی

این ها اوراق بهاداری هستند که مؤید مالکیت دارنده آن بر مقدار معینی کالا است و پشتوانه آن ها، قبض انبار استانداردی است که توسط انبارهای مورد تائید بورس صادر می گردد.

حال که با انواع قراردادها در بازار بورس کالا ایران آشنا شده اید، نوبت آن رسیده است که شرایط این معاملات و قراردادها را بررسی کنیم.(2) و (4)

قراردادهای قابل معامله در بورس کالا چه شرایطی دارند؟

• مشخصات کالا ثبت شده و نوع قرارداد مورد معامله ذکر شود.

• مقدار کالای مورد معامله مشخص شود.

• واحد اندازه گیری کالای مورد معامله تعیین شده باشد.

• زمان معامله (روز و ساعت) لحاظ شود.

• استاندارد و ابعاد کالا مشخص باشد.

• تاریخ تحویل ذکر شود.

• استاندارد تحویل و نوع بسته بندی تعیین شود.

• انبار یا محل تحویل مشخص شده و ثبت شود.

• واحد پول تعین شده باشد.(2)

بررسی اهداف و زمینه های بازار بورس کالا

بازار بورس کالا به عنوان بستری که در آن می توان با عرضه کالای مختلف رقابت و همچنین شفافیت در قیمت ها را ایجاد کرد، اهداف و زمینه‌هایی دارد که در این قسمت به بررسی آن ها می پردازیم:

اهداف

-به وجود آوردن بازاری منسجم و نظام‌مند برای آسانترکردن داد و ستد نقدی و آتی کالا

-نظم و ترتیب دادن به بازار کالاهای خاص نظیر محصولات فلزی کشاورزی، انرژی و پتروشیمی

-کشف قیمت کالاها به شکل رقابتی

-از بین بردن واسطه گری در معاملات و خریدوفروش مستقیم بین فروشنده و خریدار .

-کاهش نوسانات بازار و امکان انتقال ریسک .

زمینه ها

-محصولات صنعتی و معدنی (کانی های فلزی) که به گروه هایی مثل گروه فولاد، گروه مس، گروه آلومینیوم و. تقسیم بندی می شوند.

-محصولات شیمیایی و پتروشیمی که به دو گروه فرآورده های نفتی و پتروشیمی دسته بندی می شوند.

-معاملات مشتق‌ها که در آن ها معاملات زعفران، سکه بهار آزادی، زیره سبز و پسته انجام شده. همچنین معامله اوراق سلف موازی استاندارد شرکت های مختلف نیز در این بخش صورت می گیرند.

-کالاهای بازار فرعی که شامل شاخه هایی از جمله کشاورزی، صنعتی، فلزی، شیمیایی و. هستند.(2) و (5)

مراحل ورود به بورس کالا

ابتدا شما باید کد بورس کالا را دریافت کنید. از طریق کارگزار خود می توانید این کد را که با کد بورسی تفاوت دارد، دریافت کنید. حال به سراغ مراحل خرید می رویم:

-فرم درخواست خرید را تکمیل کنید. شما در این فرم مشخصات کامل کالا، نام تولید کننده، حداکثر قیمت و. را تعیین می کنید.

-بررسی امکان خرید که از طریق کارگزار انجام می شود.

-واریز پیش پرداخت که باید به مقدار 10 درصد از ارزش تقریبی کالا باشد و به حساب کارگزار واریز شود.

-خرید کالا که توسط کارگزار انجام می شود.

-ارسال اطلاعیه خرید که توسط کارگزار تنظیم شده و برای خریدار ارسال می شود. در این اطلاعیه جزئیات خرید و قیمت به همراه حق‌الزحمه کارگزاری، عوارض بورس و عوارض قانونی درج می شود .

-واریز مابقی وجه توسط خریدار

-تسویه حساب با پایاپای

-مشخص کردن پیمانکار حمل بار توسط خریدار

-پیگیری دریافت ثبت سفارش از فروشنده که توسط کارگزار خریدار انجام شده و تأییدیه سفارش را کارگزار فروشنده تحویل می دهد.

-دریافت حواله که آن را تولید کننده صادر و خریدار از طریق کارگزاری دریافت می کند.

-پیگیری خریدار برای حمل کالا (2)

مزایا و معایب معامله در بورس کالا

1-اطمینان بین دو طرف

از آن جا که پرداخت وجه منظم است و معامله در بورس کالا تحت نظارت می باشد، ریسکی هم وجود نخواهد داشت و اطمینان بین طرفین ایجاد می شود.

2-عدالت در نرخ

3-شفافیت معامله

4-جبران خسارت

اگر هر کدام از طرفین به تعهدات خود عمل نکنند، باید جبران خسارات کنند. این جبران در تحویل کالا یا در تسویه کالا از محل تضامین عرضه کننده یا خریدار یا کارگزاران و از طریق اتاق پایاپای انجام می شود .

و همچنین معایب زیر می تواند در معاملات بورس کالا وجود داشته باشد:

1-محدودیت در حجم خرید .

2- عرض شدن برخی از کالاها به صورت سبد کالا و در نتیجه محدودیت در حق انتخاب خریدار.

