تفاوتهای اوراق‌ قرضه و اوراق ‌مشارکت

تفاوت اوراق قرضه و اوراق مشارکت چیست؟

اوراق قرضه و اوراق مشارکت، اسنادی هستند که با مجوزهای مشخصی منتشر و معمولا برای تامین مالی در طرح های بزرگ کشور مورد استفاده قرار می گیرند.

به گزارش ایبِنا، در این گزارش تفاوت اوراق قرضه و اوراق مشارکت بررسی می شود.

اوراق قرضه: اسنادی است که به موجب آن شرکت انتشار دهنده متعهد می‌شود مبالغ مشخصی (بهره سالانه) را در زمان‌هایی خاص به دارنده آن پرداخت کند و در زمان مشخص (سررسید) اصل مبلغ را باز پرداخت کند. دارنده اوراق به عنوان بستانکار حق دریافت اصل و بهره آن را دارد ولی هیچ مالکیتی در شرکت ندارد. اوراق قرضه از اوراق بهادار است و طبق آن صادر کننده به خریدار بدهکار می‌شود. این سند دارای سررسید است و مبلغ آن در زمان سررسید به وسیله صادرکننده پرداخت می‌شود. این اوراق دارای کوپن بهره هستند و بهره آنها در فواصل زمانی معیّنی توسط بانک که نمایندگی صدور اوراق را دارد، پرداخت می‌شود. از نظر سررسید، اوراق قرضه به سه دسته کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت تقسیم می‌شوند. سررسید اوراق کوتاه مدت بین یک تا پنج سال، سررسید اوراق میان مدت بین پنج تا ده سال و سررسید اوراق بلند مدت معمولا بیش از ده سال است.

اوراق مشارکت: در اصطلاح علم اقتصاد، اوراق مشارکت، اوراقی است بهادار که توسط دولت، شهرداری، شرکت‌های دولتی و خصوصی، برای تامین اعتبار طرح‌های عمرانی در کشور، منتشر می شود. تهیه دستورالعمل اجرایی و مقررات ناظر بر انتشار اوراق مشارکت بر عهده بانک مرکزی است. طبق دستورالعمل بانک مرکزی، اوراق مشارکت اوراق بهاداری است که با مجوز بانک مرکزی برای تامین بخشی از منابع مالی مورد نیاز، طرح‌های سودآور تولیدی و خدماتی (به استثنای امور بازرگانی) در چارچوب عقد مشارکت مدنی، توسط سازمان جاری منتشر می‌شود. در هر ورقه مشارکت، میزان سهم دارنده آن مشخص شده‌ است.

تفاوت اوراق قرضه با اوراق مشارکت چیست؟

تفاوت اوراق قرضه با اوراق مشارکت، در ریسک سرمایه‌گذاری است. این دو نوع اوراق دو ابزار تامین مالی برای جذب نقدینگی در پروژه های تولیدی و خدماتی بزرگ و کوچک هستند که سرمایه‌گذار، بابت پولی که برای مشارکت پرداخت می‌کند، در سود شریک می‌شود.

ستاره | سرویس علوم – تفاوت اصلی اوراق قرضه با اوراق مشارکت این است که سود اوراق مشارکت سود علی‌الحساب بوده و مصداق بانکداری بدون ربا می باشد و پولی که خریدار به فروشنده (ناشر اوراق) می‌دهد، حتما باید در کاری که از قبل قرارداد شده هزینه شود؛ اما چنین الزامی در اوراق قرضه نیست. اما برای شناخت دقیق‌تر اوراق قرضه و مشارکت و تفکیک آن‌ها بر اساس تفاوت‌هایشان، با ما همراه باشید.

در صورتی که مطالعه قسمت خاصی از این مطلب مد نظر شماست؛ با انتخاب عناوین ارائه شده در فهرست زیر به موضوع دلخواه خود برسید

اوراق قرضه چیست؟

نام اوراق قرضه یا اوراق بدهی (bond) اوراقی است که توسط یک شرکت یا موسسه یا سازمان منتشر می‌شود و به دارنده آن، سود سالانه می‌دهد. این سود، در زمان‌های خاص قابل پرداخت و دریافت بوده و در زمان سر‌رسید، اصل مبلغ که خریدار برای مالکیت اوراق قرضه پرداخت کرده، مسترد می‌شود.

اگر شما دارای یک برگه اوراق قرضه باشید، حق دریافت اصل و سود را داشته اما هیچ حقی برای شما در مالکیت پروژه یا شرکت یا موسسه یا فعالیت سازمان مربوطه، محفوظ نیست. بر خلاف سهام شرکت‌های بورسی که دارنده حتی یک برگه سهم، قادر است در مجمع عمومی شرکت و حق رای داشته باشد.

اوراق قرضه از جمله اوراق بهادار است که صادر کننده برگه، به خریدار بدهکار می‌شود و خریدار، بستانکار می‌گردد. این اوراق، دارای کوپن بهره است و در فاصله معینی در بانک، قابل نقد شدن خواهد بود.

اوراق قرضه قابلیت معامله در بورس در کشورهای دیگر را داشته و ۲ نوع تنزیلی (DISCOUNT) و با صرفه (PREMIUM) دارد. این اوراق به صورت کوتاه مدت (سر رسید ۱ تا ۵ ساله)، میان مدت (۵ تا ۱۰ ساله) و بلند مدت (۱۰ سال به بالا) تقسیم می‌شود.