3- این بازار برای افرادی که به دنبال فرار مالیاتی هستند مناسب نیست .

4- عرضه ها به صورت دائم انجام می شود و در صورت وقفه، عرضه کننده از بورس کالا اخراج می شود.(2)

جمع بندی

آن چه در اینجا به آن پرداختیم تعریفی از بازار بورس کالا، اهداف، مزایا و معایب، انواع قراردادهایی که در این بازار بسته می شود و نحوه ورود به آن بود. بورس کالا چندین سال است که در ایران اجرا شده و خریداران و فروشندگان بسیاری در آن به معامله و داد و ستد می پردازند. امید است که با اطلاعاتی که در اینجا در اختیار شما گذاشتیم بتوانید به این بازار ورود پیدا کرده و در آن سرمایه گذاری و معامله انجام دهید.

انواع معاملات بازار بورس کالا

در این مطلب قصد داریم شما را با انواع معاملات بازار بورس کالا که شامل بازار فرعی، بازار کالاهای فیزیکی، بازار مشتقه و بازار مالی می‌شود، آشنا کنیم.

بسیاری از افراد درک روشنی از بازار بورس کالا ندارند و نمی‌دانند که بورس کالا چیست؟ در واقع بورس کالای ایران ( Iran Mercantile Exchange ) به داد و ستد نقد، نسیه و سلف انواع محصولات مشخصات کالا در معامله سَلَف صنعتی و کشاورزی در ایران می‌پردازد و راه‌اندازی معاملات ابزارهای مشتقه و به ویژه قراردادهای آتی را در برنامه‌های پیش روی خود دارد.

بورس کالای ایران در راســتای تحقق اهداف خود توانســته است علاوه بر توســعه قراردادهای نقد، نسیه و ســلف در بازار فیزیکی، ابزارهای متنوع دیگری را برای محصــولات مختلف طراحی و به بهره برداری برساند. هر ابزار با ویژگی‌های منحصر به فردی که دارا می باشد نیازهای بخشی از فعالان اقتصادی را پوشش می‌دهد.

برای شروع یک سرمایه‌گذاری دقیق و مطمئن ، شناخت کامل بخش‌های مختلف بازار ضروری است. بازارهای بورس ایران متشکل از بورس اوراق بهادار (معاملات سهام و سایر اوراق بهادار)، بورس کالا و بورس انرژی است.

انواع معاملات بورس کالای ایران

معاملات بورس کالای ایران در حال حاضر در قالب چهار گروه زیر که هر کدام از این قالب‌ها دارای ابزارهای خاص خود هستند، در حال انجام می‌باشد.

1. بازار کالاهای فیزیکی

یکی از بازارهای بسیار مهم بورس کالا بازار فیزیکی آن است. ماهیت این بازار از حیث تحویل کالا شبیه به بازار سنتی است؛ البته با این تفاوت که قوانین و سازوکارهای مخصوص و مشخص خود را دارد. معاملات کالای فیزیکی در بورس کالای ایران به روش مزایده انجام می‌شود. مزایده یا حراج به نوعی از معامله گفته می‌شود که در ابتدا فروشنده حداقل قیمتی را که حاضر است کالای خود را بفروشد اعلام می‌کند. سپس خریداران در صورت تمایل، قیمتی بالاتر از قیمت نهایی را جهت خرید پیشنهاد می‌کنند. در نهایت کالا به پیشنهاد دهنده بالاترین قیمت فروخته می‌شود. در واقع حراج، سازوکاری برای دادوستد کالا بر پایه انطباق سفارش‌های خرید و فروش مشتریان با در نظر گرفتن اولویت قیمت و زمان است.

انواع قراردادهای مورد معامله در بازار فیزیکی:

• قرارداد نقدی: قراردادی است که طی آن پرداخت بهای کالای مورد معامله و تحویل آن در هنگام معامله انجام می‌شود.
• قرارداد نسیه: قراردادی است که طی آن کالا در هنگام معامله تحویل و بهای آن در تاریخ سررسید پرداخت می‌گردد.
• قرارداد سلف: قراردادی است که طی آن کالا با قیمت معین در زمانی مشخص در آینده تحویل گردیده و بهای آن در هنگام معامله پرداخت می‌گردد.

معاملات در بازار فیزیکی در دو رینگ داخلی و صادراتی صورت می پذیرد.

• رینگ داخلی عبارت است از جلسه معاملاتی بورس برای معامله کالاهایی که مقصد آن‌ها صرفاً بازار هدف داخل ایران است.
• رینگ صادراتی عبارت است از جلسه معاملاتی بورس برای معامله کالاهایی که مقصد آن‌ها صرفاً بازار هدف بین‌المللی است.

2. بازار فرعی

در این بازار کالاهایی که به دلایلی نظیر عدم تداوم عرضه، نیاز به بازدید حضوری کالا جهت احراز کمیت و یا کیفیت توسط متقاضی خرید، قابل اتکا نبودن نرخ کشف شده در بورس به واسطه سهم پایین معامله در بورس نسبت به کل بازار محصول و درخواست تسویه خارج از پایاپای معامله توسط عرضه‌کننده امکان‌پذیرش و معامله در بازار فیزیکی را ندارند قابل پذیرش و معامله می‌باشد و همانند بازار فیزیکی امکان معامله انواع قراردادها در دو رینگ داخلی و صادراتی بر روی سه دسته محصولات صنعتی و معدنی، فراورده‌های نفتی و پتروشیمی و محصولات کشاورزی وجود دارد.

یا به بیانی ساده‌تر، کالاهایی که امکان عرضه در بازار فرعی را دارند آن‌هایی هستند که معمولا شرایط عرضه در بازار فیزیکی را ندارند. برای مثال محصولاتی از قبیل: فولاد، ضایعات، پلیمر، شیمیایی، روی، مواد معدنی، سولفات، آهک، صنعتی، مس و اموال غیرمنقول، شامل املاک و مستقلات اداری تجاری مسکونی و اراضی کشاورزی.

3. بازار مشتقه

این بازار شامل معاملات قراردادهای آتی و اختیار معامله می‌باشد:

• قرارداد آتی: فروشنده متعهد می‌شود در سررسید معین، مقدار معینی از کالای مشخص را به قیمتی که الان تعیین می‌کنند بفروشد و در مقابل طرف دیگر قرارداد متعهد می‌شود، آن کالا را با آن مشخصات خریداری کند و برای جلوگیری از امتناع طرفین از انجام قرارداد، طرفین به صورت شرط ضمن عقد متعهد می‌شوند مبلغی را به عنوان وجه تضمین نزد اتاق پایاپای بورس بگذارند و متعهد می‌شوند متناسب با تغییرات قیمت آتی، وجه تضمین را تعدیل کنند و اتاق پایاپای از طرف آنان وکالت دارد متناسب با تغییرات، بخشی از وجه تضمین هر یک از طرفین را در اختیار دیگری قرار دهد و او حق استفاده از آن را خواهد داشت تا در سررسید با هم تسویه کنند. مشخصات این قرارداد بر روی یک دارایی مشخص، یکسان می‌باشد و توسط بورس پیشنهاد و به تصویب هیئت پذیرش می‌رسد.
• قرارداد اختیار معامله: تفاوت این اوراق با معاملات آتی در این است که در قرارداد آتی دو طرف متعهد به خرید و فروش دارایی در سررسید هستند اما در این اوراق یک نفر متعهد است (فروشنده اختیار که پول آن را گرفته‌است) و دیگری دارای اختیار (خریدار اختیار که پول آن را به فروشنده داده است). فروشنده اوراق متعهد می‌شود در صورت درخواست خریدار، تعداد مشخصی از دارایی پایه را به قیمت اعمال (قیمت معین معامله در آینده که الان تعیین شده‌است) معامله کند. برای جلوگیری از امتناع فروشنده اختیار از انجام تعهدش، فروشنده مبلغی را به عنوان وجه تضمین نزد اتاق پایاپای بورس قرار می‌دهد و متناسب با تغییرات قیمت اوراق اختیار معامله، آن را تعدیل کند. اوراق اختیار در بازار ثانویه قابل خرید و فروش می‌باشند. اوراق اختیار معامله می‌تواند به دو نوع اختیار فروش یا اختیارخرید تقسیم گردد. در اختیار خرید، خریدار حق خرید یک کالا را در آینده از فروشنده اختیار دارد و فروشنده اختیار متعهد است در صورت درخواست خریدار کالا را به قیمت توافق شده به او بفروشد. در اختیار فروش، خریدار حق فروش یک کالا را در آینده به فروشنده اختیار دارد و فروشنده اختیار متعهد است در صورت درخواست خریدار کالا را به قیمت توافق شده از او بخرد.

4. بازار مالی

• قرارداد سلف موازی استاندارد: فروشنده کالا در قالب این اوراق، همانند قرارداد سلف بهای کالایی را که در آینده تحویل خواهد داد، به صورت نقد دریافت می‌کند. این اوراق برخلاف قرارداد سلف، بازار ثانویه دارد و دارنده اوراق می‌تواند قبل از سررسید این اوراق را در بورس به فروش برساند.
• گواهی سپرده کالایی: گواهی سپرده کالایی ورقه بهاداری است که موید مالکیت دارنده آن بر مقدار معینی کالای سپرده شده به انبار پذیرش شده در بورس کالا است و پشتوانه آن قبض انبار صادر شده توسط انباردار است. انباردار پس از ارزیابی کمی و کیفی کالای مشتری برای وی قبض انبار صادر می‌نماید. مشتری با سپرده کردن این قبض نزد اتاق پایاپای، می‌تواند این گواهی سپرده کالایی را که به پشتوانه قبض انبار صادر می‌شود در بازار ثانویه معامله نماید. مالک گواهی در طول مهلت نگهداری کالا، هر زمان که خواست می‌تواند به انبار مراجعه و کالا را از انبار تحویل گیرد.
• صندوق سرمایه‌گذاری کالایی: صندوق کالایی با جذب سرمایه از طریق فروش واحدهای سرمایه‌گذاری، منابع جذب شده را بر روی اوراق‌بهادار مبتنی بر کالا سرمایه‌گذاری می‌کند. صندوق کالایی به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد که به جای خرید و نگهداری کالای مورد نظر و تحمل هزینه‌های حمل و نقل، انبارداری و خسارت‌های احتمالی آن، اوراق این صندوق‌ها را خریداری نمایند. به عبارت دیگر، این صندوق‌ها بخش قابل ملاحظه‌ای از وجوه گردآوری شده خود را به سرمایه‌گذاری در کالایی خاص اختصاص می‌دهند و علاقه‌مندان به سرمایه‌گذاری در آن کالای خاص اقدام به خرید واحدهای این صندوق‌ها می‌کنند.