اوراق قرضه و ماده ۵۲ قانون تجارت

ورقه قرضه، عبارت است از برگه قابل معامله که مبلغی وام با بهره معین را معرفی می‌کند که کلیه یا بخشی از آن در موعد معین باید مسترد شود. اوراق قرضه طبق قانون تجارت، قابل تعویض با سهام شرکت در بازار بورس است.

شرایط صدور اوراق قرضه

برای صدور اوراق قرضه، رعایت شرایط زیر از طرف شرکت سهامی الزامی است:

• نوع شرکت باید شرکت سهامی عام باشد، بنابراین شرکت‌های سهامی خاص از صدور اوراق قرضه محروم شده‌اند.
• از تاریخ ثبت شرکت دو سال تمام گذشته باشد.
• اجازه انتشار و صدور اوراق قرضه باید در اساسنامه شرکت قید شده باشد. در صورت عدم تصریح این موضوع در اساسنامه، بنا به پیشنهاد هیئت مدیره و اجازه و تصویب مجمع عمومی فوق العاده و اصلاح اساسنامه می‌توان به صدور اوراق قرضه اقدام کرد.
• شرکت زمانی می‌تواند نسبت به صدور اوراق قرضه اقدام کند که تمام سرمایه ثبت‌شده شرکت، توسط صاحبان سهام پرداخت شده باشد.
• حداقل در دو نوبت ترازنامه و حساب سود و زیان شرکت توسط مجمع عمومی صاحبان سهام به تصویب رسیده باشد.

ویژگی‌های اوراق قرضه

برای اوراق قرضه می‌توان چند ویژگی زیر را برشمرد که برای خریدارانش، جذاب است و مصداق یک سرمایه‌گذاری بلند مدت محسوب می‌شود:

• اوراق قرضه، سر رسید مشخص دارد.
• برخی از اوراق قرضه، به تدریج سر رسید می‌شوند و مقطع معین زمانی ندارند.
• اوراق قرضه، ارزش اسمی مشخص دارد.
• اگر صادر کننده اوراق قرضه ورشکسته شود، صاحب این اوراق، حق تقدم برای دریافت اصل و سود سرمایه گذاری دارد.
• برخی از اوراق قرضه را می‌توان با وثیقه ملکی یا زمین، تصاحب کرد.
• دارنده اوراق، حق تصمیم گیری در شیوه مدیریت و کسب و کار صادر کننده برگه را ندارد.

سود اوراق خزانه (قرضه) چقدر است؟

سر رسید اوراق یا اسناد خزانه اسلامی (اخزا)، ۴ و ۱۳ و ۲۶ و ۵۲ هفته‌ای است و چون اشکال فقهی دارد، دولت این اوراق را به صورت مستقیم به طلبکاران غیر دولتی (مثل پیمانکاران بخش‌های دولتی بابت طلب) پرداخت می‌کند و قابلیت فروش در بازار فرابورس ایران را دارد.

در سررسید اسناد خزانه اسلامی، خزانه‌داری مبلغ اسمی اوراق را به حسابی نزد بانک عامل واریز می‌کند. پس از آن شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه، مبلغ اسمی را به شماره حساب بانکی دارندگان اوراق واریز خواهد کرد بنابراین اعلام شماره حساب و شبای بانکی دارندگان اوراق به کارگزار ضروری است.

با خرید و فروش اسناد خزانه اسلامی درصدی به عنوان کارمزد معاملات از حساب سرمایه گذار کسر می‌گردد. اسناد خزانه اسلامی معاف از مالیات است. کارمزد معاملات این اوراق به این شرح است:

اوراق مشارکت چیست؟

علاوه بر اوراق قرضه، ابزار دیگری هم برای تامین مالی پروژه‌ها، شرکت‌ها، موسسات و سازمان‌ها وجود دارد که «اوراق مشارکت» نامیده می‌شود. این اوراق که در سال‌های اخیر بیشتر توسط دولت‌ها منتشر شده و سودی بین ۱۵ تا ۲۰ درصد سالانه معاف از مالیات را به دارنده پرداخت کرده، همچون اوراق قرضه، یک برگه بهادار است.

اوراق تفاوتهای اوراق‌ قرضه و اوراق ‌مشارکت مشارکت، می‌تواند توسط دولت یا شهرداری‌های استان‌ها در سراسر کشور یا حتی شرکت‌های دولتی و خصوصی و خصولتی (ترکیب دولتی و خصوصی) منتشر شود. علت انتشار، تامین مالی است. مقررات ناظر بر انتشار اوراق مشارکت، بر عهده بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران است. یعنی هر شخص حقیقی یا حقوقی، نمی‌تواند بدون کسب مجوز از بانک مرکزی، نسبت به تولید و انتشار اوراق مشارکت اقدام کند.

(انواع و اقسام اوراق مشارکت با سود ۲۰ درصد را می‌توان در بازار بورس ایران انتخاب و از طریق tsetmc.com خریداری کرد)

سود اوراق مشارکت چقدر است؟

هر ناشر بسته به پروژه و میزان نقدینگی مورد نیاز، اوراق مشارکت تحت مجوز بانک مرکزی منتشر می‌کند. سپس بابت مشارکت خریدار اوراق سودی قابل دریافت در بازه‌های مشخص را تعیین و پرداخت می‌کند که در ایران، بین ۱۸ تا ۲۰ درصد است.