ساختار کلی بازارهای بورس کالای ایران

به صورت کلی ساختار کلی بازارهای بورس ایران در 4 قالبی که عنوان شد دسته‌بندی می‌شوند. هر کدام از این بازارها مجموعه‌ای از محصولات و کالاهای خاصی را دربرداشته و متناسب آن هدف کلی و تعریف شده‌ای را دارا می‌باشند؛ که توضیح داده شد.

انواع محصولات معامله شده در بورس کالای ایران

آشنایی با اصول و ساختارهای اولیه بورس یقیناً یکی از ملزومات اولیه مشارکت فعالان حوزه اقتصادی در این بازار نوپا محسوب می‌شود. از این‌رو به جهت اهمیت آشنایی هرچه بیشتر شما با محصولات پذیرفته شده در بورس کالا اقدام به انتشار لیست مربوط به محصولات پذیرفته شده کردیم که به تفکیک در زیر می‌آید:

اوراق سلف گل گهر از امروز در بورس کالا

مدیرعامل تامین سرمایه امید با اشاره به اینکه عرضه اولیه به روش عرضه گسترده با قیمت ثابت صورت می پذیرد، گفت: حجم عرضه اولیه حداکثر 500 هزار تن سنگ آهن دانه بندی شده است.
فاضلیان ارزش تقریبی این اوراق را حداکثر 100 میلیارد تومان به صورت ریالی (بر مبنای واحد پولی ریال) اعلام کرد و افزود: اوراق سلف سنگ آهن دانه بندی شده یک ساله است و سرمایه گذاران در سررسید می توانند درخواست خود را جهت تسویه فیزیکی به بورس کالا ارایه کنند یا در صورت عدم تمایل به تسویه فیزیکی، به قیمت های از پیش تعیین شده درخواست تسویه نقدی کنند.
مدیرعامل تامین سرمایه امید گفت: مهلت تسویه در عرضه اولیه، یک روز کاری بعد از روز انجام معامله است و به منظور معاملات ثانویه، 10 روز کاری پس از پایان عرضه اولیه، نماد معاملاتی قرارداد سلف موازی گشایش می یابد.
وی در خصوص مهلت تسویه معاملات طی دوره خاطرنشان کرد: مهلت تسویه یک روز کاری بعد از روز انجام معامله است. در عین حال، تسویه به طور کامل و به صورت نقدی در روز اول بعد از انجام معامله انجام می‌شود. تسویه به صورت کارگزار محور بوده و خالص ارزش معاملات باید توسط هر کارگزار تسویه شود.
فاضلیان در ادامه به دوره تحویل کالای موضوع قراردادهای سلف استاندراد اشاره کرد و افزود: دوره تحویل سنگ آهن دانه بندی شده طبق مشخصات قرارداد سلف موازی استاندارد یک دوره 3 ماه پس از سررسید قرارداد است. به عنوان مثال در قرارداد سلف موازی استاندارد سنگ آهن دانه بندی شده گل گهر سررسید خرداد 93 از اول تیر93 تا 31 شهریور 93 است.
مدیرعامل تامین سرمایه امید افزود: در صورتی که سرمایه گذاران در سررسید اقدام به تسویه فیزیکی کنند، از بازدهی حداقل 25.5 و حداکثر 30 درصد با نرخ روزشمار برخوردار خواهند شد. اما در صورتی که دارنده اوراق فوق در سررسید تمایل به تحویل فیزیکی داشته باشد، می تواند همانند سایر قراردادهای متداول در بورس کالا، نسبت به تحویل کالا در زمان تحویل اقدام کند.
وی با اشاره به اینکه اوراق سلف مبتنی بر قرارداد سلف است، در خصوص مزیت های این روش گفت: شرکت هایی که جریان نقدینگی مثبت داشته باشند و کالاهای قابل عرضه و قابل احصا باشند، می توانند از این روش استفاده کنند.
فاضلیان خاطرنشان کرد: بازارگردانی این اوراق بر اساس شیوه جدید بازارگردانی طراحی شده و توسط شرکت تامین سرمایه امید انجام خواهد شد و سرمایه گذاران طی عمر اوراق امکان فروش اوراق به قیمتی حداقل 23 درصد بالاتر از قیمت خرید به صورت سالانه را خواهند داشت.

معامله ۱۰۰۰ میلیارد ریالی اوراق سلف در بورس کالا رقم خورد

بر اساس اعلام بورس کالا، مرحله نخست عرضه اولیه اوراق سلف موازی استاندارد پلی استایرن انبساطی پتروشیمی انتخاب به ارزش ۱۰۰۰ میلیارد ریال طی روز جاری در بورس کالای ایران به پایان رسید.