به هر حال، صرفه خرید اوراق مشارکت از سپرده‌گذاری بانکی (سالی ۱۵ تا ۱۸ درصد) بیشتر است. همان‌طور که می‌دانید از ۷ بهمن ۹۷، پرداخت سود روزشمار به سپرده‌های کوتاه مدت در سیستم بانکی ایران ممنوع شد و صدور کد شهاب در سامانه نهاب نیز برای شفاف‌سازی بیشتر تراکنش‌های بانکی در ایران به شمار می‌رود.

تفاوت اوراق سلف با اوراق مشارکت

اوراق سَلَف (sukuk salaf)، اوراقی است که بر اساس قرارداد سلف منتشر می‌شود و به معنی پیش‌خرید نقدی محصولات واحدهای تولیدی به قیمت معین با کیفت معین و به قیمت معین است تا تامین سرمایه بنگاه فراهم شود. این اوراق با اوراق مشارکت فرق دارد؛ چرا که برای خرید کالایی مشخص به قیمت مشخص است در حالی که چنین چیزی در اوراق مشارکت وجود ندارد.

ویژگی‌های اوراق مشارکت چیست؟

موارد زیر را در نظر داشته باشید:

• اوراق مشارکت، معمولا بی نام است و قابل انتقال به غیر.
• قیمت اسمی مشخص برای اوراق مشارکت تعیین می‌شود.
• سر رسید مشخص دارد و مدت آن هم مشخص است.
• بازپرداخت اصل و سود علی الحساب اوراق مشارکت همچون اوراق قرضه، توسط ناشر برگه (صادر کننده اوراق) تضمین شده است.
• اگر شما قصد فروش اوراق مشارکت را داشته باشید، از طریق بانک‌های عامل در سراسر کشور قابل انجام است.
• بر اساس مدت زمانی که صاحب برگه هستید، در سود حاصل از اجرای طرح‌های مربوطه، سهیم خواهید بود.
• هر برگه اوراق مشارکت، نشان دهنده قدر‌السهم شما در سرمایه گذاری در فعالیت‌های ناشر (صادر کننده برگه) است.
• در واقع فروشنده اوراق، وکیل شما در انجام پروژه هایی است که به منظور تامین مالی آن‌ها، از شما پول گرفته است.
• اگر شما صاحب اوراق مشارکت باشید و قصد شرکت در مناقصه یا مزایده یا توثیق به منظور حسن اجرای تعهدات (قرارداد های پیمانکاری) داشته باشید، اوراق مشارکت، برگه بهادار است که جایگزین ضمانت نامه بانکی خواهد بود.

تفاوت اوراق قرضه با اوراق مشارکت چیست؟

حالا که با ویژگی‌ هر یک از این اوراق آشنا شدیم می‌توانیم تفاوت اوراق قرضه با اوراق مشارکت را به طور دقیق بررسی کنیم:

• «اوراق قرضه» از حیث ناشر به اوراق خزانه ملی (treasury bonds) و اوراق قرضه دولتی (states bond) تقسیم بندی می‌شوند.
• ریسک اوراق قرضه به مراتب بیشتر از اوراق مشارکت است.
• اوراق مشارکت، همان اوراق قرضه تفاوتهای اوراق‌ قرضه و اوراق ‌مشارکت است که بر اساس قانون بانکداری اسلامی بدون ربا منتشر می‌شود.
• تفاوت اصلی اوراق مشارکت با اوراق قرضه آن است که در اوراق مشارکت، وجه دریافتی از خریدار، حتما باید در طرح مشخص تولیدی و خدماتی و عمرانی هزینه شود، اما در اوراق قرضه، وجه دریافتی از خریدار هر جایی به صلاحدید فروشنده، قابلیت هزینه شدن دارد و ناشر را محدود نمی‌کند.
• انتشار اوراق مشارکت توسط دولت، در راستای سیاست‌های انقباضی پولی در علم اقتصاد کلان است و در اوراق قرضه، بیشتر برای فعالیت‌های کسب و کار خصوصی و کوچک کاربرد دارد.
• در ایران، اوراق قرضه منتشر نمی‌شود و اوراق یا اسناد خزانه و صکوک شرکتی، جایگزین آن شده است.
• اوراق قرضه از طریق پذیره نویسی عمومی بوده، اما اوراق مشارکت از طریق خرید برگه از شعب بانک است.
• اوراق قرضه در خارج از بورس معامله می‌شود، اما امکان معامله اوراق مشارکت دربازار بورس وجود دارد.
• اوراق مشارکت، معافیت مالیاتی و تضمین بازگشت سود دارد.
• اوراق قرضه، سود مشخص دارد و اوراق مشارکت، سود علی الحساب.

نحوه پذیرش اوراق بهادار اسلامی به عنوان وثیقه تسهیلات را بانک مرکزی در بخشنامه ای بر اساس قانون بودجه سال ۹۷ کل کشور منتشر کرد که در این لینک در دسترس است. دولت چین، اولین کشور جهان است که اوراق قرضه مبتنی بر فناوری «بلاک چین» (block chain) را منتشر کرد.

در سال ۲۰۱۹ میلادی، بزرگ‌ترین اوراق قرضه جهان توسط شرکت ARAMCO عربستان سعودی به منظور خرید سهام غول پتروشیمی جهان (سابیک) به ارزش ۱۰ میلیارد دلار منتشر شد.

مخاطبین گرامی

از مهم‌ترین تفاوت‌های اوراق قرضه و اوراق مشارکت – غیر از سود آن‌ها که در اوراق مشارکت علی الحساب است و در اوراق قرضه سود مشخص – در این است که اصل و سود خرید اوراق مشارکت تضمین شده، در حالی که اوراق قرضه با خطر ورشکستگی ناشر همراه است. همچنین امکان وثیقه گذاشتن اوراق مشارکت به عنوان ضمانت‌نامه برای پیمانکاران خصوصی در قراردادهای دولتی وجود دارد اما اوراق قرضه اینطور نیست.

اگر تجربه خرید و فروش اوراق قرضه، اوراق سلف و اوراق مشارکت را دارید، نظرات و دیدگاه‌های خود را از طریق بخش کامنت با ما به اشتراک بگذارید.
و اما برای شروع فعالیت و سرمایه‌گذاری در تفاوتهای اوراق‌ قرضه و اوراق ‌مشارکت بورس پیشنهاد می‌کنیم حتما حداقل سرمایه برای ورود به بازار بورس ایران را بخوانید و اطلاعات لازم را کسب کنید.

براساس تجارب ۳۰ ساله‌ی دکتر کرمانی رژیم گروهی بهترین راه‌حل برای حفظ انگیزه‌ی افراد طی رژیم و رسیدن به وزن دلخواه در مدت کوتاهه. رژیم گروهی رو می‌تونی از برنافیت با ضمانت بازگشت وجه دریافت کنی و تا 2 هفته بعد از رژیم به هر دلیلی می‌تونی پولت رو پس بگیری.

تفاوت اوراق قرضه و اوراق مشارکت چیست؟

اوراق قرضه و اوراق مشارکت، اسنادی هستند که با مجوزهای مشخصی منتشر و معمولا برای تامین مالی در طرح های بزرگ کشور مورد استفاده قرار می گیرند.

اوراق قرضه: اسنادی است که به موجب آن شرکت انتشار دهنده متعهد می‌شود مبالغ مشخصی (بهره سالانه) را در زمان‌هایی خاص به دارنده آن پرداخت کند و در زمان مشخص (سررسید) اصل مبلغ را باز پرداخت کند.

دارنده اوراق به عنوان بستانکار حق دریافت اصل و بهره آن را دارد تفاوتهای اوراق‌ قرضه و اوراق ‌مشارکت ولی هیچ مالکیتی در شرکت ندارد. اوراق قرضه از اوراق بهادار است و طبق آن صادر کننده به خریدار بدهکار می‌شود.

این سند دارای سررسید است و مبلغ آن در زمان سررسید به وسیله صادرکننده پرداخت می‌شود. این اوراق دارای کوپن بهره هستند و بهره آنها در فواصل زمانی معیّنی توسط بانک که نمایندگی صدور اوراق را دارد، پرداخت می‌شود.

از نظر سررسید، اوراق قرضه به سه دسته کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت تقسیم می‌شوند. سررسید اوراق کوتاه مدت بین یک تا پنج سال، سررسید اوراق میان مدت بین پنج تا ده سال و سررسید اوراق بلند مدت معمولا بیش از ده سال است.

اوراق مشارکت: در اصطلاح علم اقتصاد، اوراق مشارکت، اوراقی است بهادار که توسط دولت، شهرداری، شرکت‌های دولتی و خصوصی، برای تامین اعتبار طرح‌های عمرانی در کشور، منتشر می شود.

تهیه دستورالعمل اجرایی و مقررات ناظر بر انتشار اوراق مشارکت بر عهده بانک مرکزی است. طبق دستورالعمل بانک مرکزی، اوراق مشارکت اوراق بهاداری است که با مجوز بانک مرکزی برای تامین بخشی از منابع مالی مورد نیاز، طرح‌های سودآور تولیدی و خدماتی (به استثنای امور بازرگانی) در چارچوب عقد مشارکت مدنی، توسط سازمان جاری منتشر می‌شود. در هر ورقه مشارکت، میزان سهم دارنده آن مشخص شده‌ است.

تفاوتهای اوراق‌ قرضه و اوراق ‌مشارکت

تفاوت اوراق قرضه با اوراق مشارکت

اوراق قرضه اسنادي است که به موجب آن ناشر متعهد مي شود مبلغ معيني (بهره سالانه)را در فاصله های زمانی مشخص به دارنده پرداخت کند و اصل مبلغ را در سر رسيد بازپرداخت کند.اوراق قرضه يک ابزار بدهی دراز مدت براي تامين مالي است وبا تعهدات مشخّصی همراه است.دارندگان اين اوراق برخلاف صاحبان سهام عادي،ادعای مالکيت يا حق رأی در شرکت ندارند و در واقع وام دهندگان به ناشر هستند.آنها پول خود را به ناشر قرض مي دهند و در عوض بهره دريافت مي کنند و در سر رسيد اصل سرمايه خود را تفاوتهای اوراق‌ قرضه و اوراق ‌مشارکت پس ميگيرند .

اوراق قرضه با سر رسيد مشخص که اين متداولترين اوراق قرضه است و فقط يک تاريخ سررسيد دارد. نوع ديگر ،اوراق قرضه سريالي است که تاريخ هاي سر رسيد متفاوت براي آن در نظر گرفته مي شود.براي مثال ،تاريخ سر رسيد يک ورقه قرضه با سر رسيد مشخص 20 ساله که در سال 1372منتشر شده است ، سال 1392 است.اگر همان ورقه قرضه به صورت سريالي باشد ممکن است 20تاريخ سررسيد سالانه از 1373تا 1392 داشته باشد.در هر يک از اين سر رسيد ها ، نسبتی از مبلغ ورقه قرضه پرداخت مي شود.سررسيد عاملی براي تمايز بین سند و ورقه قرضه نیز هست. به طور معمول ،سند قرضه با سررسيد دو تا ده ساله منتشر مي شود در حالي که سر رسيد ورقه قرضه بيش از ده سال است .