به گزارش خبرگزاری فارس به نقل از روابط عمومی بورس کالای ایران، امروز عرضه اولیه اوراق سلف موازی استاندارد پلی استایرن انبساطی نسوز شرکت توسعه صنایع پتروشیمی پلی استایرن انتخاب، به تعداد ۱۴ میلیون و ۶۸۷ هزار و ۵۰۰ قرارداد و با قیمت پایه ۶۸ هزار و ۸۵ ریال در هر قرارداد یک کیلوگرمی، به ارزش حدود ۱۰۰۰ میلیارد ریال انجام شد که با توجه به وجود تقاضای خرید بالاتر از میزان عرضه، مرحله نخست انتشار این اوراق با موفقیت پایان یافت.

معاملات ثانویه این اوراق نیز از تاریخ ۳۱ اردیبهشت ماه ۹۷ آغاز شده و تا تاریخ ۳۰ اردیبهشت ماه ۹۸ ادامه خواهد داشت.

براساس اطلاعیه عرضه، قیمت خرید بازارگردان در معاملات ثانویه برابر است، با قیمت پایه در زمان عرضه اولیه به علاوه ۱۷ درصد سالیانه به صورت روز شمار؛ همچنین بازدهی این اوراق در سررسید در دو حالت قابل تبیین است.

در صورتی که دارندگان اوراق نسبت به اعمال اختیار فروش خود به قیمت « ۱۱۷.۵ درصد ضربدر قیمت پایه در عرضه اولیه» اقدام کنند، این اوراق در سررسید برای سرمایه گذاران بازدهی یکساله حداقل ۱۷.۵ درصدی خواهد داشت.

در صورتی که شرکت توسعه صنایع پتروشیمی پلی استایرن انتخاب نسبت به اعمال اختیار خرید خود به قیمت «۱۱۸ درصد قیمت پایه در عرضه اولیه » اقدام کند، بازدهی سالانه اوراق سلف در سررسید حداکثر ۱۸ درصد خواهد بود.

تامین مالی ۱۰۰۰ میلیارد ریالی پتروشیمی انتخاب از بورس کالا در حالی در مرحله اول پایان یافت که میزان تقاضا نزدیک به سه هزار قرارداد بیشتر از میزان عرضه بود.

سررسید این اوراق یک سال پس از تاریخ عرضه اولیه و دوره تحویل حداکثر یکماه پس از سررسید قرارداد است؛ ضمن اینکه دوره تحویل فیزیکی پس از زمان سررسید اوراق شروع و به مدت یکماه ادامه خواهد داشت، عدم ارایه درخواست جهت تحویل فیزیکی کالا، ۱۰ روز تقویمی پیش از تاریخ سررسید اوراق به منزله انصراف از تحویل دارایی پایه و انجام تسویه نقدی خواهد بود.

این در حالی است که حداقل اوراق جهت تسویه فیزیکی ۲۰ هزار قرارداد معادل ۲۰ تن است.

مسئولیت صحت اخبار ارائه شده به عهده منبع خبر بوده و این رسانه صرفاً رسالت اطلاع‌رسانی خود را در این رابطه انجام می‌دهد.

نحوه برگزاری مجمع بورس کالا!

به گزارش تیتربرتر؛ در بورس کالا معمولاً کالاهای خام و فرآوری نشده مانند فلزات، پنبه، گندم، برنج و. دادوستد می‌شوند. یکی از مزایای بورس کالا، حضور نهادهای نظارتی و تنظیم‌کننده بازار است که تمامی تولیدکنندگان، مصرف‌کنندگان و تجار کالا با حضور این نهادها، از مزایای قوانین و مقررات حاکم بر بورس برخوردار می‌شوند.

بورس کالا چیست؟

بورس کالا چیست؟

بررسی روند پیدایش و تکامل بورس‌های کالا در جهان حاکی از آن است که این‌گونه بازارها در عرصه اقتصاد کشورها از قرن ۱۹ به بعد در پی پاسخ‌گویی به برخی از نیازمندی‌های اقتصادی و در بسیاری موارد رفع برخی تنگناها و موانع در بازار کالاهای مختلف بوده است.

در واقع نارسایی‌های بازارهای سنتی در شکل‌ نوسانات کاذب و عدم شفافیت در کشف قیمت و فقدان تضمین‌های لازم برای معامله‌گران از مهم‌ترین دلایل راه‌اندازی بورس‌های کالایی در کشورهای جهان بوده است.

در بورس کالا معمولاً کالاهای خام و فرآوری نشده مانند فلزات ، مسکن، پنبه، گندم، برنج و. دادوستد می‌شوند

در چنین شرایطی وجود بورس‌های کالایی و استفاده از ابزارهای مشتقه به پدید آمدن یک نظام سازمان‌یافته دادوستد و توزیع کالاها در کشورهای مختلف منجر شده و راه ورود به بازارهای جهانی را برای کشورها تسهیل کرده است.

نحوه برگزاری مجمع بورس کالا

نحوه برگزاری مجمع بورس کالا

ضرورت تشکیل بورس کالا در ایران

بازار کالاهای پایه در بخش های مختلف صنعتی، پتروشیمی و کشاورزی در ایران همواره با محدودیت ها و دشواری های ساختاری زیادی روبرو بوده و بخش عمده ای از این مشکلات مربوط به عدم استفاده از ابزارهای نوین اقتصادی و ساختار نامناسب و ناکارآمدی بازار می باشد که با وجود تلاش های بسیار انجام شده توسط دولت های محترم طی 2 دهه اخیر در جهت اصلاح این ساختار ، اما شاهد مشخصات کالا در معامله سَلَف عدم بازدهی مناسب و حصول نتایج مورد انتظار در این بخش بوده ایم به گونه ای که علی رغم صرف هزینه های بسیار توسط دولت برای تنظیم بازار و تعیین قیمت نهاده ها و محصولات، اما در بخش تولید و توزیع و در پی آن مصرف کنندگان همواره با مشکلات فراوانی روبرو بوده اند که مهمترین این مشکلات را می توان به شرح ذیل خلاصه نمود:

1-نوسانات کاذب قیمت محصولات ناشی از ارتباط نامشخص و نامناسب میان عرضه و تقاضا
2-عدم امکان مدیریت ریسک و محافظت از نوسانات آتی قیمت
3-فقدان یک نظام قیمت گذاری شفاف بر پایه تعادل میان عرضه و تقاضا و نیاز بازار
4-نبود یک سیستم اجرایی و ناظر بر حسن انجام تعهدات طرفین معامله
5-فقدان یک سیستم جمع آوری، پردازش و تحلیل اطلاعات و آمار تولید، واردات ، صادرات و مصرف در جهت اطلاع رسانی به بازار و تصمیم گیری مطلوب
6-عدم هماهنگی میان بخش های تولیدی و بازرگانی در زمینه واردات، صادرات و بازار مصرف

تدابیر قانونی برای ایجاد بورس کالای ایران

نیاز به ایجاد بازاری متشکل و سازمان یافته برای تقابل آزاد عرضه و تقاضا و دستیابی به اثرات مثبت این مهم در اقتصاد تولید و مصرف، دولت و مجلس شورای اسلامی را بر آن داشت تا بستر قانونی لازم جهت تاسیس و راه اندازی بورسهای کالایی را در ایران فراهم سازند. در این راستا با تصویب بند (ج) ماده (95)قانون برنامه سوم و بند (الف) قانون برنامه چهارم ، شورای عالی بورس موظف به تشکیل و گسترش بورسهای کالایی در ایران گردید.

در پی این امر، سازمان کارگزاران بورس فلزات تهران در شهریور ماه سال82 به عنوان اولین بورس کالای کشور فعالیت خود را آغاز کرد و پس از آن نیز سازمان کارگزاران بورس کالای کشاورزی در شهریور ماه سال 83 شروع به فعالیت نمود.با تصویب قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب 1384/9/24 و بر طبق ماده 57 این قانون و تبصره آن که مقرر داشته " اموال و دارایی های سازمان کارگزاران بورس های موجود اعم از منقول و غیر منقول، وجوه نقد، سپرده های بانکی و اوراق بهادار، حقوق و تعهدات و سایر دارایی ها پس از کسر بدهی ها و همچنین وجوه ذخیره گسترش " بورس" در کمیته ای مرکب از رئیس " سازمان" نماینده منتخب کارگزاران " بورس" مربوط و نماینده " شورا" احصاء و حسب ضرورت و نیاز بین شرکت سهامی " بورس" مربوط و " سازمان" به ترتیب به عنوان سرمایه و منابع مالی در اختیار تسهیم می شود. تصمیمات این کمیته پس از تصویب وزیر امور اقتصاد و دارایی لازم الاجرا می باشد.

تبصره -سوابق کارکنان " سازمان کارگزاران" هر " بورس" به موجب مقررات قانون کار بازخرید می گردد"، سازمان کارگزاران بورس فلزات تهران و سازمان کارگزاران بورس کالای کشاورزی منحل گردید و طی مراحل قانونی جهت تصفیه این سازمان ها آغاز شد. شرکت بورس کالای ایران به موجب ماده 58 قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران که مقرر داشته " دولت اقدامات لازم را برای فعال کردن بورس های کالایی و تطبیق آن با این قانون و ارائه راهکارهای قانونی مورد نیاز را به عمل خواهد آورد" به عنوان یک شرکت جدید و کاملا مستقل از سازمان های کارگزاران بورس فلزات و بورس کالای کشاورزی ، پس از پذیره نویسی در 4 گروه سهامداری و برگزاری مجمع عمومی از ابتدای مهرماه سال 1386 فعالیت خود را آغاز کرد. بدین ترتیب ، هم اکنون بورس کالای ایران با تجربه ای بیش از 10 سال ، به داد و ستد انواع محصولات صنعتی و معدنی، فرآورده های نفت و پتروشیمی و کشاورزی در قالب معاملات نقد، نسیه ، سلف ، سلف استاندارد و معاملات ابزارهای مشتقه از جمله قراردادهای آتی مشغول است.