ويژگي هاي اوراق قرضه

1- دارندگان اوراق قرضه در واقع بستانکار شرکت است. او به عنوان بستانکار ، حق دريافت اصل مبلغ اسمي و بهره آن را دارد و حقوق وی در سند قرارداد تعيين شده است . دارندگان اوراق قرضه هيچ گونه مالکيتي در شرکت ندارند و چيزي از بابت سود سهم – که به سهامداران پرداخت ميشود-دريافت نمي کنند .

2- اوراق قرضه داراي سر رسيد مشخصي است. برخي از اوراق در يک مقطع معين زماني سر رسيد مي شوند و برخي ديگر به تدريج سر رسيد مي شوند .

3- معمولا اوراق قرضه داراي ارزش اسمي مشخصي است .

4- اگر ناشر اوراق قرضه ورشکست شود دارندگان اوراق قرضه در دريافت اصل و فرع سرمايه خود بر صاحبان سهام حق تقدم دارند. اکر شرکتي چند نوع اوراق قرضه منتشر کند،ترتيب اولويت آنها در قرار داد مربوط ، قيد ميشود .

5- برخي از شرکتها براي ايجاد جذابيت و انگيزه بيشتر در سرمايه گذاران اقدام به انتشار اوراق قرضه با وثيقه مي کنند.مثلا ممکن است شرکت،زمين يا ساختمان خود را وثيقه اوراق قرضه قرار دهد.هر چند شرکتهاي مشهور و معتبر معمولا اوراق قرضه بدون وثيقه منتشر ميکنند .

6- به طور کلي دارندگان اوراق قرضه در زمينه تصميم گيري شرکت حق راي ندارند،هر چند ممکن است که دارندگان انواع خاصي از اوراق قرضه در مواردي از تصميم گيريهاي شرکت (مثل انتشار و فروش اوراق قرضه هاي ديگر يا در موارد ادغام شرکت در شرکتهاي ديگر)حق راي داشته باشند.البته ،اگر شرکتي شرايط مندرج در قرار داد اوراق قرضه را رعايت نکند ، دارندگان اوراق قرضه ميتوانند بر بسياري از فعاليتهاي شرکت اعمال قدرت کنند .

7- اگر اوراق قرضه در قالب عرضه خصوصي به خريدار فروخته شود،فقط ناشر و خريدار،طرفهاي قرارداد هستند.ولي اگر اوراق قرضه به طور عمومي به تعداد زيادي از خريداران فروخته شود،غير از طرفهاي قراردادشخص ديگري به عنوان امين به نمايندگي از دارندگان اوراق قرضه بر اجراي تعهدات شرکت نظارت مي کند .

پس از پيروزي انقلاب و اجرای عمليات بانکداری اسلامي و به تبع آن ممنوعيت بهره در اقتصاد به دلايل شرعی و مبنای فقه اسلامي، انتشار و داد و ستد اوراق قرضه متوقف شد.اما وجود ابزار ديگري در بازار مالي کشور که عملکردی مشابه اوراق قرضه داشته باشد و بتواند جايگزين آن گردد و در کنترل حجم نقدینگی و مهمتر از آن در تأمین مالي طرح های زير بنايي و همچنين طرحهای توليدي و خدماتی از منابع مالي بخش خصوص جامعه موثر باشد ،ضروری به نظر مي رسيد .

بنابراين در پی مطالعات نسبتاً گسترده سازمان برنامه و بودجه ،سازمان بورس اوراق بهادار تهران ،بانک مرکزی ،وزارت مسکن و شهر سازي ،در برنامه دوم توسعه اقتصادي،اجتماعي و فرهنگي کشور(1378-1374)مسأله استقراض عمومي از طريق انتشار اوراق بهادار به عنوان يک سياست مالي مطرح شد.در سياست هاي کلي برنامه ،انتشار اوراق مشارکت ،اوراق سرمايه گذاري و اوراق مشارکت کوتاه مدت به عنوان يکي از روش هاي کار آمد سياست هاي پولی و مالي مد نظر قرار گرفت.در طول سال هاي برنامه ، موارد استفاده از اوراق مشارکت گسترش يافت و اموری چون اجرای طرح هاي بزرگ ساختمانی و تأمین مالي طرح هاي توسعه موسسات عمومي و خصوصي به اوراق مشارکت مسکن اضافه شد .

بر اساس قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت مصوب مهر ماه 1376،اوراق مشارکت ،اوراق بهاداری است که با مجوز قانونی خاص يا مجوز بانک مرکزي ،براي تأمين بخشي از منابع مالي مورد نیاز به منظور ايجاد ،تکميل و توسعه طرح هاي عمراني – انتفاعی دولت مندرج در قوانين بودجه سالانه کشور يا براي تأمين منابع مالي منظور ايجاد ،تکميل و توسعه طرح هاي سود آور توليدي ، ساختماني و خدماتي شامل منابع مالي لازم براي تهيه مواد اوليه مورد نياز واحد توليدي، توسط دولت،شرکتهاي دولتي،شهرداري ها و موسسات و نهادهاي عمومي غير دولتي و موسسات عام المنفعه و شرکتهای وابسته به دستگاه هاي مذکور،شرکتهاي سهامی عام و خاص و شرکتهاي تعاوني توليد منتشر مي شود و به سرمايه گذاراني که قصد مشارکت در اجرای طرح هاي یاد شده را دارند از طريق عرضه عمومي واگذار مي گردد .