ارکان شرکت بورس کالای ایران

بورس کالای ایران

ارکان شرکت بورس کالای ایران ( سهامی عام ) عبارتند از:

1- مجامع عمومی
2- هیات مدیره
3- مدیر عامل
4- بازرس/حسابرس

شرکت توسط هیات مدیره ای غیر موظف مرکب از هفت مشخصات کالا در معامله سَلَف شخص که توسط مجمع عمومی عادی با توجه به اساسنامه، قانون تجارت و مقررات برای مدت دو سال انتخاب می شوند، اداره می شود.

انواع بازارها، قراردادها و اوراق قابل معامله در بورس کالای ایران

تمامی داد و ستد ها در بورس کالا در قالب قراردادهای استاندارد شده انجام می گیرد :

1-قرارداد نقدی

قراردادی است که براساس آن، پرداخت بهای کالای مورد معامله و تحویل آن در هنگام معامله و براساس دستورالعمل تسویه و پایاپای انجام می‌شود.

2- قرارداد سلف

قراردادی است که براساس آن، کالا با قیمت معین در زمانی مشخص در آینده تحویل گردیده و بهای آن در هنگام معامله و براساس دستورالعمل تسویه و پایاپای پرداخت می‌گردد.

3- قرارداد نسیه

قراردادی است که براساس آن، کالا در هنگام معامله تحویل و بهای آن در تاریخ سررسید و براساس دستورالعمل تسویه و پایاپای پرداخت می‌گردد.

4- قرارداد آتی

قراردادی است که فروشنده براساس آن متعهد می‌شود در سررسید معین، مقدار معینی از کالای مشخص را به قیمتی که الان تعیین می‌کنند بفروشد و در مقابل طرف دیگر قرارداد متعهد می‌شود آن کالا را با آن مشخصات خریداری کند و برای جلوگیری از امتناع طرفین از انجام قرارداد، طرفین به صورت شرط ضمن عقد متعهد می‌شوند مبلغی را به ‌عنوان وجه تضمین نزد اتاق پایاپای بگذارند و متعهد می‌شوند متناسب با تغییرات قیمت آتی، وجه تضمین را تعدیل کنند و اتاق پایاپای از طرف آنان وکالت دارد متناسب با تغییرات، بخشی از وجه تضمین هر یک از طرفین را به عنوان اباحه تصرف در اختیار دیگری قرار دهد و او حق استفاده از آن را خواهد داشت تا در سررسید با هم تسویه کنند.

5- قرارداد سلف استاندارد

قراردادی است که براساس آن عرضه‌کننده مقدار معینی از دارایی پایه را مطابق مشخصات قرارداد سلف استاندارد در ازای بهای نقد به فروش می‌رساند تا در دورة تحویل به خریدار تسلیم نماید. خریدار می‌تواند معادل دارایی پایه خریداری شده را طی قرارداد سلف موازی استاندارد موضوع مواد 2 و 3 دستورالعمل اجرایی معاملات سلف استاندارد، به فروش رساند. قرارداد مذکور نیز در این دستورالعمل به اختصار قرارداد سلف استاندارد نامیده می‌شود.

6- قرارداد اختیار معامله

قرارداد اختیار معامله قراردادی است که در آن یک طرف، اختیار(حق) خرید و یا فروش کالایی را از طرف دیگر خریداری می کند. قرارداد اختیار معامله به دو نوع کلی اختیار خرید و اختیار فروش تقسیم می‌شود. در هر کدام از این دو نوع قرارداد، دو طرف خریدار و فروشنده با یکدیگر وارد معامله می‌شوند.

7- صندوق های کالایی

صندوق کالایی قابل معامله(ETC) یکی از ابزارهای مالی نوین هستند که به سرمایه گذاران این امکان را می‌دهند که به جای خرید و نگهداری کالای مورد نظر و تحمل هزینه های حمل و نقل، انبارداری و خسارت-های احتمالی آن، اوراق این صندوق‌ها را خریداری نمایند. با خرید این اوراق، سرمایه‌گذار در عین داشتن مالکیت کالای موردنظر، مسئولیت نگهداری ازآن کالا را بر عهده ندارد. به عبارت دیگر، این صندوق‌ها بخش قابل ملاحظه¬ای از وجوه گردآوری شده خود را به سرمایه گذاری در کالایی خاص اختصاص می دهند و علاقه مندان به سرمایه گذاری در آن کالای خاص اقدام به خرید واحدهای این صندوق ها می کنند.

8- گواهی سپرده کالایی

بر اساس مصوبه شورای عالی بورس و اوراق بهادار گواهی سپرده کالایی اوراق بهاداری است که مؤید مالکیت دارنده آن بر مقدار معینی کالا است و پشتوانه آن قبض انبار استانداردی است که توسط انبارهای مورد تایید بورس صادر می‌گردد.

معافیت های مالیاتی و مزایای خرید و فروش و پذیرش کالاها در بورس کالای ایران

مزایای ساختاری

1-معاملات در بورس کالا، متشکل و سازمان یافته، قانونمند، قابل نظارت، شفاف، عادلانه، رقابتی و کم هزینه است.

2-در بورس کالا، امکان پوشش، توزیع و انتقال ریسک وجود دارد.

3-در بورس کالا، کیفیت و کمیت کالا و مبلغ معامله و مدت معامله تضمین شده است.