به اوراق مشارکت سود ثابتی به طور علي الحساب تعلق مي گیرد که در مقاطعی از سال پرداخت مي شود .سود قطعی اوراق هم،در سر رسيد و از محل سود طرح مورد مشارکت و به تناسب قیمت اسمي و مدت زمان سرمايه گذاري در اوراق، تعيين و به دارندگان اوراق مشارکت پرداخت مي گردد . چنانچه سود طرح، کمتر از سود علي الحساب پرداخت شده باشد يا طرح زیان ده باشد، دستگاه صادر کننده اوراق مسؤول آن است و سود علي الحساب پرداخت شده، قابل تعديل يا استرداد نيست . صادرکنندگان اوراق، متعهد پرداخت سود علي الحساب در مواعد مقرر و بازپرداخت اصل مبلغ اوراق در سررسيد و سود قطعی آن در فاصله زمانی پنج ماه بعد از سررسيد هستند. اين تعهدات، در مورد اوراق مشارکت طرح های عمرانی اعم از آن که دولت و يا يکي از دستگاه هاي اجرايی مجری آن باشند توسط دولت تعهد و تضمين مي شود و در مورد اوراق مشارکت منتشر شده توسط دستگاه هاي عمومی) به استثنای طرح هاي عمرانی ( يا خصوصی، شخص حقوقی ديگري با عنوان ضامن، تعهدات ناشر را تضمين مي کند. در مورد اوراق مشارکت بانک مرکزی جمهوري اسلامي ايران، اين بانک پرداخت اصل و سودهاي متعلّقه را در سررسيد مقرر، از طريق بانک های عامل تضمين مي کند .

از ويژگي هاي اوراق مشارکت به عنوان يکي از ابزارهاي مهم تأمين مالي، مي توان به موارد زير اشاره کرد :

1- اوراق با نام يا بي نام است،

2- قيمت اسمي مشخصي دارد،

3- سررسيد آن مشخص است و به عبارتي مدت معين دارد،

4- بازپرداخت اصل اوراق در سررسيد و پرداخت سودعلي الحساب آن در مقاطع معين توسط ناشر، تضمين شده است،

5- خريد و فروش اوراق از طريق شعب منتخب بانک عامل يا از طريق بورس اوراق بهادار(درصورت پذيرش) مجاز است،

6- دارندگان اوراق به نسبت قيمت اسمي و مدت زمان مشارکت در سود حاصل از اجراي طرح هاي مربوط، سهيم هستند،

7- هر ورقه نشان دهنده ميزان قدرالسهم دارنده آن در طرح مورد سرمايه گذاري است،

8- با فروش اوراق مشارکت رابطه وکيل و موکل بين ناشر و خريدار اوراق محقق مي شود )در واقع ناشر به وکالت از طرف خريداران اوراق مي تواند نسبت به مصرف وجوه حاصل از فروش اوراق به منظور اجراي طرح و خريد و فروش هرگونه کالا، خدمت و دارايي مربوط به طرح اقدام نمايد انتقال اوراق به رابطه وکالت خدشه وارد نمي کند و اين رابطه تا سررسيد اوراق بين ناشر ودارندگان اوراق نافذ و معتبر است، .

9- اوراق مشارکت به عنوان وثيقه طرف هاي معامله در قراردادهاي مربوط به وزارتخانه ها، مؤسسات و شرکت هاي دولتي، شهردار يها و ساير دستگا ههاي اجرايي پذيرفته مي شود .

از مقررات موجود درباره اوراق مشارکت و به ويژه قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت چنين مي توان نتيجه گرفت که اين اوراق ابزار مالي جديدي براي جذب پس اندازها و تجهيز منابع مالي و جلب مشارکت مردم در تأمين مالي طرح هاي عمراني و زيربنايي دولتي و طرح هاي سودآور توليدي، ساختماني و خدماتي شرکت هاي دولتي شهرداري ها و مؤسسات و نهادهاي عمومي غيردولتي و شرکت هاي وابسته به آنها و همچنين شرکتهاي سهامي عام و خاص و شرکتهاي تعاوني توليدي است .

تفاوت اوراق قرضه با اوراق مشارکت

تفاوت اوراق قرضه با اوراق مشارکت | اوراق قرضه و اوراق مشارکت دو ابزار مهم در تأمین مالی بازارهای سرمایه هستند. این دو کارکرد متفاوتی اما بسیار نزدیکی در بازار سرمایه دارند. در این مقاله به توضیح هر کدام و تفاوت اوراق قرضه با اوراق مشارکت می‌پردازیم. اوراق قرضه چیست؟ این اوراق ابزاری با درآمد ثابت […]

تفاوت اوراق قرضه با اوراق مشارکت | اوراق قرضه و اوراق مشارکت دو ابزار مهم در تأمین مالی بازارهای سرمایه هستند. این دو کارکرد متفاوتی اما بسیار نزدیکی در بازار سرمایه دارند. در این مقاله به توضیح هر کدام و تفاوت اوراق قرضه با اوراق مشارکت می‌پردازیم.