4-کشف قیمت در بورس کالا از طریق حراج حضوری و بصورت شفاف صورت گرفته و با حذف رانت باعث فسادزدایی از بازار معاملات می گردد.

5-پذیرش کالا جهت فروش در بورس کالا منوط به داشتن استاندارد های اجباری برای آن کالا می باشد و از این راه کیفیت کالا در بورس تضمین می گردد.

6- در بورس کالا، مبداء کالا مشخص و تضمین شده است.

7-در مقایسه با تشریفات مناقصات و مزایدات سرعت انجام معاملات در بورس کالا بسیار بالاتر بوده و جریان معاملات از امنیت کامل برخوردار است.

8-در صورت بروز اختلاف میان طرفین معامله، بورس کالا دارای مراجع اختصاصی بررسی و رسیدگی به دعاوی بوده و سرعت رسیدگی به دعاوی مطرح شده در مقایسه با دادگاه های عادی بالاتراست.

9-با استفاده از ابزارهای مالی مانند قراردادهای سلف و سلف استاندارد و ساز و کار اوراق بهادار مبتنی بر کالا، امکان تامین مالی بنگاه‌ها از این طریق وجود دارد.

10-حذف بخشی از هزینه‌های مرتبط با فروش و بازاریابی باتوجه به وجود بازار مستقیم و بدون واسطه در بورس کالا

11-وجود شفافیت در معاملات بورس کالا و حذف هرگونه عاملی که در حوزه فروش، منجر به ایجاد رانت خواهد شد.

مزایای مالیاتی

1- طبق ماده (6 (قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید، معادل ده درصد(10%) از مالیات بر درآمد حاصل از فروش کالاهایی که در بورسهای کالایی پذیرفته شده و به فروش می رسد و ده درصد(10%) از مالیات بر درآمد شرکت هایی که سهام آنها برای معامله در بورس های داخلی یا خارجی پذیرفته می شود و پنج درصد(5 % ) از مالیات بر درآمد شرکت هایی که سهام آنها برای معامله در بازار خارج از بورس داخلی یا خارجی پذیرفته می شود ، از سال پذیرش تا سالی که از فهرست شرکت های پذیرفته شده در این بورس ها و یا بازارها حذف نشده اند با تایید سازمان بورس و اوراق بهادار بخشوده می شود. شرکت هایی که سهام آنها برای معامله در بورس های داخلی یا خارجی یا بازارهای خارج از بورس داخلی یا خارجی پذیرفته می شود در صورتی که در پایان دوره مالی به تایید سازمان بورس و اوراق بهادار حداقل بیست درصد (20%) سهام شناور آزاد داشته باشند معادل دو برابر معافیت های فوق از بخشودگی مالیاتی برخوردار می شوند.

2- بر اساس تبصره 1 ماده (7) قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید ، تمامی درآمدهای صندوق سرمایه گذاری در چهارچوب این قانون و تمامی درآمدهای حاصل از سرمایه گذاری در اوراق بهادار ماده یک قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب 1384 و درآمدهای حاصل از نقل و انتقال این اوراق یا درآمدهای حاصل از صدور و ابطال آنها از پرداخت مالیات بر درآمد و مالیات بر ارزش افزوده مصوب 1387/3/2 معاف می باشد و از بابت نقل و انتقال آنها و صدور و ابطال اوراق بهادار یاد شده مالیاتی مطالبه نخواهد شد. ( بنابر اعلام معاونت حقوقی سازمان بورس و اوراق بهادار از آنجا که شورایعالی بورس و اوراق بهادار ، قراردادهای آتی و اوراق سلف استاندارد را به عنوان ابزار مالی جدید مورد تصویب قرار داده و ابزارهای مالی نیز اوراق بهادار موضوع بند 24 ماده یک قانون بازار اوراق بهادار هستند، به تصریح تبصره یک ماده (مشخصات کالا در معامله سَلَف 7) قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید ، معاملات قراردادهای آتی و اوراق سلف استاندارد نیز از پرداخت مالیات معاف می باشد).

3- بر اساس تبصره 2 ماده (7) قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید ، سود و کارمزد پرداختی یا تخصیصی اوراق بهادار موضوع تبصره 1 این ماده به استثنا سود سهام و سهم الشرکه شرکتها و سود گواهی های سرمایه گذاری صندوقها ، مشروط به ثبت اوراق بهادار یاد شده نزد سازمان بورس و اوراق بهادار جزء هزینه های قابل قبول برای تشخیص درآمد مشمول مالیات ناشر این اوراق بهادار محسوب می شود.

4- بر اساس ماده (17) قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید ، خرید و فروش کالاهای پذیرفته شده در بورس های کالایی که با رعایت مقررات حاکم بر آن بورس ها مورد داد و ستد قرار می گیرند توسط وزارتخانه ها و دستگاه های دولتی و عمومی و دستگاه های اجرایی نیاز به برگزاری مناقصه یا مزایده و تشریفات مربوط به آنها ندارد.

5- بر اساس ماده (18) قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید ، دولت مکلف است کالای پذیرفته شده در بورس را از نظام قیمت گذاری خارج نماید.