اوراق قرضه چیست؟

این اوراق ابزاری با درآمد ثابت است که نشان دهنده وامی است که توسط یک سرمایه‌گذار به وام گیرنده (معمولاً شرکتی یا دولتی) پرداخت می‌شود. این اوراق توسط شرکت‌ها، شهرداری‌ها، ایالت‌ها و دولت‌های مستقل برای تأمین اعتبار پروژه‌ها و عملیات استفاده می‌شود. جزئیات اوراق شامل تاریخ پایان زمانی است که اصل وام به صاحب اوراق پرداخت می‌شود و معمولاً شامل شرایط پرداخت سود متغیر یا ثابت است که توسط وام گیرنده پرداخت می‌شود. این اوراق واحدهایی از بدهی شرکت‌ها است که توسط آن‌ها صادر و به عنوان دارایی قابل معامله اوراق بهادار می‌شود.

از آنجا که این اوراق به طور سنتی نرخ بهره ثابت را به سرمایه‌گذاران پرداخت می‌کنند، از این اوراق به عنوان یک ابزار با درآمد ثابت یاد می‌شود. نرخ بهره متغیر یا شناور نیز اکنون کاملاً رایج است. قیمت اوراق با نرخ بهره رابطه معکوس دارد: وقتی نرخ بالا می‌رود، قیمت آن‌ها کاهش می‌یابد و بالعکس. همچنین این اوراق دارای تاریخ سررسید است که در آن زمان مبلغ اصلی باید به طور کامل بازپرداخت شود.

نحوه کار اوراق قرضه

از این اوراق معمولاً به عنوان اوراق بهادار با درآمد ثابت یاد می‌شود و یکی از سه کلاس دارایی است که سرمایه‌گذاران معمولاً با کلاس‌های دیگر مانند بازار سهام و پول آشنا هستند. بسیاری از اوراق قرضه شرکتی و دولتی به صورت عمومی معامله می‌شوند. مابقی فقط بدون نسخه (OTC) یا به طور خصوصی بین وام گیرنده و وام دهنده معامله می‌شوند.

هنگامی که شرکت‌ها یا نهادهای مالی برای تأمین مالی پروژه‌های جدید، حفظ عملیات مداوم یا تأمین مالی مجدد بدهی‌های موجود به جمع آوری پول نیاز دارند، ممکن است مستقیماً به سرمایه‌گذاران اوراق قرضه بدهند. وام گیرنده (ناشر) اوراقی را منتشر می‌کند که شامل شرایط وام، سود پرداختی و زمان بازپرداخت وجوه وام گرفته شده (اصل اوراق) است (تاریخ سررسید). پرداخت سود بخشی از بازدهی است که دارندگان این اوراق بابت وام وجوه خود به ناشر کسب می‌کنند. نرخ سود تعیین کننده پرداخت را نرخ کوپن می‌نامند.

قیمت اولیه اکثر اوراق بهادار معمولاً با توجه ارزش اسمی هر اوراق تعیین می‌شود. قیمت واقعی اوراق بهادار به عوامل مختلفی بستگی دارد: کیفیت اعتباری ناشر، مدت زمان انقضا و نرخ کوپن در مقایسه با شرایط نرخ بهره عمومی در آن زمان. ارزش اسمی اوراق همان چیزی است که پس از سررسید اوراق به وام گیرنده بازپرداخت می‌شود.

بیشتر اوراق پس از انتشار توسط دارنده اوراق بهادار به سرمایه‌گذاران دیگر قابل فروش است؛ به عبارت دیگر، یک سرمایه‌گذار اوراق قرضه لازم نیست که این اوراق را تا تاریخ سررسید آن نگه دارد. همچنین خرید مجدد اوراق توسط وام گیرنده در صورت کاهش نرخ بهره یا بهبود اعتبار وام گیرنده معمول است و می‌تواند اوراق جدید را با هزینه کمتری منتشر کند. توجه داشته باشید این اوراق در ایران عرضه نمی‌شوند.

ویژگی‌های اوراق قرضه

• دارنده اوراق قرضه در واقع بستانکار شرکت است. او به‌عنوان بستانکار، حق دریافت اصل مبلغ اسمی و بهره آن را دارد و حقوق وی در سند قرارداد تعیین‌شده است. دارنده اوراق قرضه هیچ نوع مالکیتی در شرکت ندارد و چیزی از بابت سود سهم – که به سهامداران پرداخت می‌شود – دریافت نمی‌کند.
• اوراق قرضه‌ دارای سر رسید مشخص است. برخی از این اوراق در یک مقطع معین زمانی سررسید می‌شوند و برخی دیگر به‌تدریج سررسید می‌شوند.
• معمولاً اوراق قرضه دارای ارزش اسمی مشخص هستند.
• اگر ناشر اوراق قرضه ورشکست شود، دارندگان اوراق قرضه در دریافت اصل‌وفرع سرمایه خود بر صاحبان سهام حق تقدم دارند. اگر شرکتی چند نوع اوراق قرضه منتشر کند، ترتیب اولویت آن‌ها در قراردادهای مربوط، قید می‌شود.
• بعضی از شرکت‌ها برای ایجاد جذابیت و انگیزه بیشتر در سرمایه‌گذاران اقدام به انتشار اوراق قرضه با وثیقه می‌کنند؛ مثلاً ممکن است شرکت، زمین یا ساختمان خود را وثیقه اوراق قرضه قرار دهند. هرچند شرکت‌های مشهور و معتبر معمولاً اوراق قرضه بدون وثیقه منتشر می‌کنند.
• به‌طورکلی دارندگان اوراق قرضه در زمینه تصمیم‌گیری شرکت حق رأی ندارند، هرچند ممکن است که دارندگان انواع خاصی از این اوراق در مواردی از تصمیم‌گیری‌های شرکت‌(مثل انتشار و فروش اوراق قرضه‌های دیگر یا در موارد ادغام شرکت در شرکت‌های دیگر) حق رأی داشته باشند. البته اگر شرکتی شرایط مندرج در قرارداد اوراق قرضه را رعایت نکند، دارندگان اوراق مذکور می‌توانند بر بسیاری از فعالیت‌های شرکت اعمال قدرت کنند.
• اگر اوراق قرضه در قالب عرضه خصوصی به خریدار فروخته شود، فقط ناشر و خریدار، طرف‌های قرارداد هستند، ولی اگر اوراق قرضه به‌طور عمومی به تعدادی زیادی از خریداران فروخته شود، غیر از طرف‌های قرارداد شخص دیگری نیز به‌عنوان امین به نمایندگی از دارندگان اوراق مذکور بر اجرای تعهدات شرکت نظارت می‌کند.

اوراق مشارکت چیست؟

اوراق مشارکت اوراق بهادار با نام یا بی‌نامی است که به قیمت اسمی و برای مدت زمان معین منتشر شده و سرمایه‌گذار نسبت به قیمت اسمی و مدت‌زمان مشارکت در سود حاصل از پروژه‌ها سهیم می‌شود. این اوراق به مانند یک بدهی است که منتشر کننده آن تعهد می‌دهد در بازه‌های زمانی معین مبلغی که در اوراق ذکر شده به عنوان سود به سرمایه‌گذار پرداخت کند.

دولت و شرکت‌های دولتی، شهرداری‌ها و مؤسسات غیردولتی، شرکت‌های سهامی عام و خاص و شرکت‌های تعاونی تولید و … از جمله نهادهایی هستند که این اوراق را منتشر می‌کنند. شرکت ابتدا پروژه را بررسی کرده و در صورت داشتن توجیه اقتصادی اقدام به انتشار این اوراق می‌نماید.

ویژگی‌های اوراق مشارکت

• قابلیت خریدوفروش در بازار ثانویه
• بازده بدون ریسک برای سرمایه‌گذاران
• مالکیت بدون حق رأی برای دارندگان اوراق
• معافیت مالیاتی برای سرمایه‌گذاری در اوراق مشارکت
• تضمین سود و اصل مبلغ سرمایه‌گذاری برای دارندگان اوراق
• پرداخت سود دوره‌های معین با کوپن‌های ماهیانه، سه ماهانه یا سالانه
• پرداخت سود به‌صورت علی‌الحساب و سود قطعی در سررسید
• تعیین سود ۱۸ تا ۲۲ درصد برای اوراق مشارکت(ممکن است ارقامی دیگری نیز ارائه شود)

تفاوت اوراق مشارکت با اوراق قرضه چیست؟

۱- اوراق قرضه در ایران منتشر نمی‌شود

در حال حاضر اوراق قرضه در ایران منتشر نمی‌شود اما در سالیان گذشته یک ابزار بدهی میان‌مدت و بلندمدت بوده که برای تامین منابع مالی دولت و شرکت‌ها صادر می‌شد.

ماهیت اوراق قرضه با سیستم بانکداری اسلامی ایران تطابق ندارد و به همین علت مورد معامله قرار نمی‌گیرد اما در بسیاری از کشورهای جهان به کار گرفته می‌شود.

کارکرد اقتصادی اوراق قرضه و اوراق مشارکت بسیار به هم نزدیک است اما تفاوت‌هایی نیز با یکدیگر دارند.

۲- قرض یا مشارکت؟

در اوراق قرضه ناشر موظف می‌شود به دارندگان اوراق قرضه طی مدت زمانی که در ابتدا تعیین می‌شود یک مبلغی به عنوان بهره اعطا کند و در زمان سررسید نیز اصل پول را پرداخت کند.

اوراق قرضه به مثابه یک وام با بهره است که افراد به ناشر اوراق در واقع پول قرض می‌دهند. اما تفاوت اوراق مشارکت با اوراق قرضه در چیست؟

در اوراق مشارکت در واقع افراد نقش مشارکت‌کننده دارند و سرمایه خود را در اختیار دولت یا شرکت قرار می‌دهند تا بتواند طرح و پروژه‌های توسعه‌ای خود را اجرا کند. سپس از سود آن مقدار معینی را دریافت کند.

یک تفاوت اوراق مشارکت با اوراق قرضه مساله تطابق داشتن با نظام بانکداری اسلامی است. به همین دلیل همانطور که گفته شد خرید و فروش اوراق قرضه در ایران صورت نمی‌گیرد. با این حال، ما به تفاوت‌های این دو اشاره می‌کنیم.

۳- محل به تفاوتهای اوراق‌ قرضه و اوراق ‌مشارکت کارگیری اوراق

در اوراق قرضه، هیچ محدودیتی برای وام گیرنده وجود ندارد و می‌تواند منابع به دست آمده را در هر فعالیتی به کار گیرد حتی فعالیت‌های غیرقانونی. اما در اوراق مشارکت، منابع به دست آمده باید در طرح‌های عمرانی، تولیدی، خدماتی و صنعتی به کار گرفته شود.

۴- تفاوت در پرداخت سود

در اوراق قرضه میزان بهره یا همان سود در ابتدا مشخص می‌شود در حالی که در اوراق مشارکت پس از به پایان رسیدن طرح، سود سرمایه‌گذار محاسبه و پرداخت می‌شود.

در اوراق مشارکت پرداخت سود تضمین می‌شود و تا پایان سرمایه‌گذاری، سود معینی طی فواصل زمانی مشخص به عنوان سود علی‌الحساب دریافت می‌کند.